Η Χαρά Χρυσάφη δεν παραιτείται, δεν καταθέτει τα όπλα και δεν επιτρέπει στις αντιξοότητες να την ρίξουν ψυχολογικά. Κάνει όνειρα για το μέλλον και εξακολουθεί να μετράει τα άστρα και να προσπαθεί να τ’ αγγίξει. Η Χαρά Χρυσάφη είναι από τις περιπτώσεις εκείνες που η νεότητα και η ωριμότητα συνυπαρχουν. Είναι από τις συγγραφείς της γενιάς της που εξελίσσεται με πάθος και ορμή.
Είναι νεότατη, όμως είναι εντυπωσιακό το πόσο ώριμη είναι. Η συνέπειά της, η υπευθυνότητά της και το μεράκι της προσελκύσουν αναμφίβολα το ενδιαφέρον των αναγνωστών.
Επιμέλεια Συνέντευξης: Βασιλική Παπαθανασίου
- Είστε μια γυναίκα πολυπράγμων. Συγγραφέας, κάποιες φορές σκηνοθέτης, ηθοποιός στο «Τεμαχίζονται τα μπλουζ»… Ποια είναι όμως η Χαρά Χρυσάφη και τι άλλο να περιμένουμε από σας;
Η αλήθεια είναι πώς μου αρέσει να καταπιάνομαι με ο,τιδήποτε αισθάνομαι πως μπορεί να με κάνει να νιώσω καλύτερος άνθρωπος. Η τέχνη είναι σίγουρο πως καταλαμβάνει μεγάλο μέρος στις ενασχολήσεις μου. Οποιαδήποτε μορφή τέχνης. Η υποκριτική ήταν και είναι η μεγάλη μου αγάπη. Εδώ και αρκετά χρόνια ενασχόλησης μου, ανακάλυψα πως είναι η δική μου ψυχοθεραπεία. Κι αν το να «παίζεις» πάνω στο σανίδι σου ανοίγει μια πόρτα για να βρεις την ψυχή σου, η συγγραφή σου ανοίγει ένα παράθυρο να μιλήσεις με την καρδιά σου.
Το «Τεμαχίζοντας τα μπλουζ» ήταν μια άλλου είδους μεγάλη πρόκληση. Η συγγραφέας και φίλη Νατάσσα Καραμανλή μου εμπιστεύτηκε να σκηνοθετήσω το εξαιρετικό διπλό της βιβλίο με τίτλο «Το μπλουζ της Κυριακής» & «Ωτακουστής». Και κάπως έτσι άνοιξε μια πίσω πόρτα που πάντα σου δίνει τη λύση, όταν ψάχνεις κάτι καινούριο. Ομολογώ πως όταν τελείωσα την ανάγνωση του βιβλίου, είδα τις ιστορίες της να ξετυλίγονται μπροστά μου και αμέσως της πρότεινα να γίνουν παράσταση. Σ’ αυτή την πίσω πόρτα, λοιπόν, ανακάλυψα πώς ο συνδυασμός ενός αψεγάδιαστου κειμένου, της θέλησης και της συνεργασίας μπορεί να κάνει θαύματα. Χαίρομαι από καρδιάς που υπήρξα κομμάτι αυτής της παράστασης.
Δεν ξέρω τι άλλο να περιμένετε από εμένα. Όταν μου χτυπήσει την εξώπορτα θα το μάθετε σίγουρα. Το μόνο που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι ασχολούμαι με τη νέα μου πρόκληση. Γράφω το καινούριο μου βιβλίο και αποφάσισα να τολμήσω να καταπιαστώ με ένα σπάνιο και δύσκολο είδος γραφής.
