Σε μέρες απροσδόκητες, μέρες που ποτέ δεν πιστεύαμε ότι θα ζήσουμε, φωνές σαν της Καίτης Κουλλιά αντιτάσσονται στο ζόφο και κάνουν τις μέρες μας πιο όμορφες, πιο αισιόδοξες. Φωνή κρυστάλλινη σαν τα νερά του Αιγαίου. Αντιστέκεται ακόμη στις μεγάλες λεωφόρους, γεμάτες κίνηση και φωτεινές επιγραφές και επιμένει στο στενό και πολύτιμο μονοπάτι της, πιστά και άξια. Η Καίτη Κουλλιά σε αυτές τις πρωτόγνωρες μέρες που διανύουμε, μας συμβουλεύει να μη ξεχνάμε πως μετά από κάθε χειμώνα, πάντα η άνοιξη προσμένει να ‘ρθει. Με καλλιτέχνες όμως όπως εκείνη, η άνοιξη δε κινδυνεύει να φύγει ποτέ. Λουλούδια πάντα θα ανθίζουν. Πουλιά πάντα όμορφα θα κελαηδούν. Ευχαριστώ την Καίτη Κουλλιά για την όμορφη συνέντευξη που μου παραχώρησε. Την ευχαριστούμε για όσα όμορφα προσέφερε και συνεχίζει να προσφέρει στην τέχνη που υπηρετεί, τώρα που περισσότερο από ποτέ έχουμε ανάγκη για όμορφα πράγματα.
Επιμέλεια Συνέντευξης: Ζαχαριά Χριστίνα
Διανύουμε μια νέα εποχή. Υπάρχει πιθανότητα να βγει κάτι καλό απ’ όλο αυτό;
Σίγουρα θα βγει κάτι καλό, αλλά χρειάζεται υπομονή. Είναι αλήθεια ότι έχουμε στερηθεί καθημερινές χαρές που νιώθαμε ότι ήταν δεδομένες. Ήδη σκεφτόμαστε το πόσο πολύτιμα πράγματα είχαμε και δεν τα εκτιμούσαμε.
Τι σας έχει λείψει πιο πολύ σε αυτή τη φάση και τι εκτιμήσατε που ίσως το είχατε παραμελήσει;
Μου έχουν λείψει οι φίλοι μου, οι κοντινοί μου άνθρωποι. Τώρα βρίσκομαι στο νησί μου, στην Κάλυμνο και συνειδητοποιώ πόσες ομορφιές υπάρχουν γύρω μου. Όλα χρειάζονται χρόνο και αγάπη για να τα ζήσουμε.
Η αγωνία για την υγεία μπορεί να φρενάρει την έμπνευση και τη δημιουργία;
Αυτή τη στιγμή πολλοί άνθρωποι στον καλλιτεχνικό χώρο πεινάνε ή είναι στο όριο. Όταν υπάρχει λοιπόν τόση αγωνία και ανασφάλεια δε μπορείς εύκολα να φανταστείς μια επόμενη καλλιτεχνική έκφραση, αφού προέχει η αγωνία της επιβίωσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να υπάρχει αλληλοβοήθεια. Απ’ την άλλη είναι αλήθεια, ότι η ομορφιά κυοφορείται μέσα στις δυσκολίες της ζωής.
Διατείνεται άλλωστε ότι η τέχνη χρειάζεται και μια πληγή για να ακουμπήσει για να μπορέσει να γεννηθεί
Οι πληγές, οι ευαισθησίες πάντα υπάρχουν μέσα μας. Τις κουβαλάμε και καθορίζουν τον τρόπο που ζούμε.
Αν τώρα ανατρέξουμε στα παιδικά σας χρόνια στην Κάλυμνο, τι μουσικές κυριαρχούν εκεί;
Κυριαρχούσε πολύ ο ήχος της παράδοσης, αλλά από μια ηλικία και μετά άκουγα πολύ Μάνο Χατζιδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Μάνο Λοΐζο και Βασίλη Τσιτσάνη.
Όταν αργότερα ήρθατε στην Αθήνα για σπουδές, τι καταλάβατε πως είχε ριζώσει τόσο βαθιά μέσα σας απ’ την Κάλυμνο που δε μπορούσε να ξεριζωθεί με το χρόνο;
Όταν έφυγα απ’ την Κάλυμνο αισθανόμουν πως επιτέλους θα έφευγα και θα ελευθερωνόμουν. Καθώς περνούσαν τα χρόνια άρχισε να μου λείπει η ανεμελιά του νησιού. Μου έλειπε η θάλασσα,η απλότητα του κόσμου. Με το πέρασμα του χρόνου, γινόταν ολοένα πιο έντονη η νοσταλγία της επιστροφής.
