Η επιθετική οδήγηση αφορά μία ή περισσότερες παραβάσεις του κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η παραβίαση των ορίων ταχύτητας, η υπερβολική χρήση κορναρίσματος και η αλλαγή λωρίδων κυκλοφορίας, χωρίς έλεγχο ή σήμα. Τέτοια περιστατικά αυξάνονται διαρκώς, με αποτέλεσμα να απαιτούνται όλο και περισσότερες συλλογικές ενέργειες για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου.
Υποστηρίζεται ότι η επιθετική οδήγηση είναι, ουσιαστικά, το αποτέλεσμα οδήγησης υπό μια “διαταραγμένη συναισθηματική κατάσταση”. Οι οδηγοί, κατά την παιδική τους ηλικία, παρατηρούσαν τους γονείς τους, ως επιθετικούς οδηγούς. Αν συνυπολογίσουμε και το γεγονός ότι δε διδάχθηκαν μαθήματα “συναισθηματικής νοημοσύνης” στην εκπαίδευσή τους στην οδήγηση, τότε συνεπάγεται ότι έμαθαν να οδηγούν υπό την επήρεια κάποιων καταστάσεων που δεν ενδείκνυνται στο δρόμο. Μερικές από αυτές, σχετίζονται με την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών, με το θυμό, το φόβο, τη διάσπαση της προσοχής, αλλά και την υπερβολική βιασύνη. Όλα αυτά, όμως, δεν τα συνειδητοποιούν την ώρα της οδήγησης. Συνεπώς, αυτές οι καταστάσεις διαταράσσουν τις γνωστικές λειτουργίες του εγκεφάλου, οδηγώντας τον, έτσι, στην απώλεια του αυτοελέγχου του.
Όσον αφορά το προφίλ του επιθετικού οδηγού, αυτό διακρίνεται από κάποια χαρακτηριστικά. Καταρχάς, είναι πιο ανταγωνιστικοί, καθώς αναφέρουν στιγμές που θύμωσαν πολύ, όταν κάποιος τους “εμπόδισε” το δρόμο. Επίσης, τείνουν να επιρρίπτουν την ευθύνη στους άλλους οδηγούς. Για παράδειγμα, ισχυρίζονται ότι άλλαξαν επικίνδυνα λωρίδα κυκλοφορίας, επειδή ο μπροστινός τους οδηγούσε πολύ αργά. Ακόμη, “τρέχουν” περισσότερο και θα επιδιώξουν να προσπεράσουν κάποιον που πέρασε μπροστά τους. Επιπλέον, όπως έχει διαπιστωθεί, οι νεότεροι άνδρες προβαίνουν σε τέτοιου είδους δραστηριότητες, οι οποίες τείνουν να μειώνονται, όσο αυξάνεται η ηλικία. Τέλος, ένα άλλο χαρακτηριστικό του επιθετικού οδηγού μπορεί να είναι η τάση για “παρακινδυνευμένη συμπεριφορά”. Οι συγκεκριμένοι οδηγοί φαίνεται να αντλούν ευχαρίστηση από την αίσθηση κινδύνου που δημιουργείται από την επικίνδυνη οδήγηση. Ωστόσο, ακόμα, δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς επιστημονικά.
Αίτια που συμβάλλουν στην επιθετική οδήγηση:
Πολλές είναι οι περιπτώσεις, που ένα συμβάν σχετιζόμενο με επιθετική οδήγηση μπορεί να προκληθεί από μια απλή ασυνεννοησία μεταξύ των οδηγών. Για παράδειγμα, ενδέχεται ένας οδηγός να κάνει ξαφνικά ένα λάθος και ο άλλος να το εκλάβει ως επιθετική συμπεριφορά εις βάρος του. Σημαντικό ρόλο παίζει και το γεγονός ότι κάποιος μένει “ακινητοποιημένος” στο δρόμο, ενώ παράλληλα βιάζεται. Η κυκλοφοριακή συμφόρηση επιδρά σε μεγάλο βαθμό στον οδηγό, καθώς είναι ικανή να τον οδηγήσει στην εκδήλωση θυμού, τον οποίο είχε συσσωρεύσει για διάφορες καταστάσεις που συνέβησαν μέσα στη μέρα. Ακόμη, το αυτοκίνητο έχει συμβολική αξία για αυτόν, θεωρώντας το, ως προέκταση του εαυτού του. Πιστεύει ότι πρέπει να το υπερασπιστεί, όταν κάποιος το “προσβάλλει”, γιατί, έτσι, έχει την πεποίθηση ότι θίγεται και ο ίδιος. Επομένως, θα λέγαμε ότι το αυτοκίνητο και η ικανότητα οδήγησης σηματοδοτούν την αυτοεκτίμηση και την προσωπική εικόνα του κάθε οδηγού.
Επίσης, κατά την οδήγηση, πραγματοποιείται η διαδικασία της “απο-προσωποποίησης”. Σύμφωνα με αυτήν, δεν είναι δυνατός ο συσχετισμός με έναν άλλο οδηγό, ως άνθρωπο. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να πει ότι του “έκλεισε” το δρόμο ένα άσπρο Volkswagen Polo. Όμως, με αυτό τον τρόπο, δε συνειδητοποιεί ότι εκείνος ο οδηγός ίσως να αντιμετωπίζει σοβαρά προσωπικά προβλήματα και ότι -πάνω από όλα- κάνει λάθη, όπως όλοι μας.