- Από πού εμπνευστήκατε τους 15 θεατρικούς μονολόγους σας;
Πάντα αναρωτιόμουν τι σκέφτονται οι άνθρωποι και δεν το λένε. Αν θα είχα μια υπερδύναμη θα ήταν να μπορώ να βλέπω ένα συννεφάκι πάνω απ’ τα κεφάλια τους με τις δεύτερες σκέψεις τους. Ξεκίνησα να γράφω το «Καταρρίπτεται» από περιέργεια. Πώς θα ήταν οι ζωές μας αν μιλήσαμε για όλα αυτά που σκεφτόμαστε; Για όλα αυτά που μας βασανίζουν και πνιγόμαστε στη σιωπή από φόβο, από ντροπή, από το «ωχ δε βαριέσαι»; Σε μια εποχή απόλυτης βουβαμάρας, τίποτα δεν πάει μπροστά. Και η μοναξιά καραδοκεί στις γωνίες. Σ’ αυτούς του 15 θεατρικούς μονολόγους κατέγραψα το «πίσω κείμενο», αυτά που αν τα ξεστόμιζε κανείς, αν τα μοιραζόταν, ίσως και να λυτρωνόταν. Είναι πολύ επίπονη η διαδικασία να έχει κανείς το θάρρος να καταρρίψει όποιον εαυτό τον βολεύει καλύτερα. Γιατί όλοι κρύβουμε πολλούς ρόλους. Απ’ τον ρόλο της ζωής όμως δεν μπορούμε να κρυφτούμε. Να μιλάτε, να τα λέτε, να φωνάζετε με όλη σας την καρδιά. Κι όλα τα σύννεφα της καταπίεσης θα διαλυθούν!
- Δε θα πρέπει να αγνοήσουμε ότι είστε διοικητικό μέλος στο σωματείο το «Ράφι της αγάπης». Τι είναι όμως το ράφι;
«Το Ράφι της Αγάπης» είναι ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο που δημιουργεί βιβλιοθήκες σε χώρους ασθενών με χρόνιες παθήσεις. Σκοπός του Σωματείου είναι η προώθηση της θεραπευτικής ανάγνωσης και της φιλαναγνωσίας. Διαβάζοντας ένα βιβλίο, ο σωματικός και ψυχικός πόνος απαλύνεται. Το «Ράφι της Αγάπης» έχει ήδη φτιάξει δανειστικές βιβλιοθήκες στον Σ.Ο.Ψ.Υ (Σύλλογος Οικογενειών Ψυχικής Υγείας), στον ξενώνα καρκινοπαθών της Πυλαίας, στον Α’ Προνηπιακό σταθμό Πυλαίας- Πανοράματος και στο Εκκλησιαστικό Γηροκομείο Κίτρους Κατερίνης. Στις 3 Ιουνίου θα έχουμε τη χαρά να εγκαινιάσουμε ακόμα μια βιβλιοθήκη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στη Βέροια, στο καφέ του Κοι.Σ.Π.Ε. «Δεσμός» Ημαθίας που σκοπό έχει την επανένταξη ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Στο τέλος Ιουνίου ακόμα μια βιβλιοθήκη θα εγκαινιαστεί στο Ορφανοτροφείο του Βόλου. Καλούμε όλους του συγγραφείς, ποιητές, εκδοτικούς οίκους, βιβλιοπωλεία καθώς και το αναγνωστικό κοινό να προσφέρουν τα δικά τους βιβλία. Ο εθελοντισμός δεν είναι μόνο δείγμα πολιτισμού, είναι η συνειδητοποίηση πώς και οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν θαύματα με την αγάπη τους. Είμαι πολύ ευτυχής για τη συμμετοχή μου σε αυτόν το σκοπό. Ας θυμόμαστε ότι η «Τέχνη ενώνει, η Αγάπη δημιουργεί».
- Η σημερινή γενιά των Ελλήνων διαβάζει, πάει θέατρο, ενδιαφέρεται για τις τέχνες;
Οι Έλληνες μέσω της τέχνης πάντα έβρισκαν μια δίοδο για να ανταπεξέλθουν στα προβλήματα της καθημερινότητας. Είναι γεγονός πως τούτη η χώρα γέννησε τον πολιτισμό και ο λαός της αναζητά στο θέατρο, σ’ ένα βιβλίο, στον κινηματογράφο, στη ζωγραφική, στην ποίηση, στον χορό, τη γνώση, την ψυχαγωγία, μια ανάσα για να ανυψώσει ξανά την ψυχή του. Η διαφορά με τη σημερινή γενιά των Ελλήνων είναι πώς μετέτρεψε αυτή τη δυνατότητα σε επιτακτική ανάγκη. Δεν συμφωνώ με την άποψη ότι η σημερινή γενιά δεν διαβάζει και δεν ενδιαφέρεται για τις τέχνες. Καλλιτεχνικές ομάδες, σωματεία, σύλλογοι, εκθέσεις φωτογραφίας, ζωγραφικής, βραδιές κινηματογράφου, φεστιβάλ βιβλίου, παραστάσεις. Μπορεί οικονομικώς να μην μπορεί να αγοράσει κανείς 10 βιβλία, ή να δει 5 παραστάσεις, αλλά θα βρει τρόπους να ανακαλύψει που κρύβεται η τέχνη. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια βρέθηκαν λύσεις για δωρεάν εκδηλώσεις. Αντί εισιτηρίου, δίνονται τρόφιμα, βιβλία, αγκαλιές. Η σημερινή γενιά αυτό απέδειξε. Ό,τι κι αν έχει περάσει αυτή η χώρα, όσα κι αν της πήραν, την τέχνη δεν μπορούν να τη στερήσουν από το λαό της.