Οι νησιώτες βέβαια την ανεμελιά τους δεν την αποβάλλουν ποτέ.
Δεν είναι τόσο ανεμελιά. Είναι αίσθηση ελευθερίας… είναι ο ορίζοντας της θάλασσας, το φως, η ζωή τους. Όταν ήμουν στο Πανεπιστήμιο, μου είχε κάνει εντύπωση στο αμφιθέατρο που ήταν κάποια παιδιά, ιδιαίτερα ζωηρά. Μιλούσαν έντονα, έκαναν ζωηρές κινήσεις, είχαν μια λωλάδα, έναν άλλον αέρα. Όταν αργότερα τους γνώρισα έμαθα πως ήταν όλοι νησιώτες.
Σπουδάσατε νηπιαγωγός. Έπειτα κάνατε και συνεχίζετε μέχρι σήμερα να κάνετε παραστάσεις που απευθύνονται σε παιδικό κοινό. Η μουσική εκπαίδευση και αγωγή των παιδιών σήμερα, πιστεύετε ότι είναι επαρκής για ένα μουσικό χώρο λίγο πιο αισιόδοξο στο μέλλον;
Δεν είναι επαρκής. Είναι θέμα τύχης να υπάρχουν κάποιοι δάσκαλοι που έχουν την επιθυμία να περάσουν κάποιους ήχους και κάποια ερεθίσματα όμορφα στα παιδιά. Εγώ βλέπω στις παραστάσεις ότι τα παιδιά λαχταρούν να ακούσουν και να μάθουν κάτι όμορφο. Υπάρχει έλλειψη ερεθισμάτων και φαντασίας. Οι εκπαιδευτικοί τρέχουν να προλάβουν την ύλη και όλα όσα θεωρούν σημαντικά για κείνους, και το κομμάτι της τέχνης συνήθως παραμερίζεται.
Σας έχουμε ακούσει πολλές φορές να τραγουδάτε παραδοσιακά τραγούδια του τόπου σας. Ήταν κάτι που προσπαθήσατε να αποφύγετε στην αρχή, με το φόβο της ταύτισης με αυτό το είδος απ’ τον κόσμο:
Άργησα να αγγίξω το παραδοσιακό τραγούδι. Δεν ήταν ότι φοβόμουν μη με ταυτίσουν με αυτό το είδος μουσικής. Ένιωθα απλά ότι δε με αφορούσε. Άργησα να συμφιλιωθώ με το τόπο μου και τα βιώματά του. Άργησα να πω ότι τα αγαπώ. Όταν κάποια στιγμή γνώρισα κάτι παρέες που ασχολιόντουσαν με την παραδοσιακή μουσική, συνειδητοποίησα πως κάθε φορά που πήγαινα να τους ακούσω, έφευγα πιο χαρούμενη, πιο φωτεινή. Μπορώ να πω πως το παραδοσιακό τραγούδι έγινε η γέφυρα για να αγαπήσω πιο πολύ τον τόπο μου. Μέσα στα χρόνια κατάλαβα πως είναι μεγάλη τιμή να σε αγαπάει ο κόσμος ως ερμηνεύτρια του παραδοσιακού τραγουδιού.
Έχετε κάνει δίσκους με αμιγώς παραδοσιακά τραγούδια, έχετε ακολουθήσει πιο έντεχνα και πειραματικά μονοπάτια και την περασμένη άνοιξη σας ακούσαμε σε πιο βυζαντινά ηχοχρώματα στο δίσκο Μάνα πηγή του Παραδείσου. Ένας δίσκος με ψαλμούς και τραγούδια για την Μάνα και την Παναγία. Πώς προέκυψε ο δίσκος;
Αυτός ο δίσκος ήταν ένα όνειρό μου, μια βαθύτερη εσωτερική επιθυμία . Τα τραγούδια με θέμα τη μάνα και την Παναγιά πάντα με συγκινούσαν και προσπαθούσα να τα ερμηνεύσω, όσο μπορούσα, με αγάπη και διάκριση.