Στερεότυπα κατά την οδήγηση:
Εξαιτίας της “απο-προσωποποίησης”, δεχόμαστε μόνο “μερική” πληροφόρηση για τους άλλους οδηγούς. Ως εκ τούτου, καταλήγουμε να λειτουργούμε με βάση κάποια στερεότυπα. Συγκεκριμένα, όταν πρέπει να πάρουμε μία γρήγορη απόφαση, είναι πιθανό να λάβουμε υπόψη τα φυσικά χαρακτηριστικά του άλλου οδηγού. Για παράδειγμα, το φύλο του ή αν οδηγεί καινούριο ή παλιό αυτοκίνητο. Επίσης, τείνουμε να κάνουμε βιαστικές κρίσεις με βάση την ηλικία του. Παρόλα αυτά, οφείλουμε να είμαστε ενήμεροι για αυτά τα στερεότυπα, επειδή επηρεάζουν τον τρόπο που παίρνουμε αποφάσεις στο δρόμο.
Τύποι οδηγών:
Παρά το γεγονός ότι οι καταστάσεις διαφέρουν, γίνονται ευδιάκριτα κάποια γενικά στυλ οδηγών:
- Ο αποσπασμένος οδηγός: Αυτός ο οδηγός κοιτάει το κινητό του, συνεχώς αλλάζει σταθμό στο ραδιόφωνο και γενικώς επιδιώκει να πιάσει διάφορα αντικείμενα. Έτσι, υπερδιπλασιάζει τον κίνδυνο σύγκρουσής του.
- Ο συναισθηματικός οδηγός: Ο θυμός και η λύπη τον διακατέχουν, με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια των άλλων. Όσοι έχουν έντονη οργή στο δρόμο, κάνουν βίαιες κινήσεις, ενώ οι νευρικοί οδηγοί τείνουν να είναι αναποφάσιστοι και να χρησιμοποιούν υπερβολικά τα φρένα.
- Ο κουρασμένος οδηγός: Αυτός, συνήθως, είναι οδηγός φορτηγού μεγάλων αποστάσεων, ο οποίος προσπαθεί να μείνει ξύπνιος τη νύχτα.
- Ο βιαστικός οδηγός: Αυτός ο τύπος, συχνά, επιταχύνει και αλλάζει λωρίδες κυκλοφορίας, ώστε να φτάσει στον προορισμό του, όσο το δυνατόν πιο σύντομα.
- Ο νέος οδηγός: Συχνά, αυτός είναι νέος σε ηλικία και είτε θα υπερεκτιμάει τις ικανότητές του, είτε θα φοβάται όταν βρίσκεται στο δρόμο. Κανένα, όμως, από τα δύο δεν επιβεβαιώνει την ασφάλειά του.
Τρόποι αντιμετώπισης της επιθετικής οδήγησης:
Αρχικά, όταν κάποιος αναγνωρίσει τα σημάδια του θυμού, είναι σημαντικό να μείνει ψύχραιμος. Αν, όμως, υποκύψει σε αυτό το συναίσθημα, τότε θα συσσωρευτεί επιπλέον ένταση στον οργανισμό του, κάνοντας την κατάστασή του χειρότερη από πριν. Η τεχνική της γνωστικής θεραπευτικής χαλάρωσης, στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι πολύ χρήσιμη, γιατί του διδάσκει τεχνικές χαλάρωσης, αλλά και τρόπους ελέγχου των σκέψεών του. Εξίσου αποτελεσματική είναι η διαφραγματική αναπνοή και η επανάληψη λέξεων -όπως, “χαλάρωσε”- κατά την αναπνοή. Επίσης, είναι ιδιαίτερα σημαντικό όλοι οι οδηγοί να κάνουν προσπάθειες να βελτιώσουν τη συναισθηματική τους νοημοσύνη. Να μπορούν, δηλαδή, να κατανοήσουν ότι ίσως υπάρχει κάποιος λόγος που κάποιος οδηγεί με υπερβολική ταχύτητα (π.χ. έκτακτη μετάβαση σε νοσοκομείο). Πάνω από όλα, θα πρέπει να είναι υποστηρικτικοί και να παρέχουν βοήθεια στους άλλους οδηγούς, όταν τη χρειάζονται.
Η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι αναρίθμητη και όλοι μας έχουμε χρέος να την προστατεύουμε με κάθε τρόπο.
Πηγές:
- ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΟΔΗΓΗΣΗ & ΒΙΑ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ. Ανακτήθηκε από http://psychologynet.gr/ (τελευταία πρόσβαση 5/09/2020 στις 00:30)
- Επιθετική Οδήγηση. Ανακτήθηκε από https://psixologos-ioannou.gr/ (τελευταία πρόσβαση 5/09/2020 στις 00:30)
- The psychology of driving. Ανακτήθηκε από https://www.geotab.com/ (τελευταία πρόσβαση 5/09/2020 στις 00:30)