- «Καταρρίπτεται» Βαρύγδουπος τίτλος.Ήταν δική σας ιδέα; Πόση σημασία έχει ο τίτλος για ένα βιβλίο;
Τα εύσημα του τίτλου θα τα δώσω στη φίλη μου Ζηνοβία. Όταν έψαχνα τίτλο για το βιβλίο δεν μου άρεσε τίποτα, οπότε έλεγα σε όλους «Αυτό καταρρίπτεται!» Και τότε μου είπε: «Αυτός θα είναι ο τίτλος του βιβλίου σου!» Και έπεσε τόσο μέσα χωρίς να το ξέρει. Καθώς στο βιβλίο όλοι οι ήρωες μάχονται να καταρρίψουν ό,τι τους ενοχλεί περισσότερο. Ποιον εαυτό θα κρατήσουν στο τέλος; Ο τίτλος για ένα βιβλίο είναι το ήμισυ του παντός. Δεν είναι τυχαίο πως είναι το κερασάκι στην τούρτα, καθώς ο τίτλος γεννιέται, αφού έχει τελειώσει η ιστορία του βιβλίου. Σαφώς ένας ωραίος τίτλος, δεν καθιστά ένα βιβλίο καλό, καθώς το περιεχόμενο μπορεί να είναι απογοητευτικό, όπως και να χει όμως, πρώτα τον τίτλο θυμάται κανείς.
- Στο βιβλίο σας περιγράφετε τον άνθρωπο μπροστά στο θάνατο, την απώλεια, τον έρωτα και τη ζωή. Τελικά, τι είναι ζωή για τη Χαρά Χρυσάφη;
Η ζωή είναι ένα μακρόσυρτο αστείο. Οι μισοί το αντιλαμβάνονται από την αρχή και οι άλλοι μισοί στο τέλος. Υπάρχουν φυσικά και αυτοί που δεν το αντιλαμβάνονται. Είναι αυτοί που όταν θα τελειώσει ένα ανέκδοτο, θα πουν και γιατί έγινε έτσι; «Γιατί έτσι!», θα απαντήσω σε όλους αυτούς. Σημασία δεν έχει να αναρωτιέται κανείς το γιατί, αλλά να κατανοεί, να απολαμβάνει, να συνεργάζεται, να «ρουφάει» τους χυμούς τη ζωής με το μεγαλύτερο καλαμάκι που μπορεί να βρει. Στο τέλος θα τελειώσει έτσι κι αλλιώς. Μπορούν οι άνθρωποι να μην είναι μίζεροι, κακεντρεχείς, άπληστοι και να χαμογελούν; Γιατί τι είναι ο θάνατος, η απώλεια, ο έρωτας, η ίδια η ζωή. Μερικά κεφάλαια ενός σπάνιου βιβλίου. Κλείνοντας το βιβλίο θέλω να νιώθω πως έφτασα στην κάθαρση, πως έγινα λιγάκι καλύτερη, πως βρήκα τη δική μου θέση στον κόσμο. Γελάστε, βρε άνθρωποι, γιατί όλα στο τέλος θα περάσουν. Μη μείνετε με τις ρυτίδες τις θλίψης. Μείνετε με αυτές που σας δίδαξαν πόσο σημαντική είναι αγάπη. Έχει αγκάθια, γκρεμούς, γδαρσίματα, μα στο τέλος θα βγάλεις τα αγκάθια, θα σηκωθείς και θα καθαρίσεις τις πληγές σου. Θα το κάνεις! Το ξέρω, το ξέρεις και συ! Κι αν αυτό δεν είναι αστείο, τότε τι είναι;
- Με ποιο τραγούδι θα ντύνατε το βιβλίο σας;
Χμ! Δύσκολη ερώτηση. Προσδοκώ αυτοί που θα διαβάσουν το βιβλίο να βρουν κρυμμένο κάτω απ’ τις λέξεις το αγαπημένο τους τραγούδι. Αυτό που τους θυμίζει την πιο κρυφή δεύτερη σκέψη τους.