Υπάρχει χώρος στις δισκογραφικές για έναν δίσκο σαν κι αυτόν;
Υπάρχει χώρος αλλά είναι λίγος. Αυτό που κάνουμε είναι αναγκαίο και ζωτικό για εμάς. Κάθε ηχογράφηση έχει κόστος ψυχικό και οικονομικό. Γι’αυτό θα ήταν καλό να υπάρχει σεβασμός στους όρους και στις απαιτήσεις των καλλιτεχνών. Δεν είναι όλα ετοιμοπαράδοτα…
Η εμπορική μουσική είναι όμως αυτή που κυριαρχεί στο μουσικό γίγνεσθαι.
Εμείς βαδίζουμε στο μονοπάτι μας…..και είναι αλήθεια πως όσο στενό και αν είναι αυτό που βιώνουμε, είναι όμορφο και ευλογημένο.
Αν είχα μια σύντομη συνομιλία με την καρδιά σας και τη ρωτούσα ποια τραγούδια τη συγκινούν, τι θα μου απαντούσε;
Έχει να κάνει με τις στιγμές, τις ερμηνείες. Δε μπορώ να πω πως δε με έχει συγκινήσει το «Φεγγάρι μάγια μου ‘κανες» από τον Δημήτρη Μητροπάνο. Θα ήταν ψέμα αν έλεγα πως δε με συγκινεί η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι στον Κεμάλ ή στην Αθανασία. Υπάρχουν πολλά τραγούδια και ερμηνείες που αγαπώ και με εμπνέουν.
Το παραδοσιακό τραγούδι είναι χρονικά παραδοσιακό ή θα μπορούσε να γραφτεί και σήμερα;
Φυσικά και μπορεί να γραφτεί και σήμερα. Η παράδοση στηρίζεται στο παρελθόν,αλλά χρειάζεται και ένα νέο τρόπο έκφρασης, προκειμένου να είναι ζωντανή στο παρόν. Οι σύγχρονοι τραγουδοποιοί όπως ο Αλκίνοος, ο Μάλαμας και πολλοί άλλοι, έχουν στοιχεία παράδοσης στη μουσική τους. Αυτό είναι και ένα απ’ τα στοιχεία που τους κάνει ιδιαίτερα αγαπητούς.
Πολλοί ακόμη πιστεύουν ότι τα παραδοσιακά τραγούδια μπορούν να σταθούν μόνο στα γλέντια…
Τα παραδοσιακά τραγούδια μιλάνε για τον πόνο, την χαρά, τη λύπη. Συντροφεύουν τον άνθρωπο σε όλο το ταξίδι της ζωής του, γιατί μέσα απ’αυτό γεννήθηκαν.
Υπάρχουν άλλωστε παραδοσιακά τραγούδια που μιλούν για τον έρωτα, όπως θα μιλούσε γι’αυτόν ο πιο σπουδαίος ποιητής.
Μα ο λαός είναι ο μεγάλος ποιητής. Ο Μάνος Χατζιδάκις όταν τον ρώτησαν αν θεωρεί ο ίδιος τον εαυτό του σπουδαίο δημιουργό, απάντησε πως από τη στιγμή που υπάρχει το Τζιβαέρι το οποίο έχει δημιουργήσει ο λαός, πάντα θα νιώθει μικρός. Η δύναμη που έχει το παραδοσιακό τραγούδι πηγάζει απ’τη ζωή των ανθρώπων που το γέννησαν….μιλάει για τον πόνο, και τη χαρά του ανθρώπου που έζησε, ξενιτεύτηκε, έκλαψε και γλέντησε.
Στη μουσική σας διαδρομή κάνατε εκπτώσεις;
Έχω κάνει εκπτώσεις, λάθη. Έχω χαρεί πολύ, αλλά έχω πονέσει και πολύ. Όλα αυτά με όποιο τίμημα, με βοήθησαν να σέβομαι το δώρο της ζωής και να είμαι αληθινή στις σχέσεις με τους αγαπημένους μου.
Για το τέλος μια ευχή…
Εύχομαι η δοκιμασία που ζούμε, να μας βοηθήσει να γίνουμε πιο αληθινοί, πιο σοφοί,να έχουμε ελπίδα και πίστη στο Θεό και να μην ξεχνάμε πως μετά από κάθε χειμώνα, η άνοιξη πάντα προσμένει να ‘ρθει.
Σας ευχαριστώ πολύ. Καλή δύναμη!
Εγώ σ’ ευχαριστώ Χριστίνα. Καλή δύναμη!
Καίτη Κουλλιά βιογραφικό και δισκογραφία: https://www.friendsofmusic.gr/kaiti-koulia.html
Ευχαριστούμε την Καίτη Κουλλιά για το φωτογραφικό υλικό.
