Σύμφωνα με τη Ναρκισσιστική Διαταραχή της Προσωπικότητας, το άτομο θέλει κυρίως να το θαυμάζουν και όχι να το αγαπούν. Η έννοια του ναρκισσισμού εισήχθη στην ψυχολογία από τον Sigmund Freud το 1914. Στη ρίζα του βρίσκεται το τραύμα, καθώς το άτομο έζησε ένα τραυματικό γεγονός πιθανώς στην παιδική του ηλικία. Όμως, μπορεί να αποβεί χρήσιμος, επειδή είναι απαραίτητος για την συγκρότηση της αίσθησης του εαυτού. Ο υγιής ναρκισσισμός βοηθά στην αντιμετώπιση των αποτυχιών και μας στηρίζει στις δυσκολίες της ζωής. Ωστόσο, αξίζει να επισημανθεί ότι αυτή η διαταραχή συνήθως εμφανίζεται (και όχι δομείται) στην πρώιμη ενήλικη ζωή.
Αίτια για τη Ναρκισσιστική Διαταραχή της Προσωπικότητας:
- Μοντέλο της Ψυχολογίας του Εαυτού: Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, ο Heinz Kohut παρατήρησε ότι τα άτομα με αυτή τη διαταραχή δίνουν επιφανειακά μόνο την αίσθηση ότι είναι σπουδαία ή ότι έχουν φαντασιώσεις πολλών επιτυχιών. Στην πραγματικότητα, όμως, κρύβουν τη χαμηλή τους αυτοεκτίμηση. Συγκεκριμένα, σε περιπτώσεις που οι γονείς αλληλεπιδρούν με το παιδί με σεβασμό, τρυφερότητα και ενσυναίσθηση, του προσφέρουν μία φυσιολογική αίσθηση αυτοαξίας. Σε αντίθετη περίπτωση, δε θα μπορέσει να αναπτύξει υγιή αυτοπεποίθηση και θα δυσκολευτεί να δεχτεί τις αδυναμίες του.
- Κοινωνικο-γνωστικό Μοντέλο: Αυτό δομείται γύρω από δύο γενικές υποθέσεις: η πρώτη είναι ότι τα άτομα με αυτή τη διαταραχή προσπαθούν να νιώσουν ότι ξεχωριστά. Η δεύτερη αφορά το γεγονός ότι τα άτομα αυτά έχουν ανάγκη τις διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις για να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους, χωρίς την θέληση, όμως, να διαμορφώσουν στενές σχέσεις με τους άλλους. Επίσης, έχει βρεθεί σε εργαστηριακές έρευνες ότι τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας υπερεκτιμούν την ελκυστικότητά τους και τη συνεισφορά τους στις ομαδικές δραστηριότητες και γενικά αποδίδουν τις επιτυχίες περισσότερο στις ικανότητές τους παρά στην τύχη. Υποστηρίζεται, ακόμη, ότι εξαιτίας της διογκωμένης εικόνας που έχουν για τον εαυτό τους είναι ευάλωτοι στο να δεχτούν ανατροφοδότηση από το περιβάλλον τους. Με λίγα λόγια, τους ενδιαφέρει μόνο να κερδίσουν και όχι να αποκτήσουν την εγγύτητα με άλλους.
Διαγνωστικά κριτήρια για τη Ναρκισσιστική Διαταραχή της Προσωπικότητας:
- Μεγάλη αίσθηση προσωπικής αξίας και σπουδαιότητας για τον εαυτό: Το άτομο αισθάνεται υπεροχή και ότι είναι πολύ σημαντικό.
- Έχει έντονη ενασχόληση με φαντασιώσεις που αφορούν την επιτυχία, την ομορφιά και την εξυπνάδα του: Για αυτό το λόγο πιστεύει ότι είναι ξεχωριστό και νιώθει την ανάγκη να διατηρεί σχέσεις με άτομα υψηλού κύρους του ίδιου επιπέδου με εκείνο.
- Έχει έλλειψη ενσυναίσθησης: Δεν μπορεί να κατανοήσει τα συναισθήματα των άλλων και διαρκώς τους ζηλεύει, εμφανίζοντας χειριστική συμπεριφορά απέναντί τους.
- Εξιδανικεύει τον εαυτό του και υποτιμά τους άλλους: Θεωρεί ότι έχει πολλά δικαιώματα και απαιτεί να έχει ιδιαίτερη μεταχείριση.
- Ζητά την αναγνώριση και την επιβράβευση των άλλων: Όταν, όμως, αμφισβητηθεί η γνώμη του, μπορεί να παρουσιάσει παρορμητικές συμπεριφορές, όπως θυμό ή οργή. Ακόμη, δεν αποκλείεται να νιώσει ντροπή ή εξευτελισμό σε παρόμοιες περιπτώσεις.
Αυτά είναι μερικά μόνο χαρακτηριστικά αυτής της διαταραχής. Για να γίνει η διάγνωσή της, το άτομο πρέπει να παρουσιάζει τουλάχιστον πέντε από αυτά, όπως εμφανίζονται στο DSM-IV.
Πηγές:
- Τελικά τι είναι ο ναρκισσισμός;. (2015). Ανακτήθηκε από https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxikis-ygeias/psyxikes-diataraxes/narkissismos/480-telika-ti-ine-o-narkissismos-tis-magdalinis-georyaku.html (τελευταία πρόσβαση 7.05.2020)
- Ναρκισσισμός – Χαρακτηριστικά Ναρκισσιστικής Διαταραχής Προσωπικότητας. Ανακτήθηκε από https://www.polyiatreiomedica.gr/ (τελευταία πρόσβαση 7.05.2020)
- Βάρβογλη Λ. (2004). Ναρκισσισμός: Η παθολογική εμμονή με το εγώ. Ανακτήθηκε από https://www.in.gr/2004/04/20/health/health-news/narkissismos-i-pathologiki-emmoni-me-to-egw/ (τελευταία πρόσβαση 7.05.2020)
- Kring A.M. & Davison G.C. & Neale J.M. & Johnson S.L. (2007). ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ. Gutenberg