- «Ο έρωτας ξεγυμνώνει τα κορμιά, η φιλία τους χαρακτήρες», είπε ο Lewis. Πιστεύετε ότι υπάρχουν φιλίες στο χώρο σας; Φιλίες μεταξύ γυναικών;
Πολύ σωστά τα είπε ο Lewis. Φιλίες μπορούν να υπάρξουν σε οποιοδήποτε χώρο με οποιοδήποτε φύλο. Τους φίλους μας τελικά τους διαλέγουμε ή μας διαλέγουν; Κάπου στη μέση υπάρχει η αλήθεια. Δικαιολογημένα επικρατεί η θεώρηση ότι στο χώρο των τεχνών και στη φιλία μεταξύ γυναικών υπάρχουν ζητήματα. Είναι γιατί οι γυναίκες καλλιτέχνιδες έχουν πολλά θέματα να λύσουν; Είναι ο ανταγωνισμός; Είναι η εγωπάθεια; Είναι το συμφέρον; Είναι η γυναικεία φύση; Και αναρωτιέμαι είναι δυνατόν;;; Τι έχει πια να χωρίσει κανείς; Νιώθω τυχερή που έχω καταφέρει να διατηρώ αληθινές φιλίες και με γυναίκες και με άντρες. Μάλλον γιατί απεχθάνομαι οποιοδήποτε είδος εγωισμού και αυτοπροβολής. Φίλος είναι αυτός που θα σε ρωτήσει με την ίδια ευκολία στις 4 τα ξημερώματα, τι είναι το ρόπτρο, πώς επιβιώνουν οι κατσαρίδες, τι χρώμα μπλούζα να αγοράσει, πώς σου φάνηκε το ποίημα που έγραψε, πότε θα φάτε μαζί πίτσα με πέστο, πότε θα πιείτε πράσινα αψέντι. Θα σε μαζέψει απ’ το πάτωμα, γιατί τελικά ήταν πολύ πράσινα. Θα σου πει πόσο πολύ σ’ αγαπάει, πως βγήκε μια καινούρια αγγελία για δουλειά, θα κάνει τη φωτογράφο, τον dj επειδή εσύ το ζήτησες, θα σου στείλει πώς περνάει στην Αθήνα ή μια φωτογραφία του μωρού που πασαλείφτηκε από τη σοκολάτα. Απλές καθημερινές στιγμές είναι η φιλία. Δε χωράνε τα «εγώ» στις ψυχές αυτών που έχουν μάθει να μοιράζονται.
- Στη ζωή σας υπερασπίζεστε τα θέλω σας με κάθε κόστος; Υπάρχει ένα μαγικό κλειδί που αν οι άνθρωποι το βρουν γίνονται ευτυχισμένοι;
Το παιχνίδι της επιβίωσης είναι σκληρό και αμείλικτο. Υπερασπίζομαι τα θέλω μου, χωρίς αυτά να υπερασπίζονται την αδικία. Διεκδικώ αυτά που θα με οδηγήσουν στην ευτυχία, αλλά προσπαθώ να μην καταπατώ τα θέλω των γύρω μου. Δυστυχώς μαγικό κλειδί δεν υπάρχει. Αν υπήρχε θα το είχαμε όλοι περασμένο στα κλειδιά μας. Μόνο κλειδαρότρυπες υπάρχουν που περιμένουν να ανοίξουν με ένα απλό πλην τίμιο κλειδί. Όπως οι καρδιές περιμένουν να κουμπώσουν μεταξύ τους. Δεν αρκεί να περιμένεις τη μαγεία να ‘ρθει και να γράψει το παραμύθι της ζωής σου. Πρέπει εσύ ο ίδιος να θέλεις να κάνεις μαγικά. Αν μαγέψεις την ευτυχία, τότε θα σου στρώσει το τραπέζι και θα χορτάσετε και οι δυο. Κι αυτή θα είναι η πιο μαγική συνταγή!
- Μια συμβουλή που κάποιος σας έδωσε και την κάνατε στάση ζωής;
Την καλύτερη συμβουλή μου την άφησε διαθήκη η αγαπημένη μου γιαγιά. Δεν μπορούσε πια να μου την πει με το στόμα, αλλά μ’ έναν μαγικό τρόπο την εννοούσε. «Κάθε μέρα είναι μια άλλη μέρα. Πάει πέρασε η προηγούμενη, σήμερα να ελπίζεις πως είναι η καλύτερη!». Να’ ναι καλά εκεί ψηλά.
