Ο Χένρικ Ίψεν (Henrik Ibsen) συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους δραματουργούς του 19ου αιώνα. Παιδί εύπορης οικογένειας γεννήθηκε στις 20 Μαρτίου 1828 στη μικρή πόλη της Νορβηγίας Σκίεν. Οι γονείς του ήταν οι Knud Ibsen και Marichen Altenburg, μακρινοί συγγενείς. Όταν ο Ίψεν ήταν παιδί, οι οικογενειακές επιχειρήσεις πτώχευσαν κι η οικογένεια χρεοκόπησε. Απότοκο αυτών η μετακόμιση της οικογένειας σε μικρότερες πόλεις κι ο μικρός Χένρικ μεγάλωσε στο Σνίπετορπ. Η οικονομική πτώση της οικογένειάς του, αλλά κι η αποξένωση των γονιών του (ο πατέρας του, μάλιστα, στράφηκε στον αλκοολισμό) απετέλεσαν αργότερα θέματα για τα έργα του. Σε ηλικία δεκαπέντε ετών ο Ίψεν εγκατέλειψε το σχολείο. Έκανε διάφορες δουλειές για να καταλήξει βοηθός φαρμακοποιού. Το ίδιο διάστημα ξεκινά η ενασχόλησή του με το γράψιμο. Το πρώτο του έργο (Κατιλίνας, 1848) τού χάρισε τη φήμη του επαναστάτη, την οποία διατήρησε σε όλη του τη ζωή.
Το 1846, σε ηλικία 18 ετών, ο Ίψεν αποκτά παιδί με μια υπηρέτρια, το οποίο όμως δε γνώρισε ποτέ. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε ρήξη με την οικογένειά του. Το 1850 μετακομίζει στην Χριστιανία (σήμερα Όσλο) με σκοπό να μπει στο πανεπιστήμιο. Κόπηκε όμως στις εισαγωγικές εξετάσεις στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών κι έτσι εγκατέλειψε το όνειρο αυτό. Παράλληλα αρθρογραφεί σε εφημερίδες και έρχεται σε επαφή με το λογοτεχνικό κύκλο της Νορβηγίας της εποχής.
Μετακομίζει στο Μπέργκεν, όπου για τα επόμενα χρόνια δουλεύει στο Det norske Theater ως συγγραφέας, σκηνοθέτης, δραματολόγος και παραγωγός. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, βάσει συμβολαίου, έγραφε ένα έργο το χρόνο που ανέβαινε στο συγκεκριμένο θέατρο. Το 1858 επιστρέφει στην Χριστιανία και γίνεται ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου της Χριστιανίας. Παράλληλα ασχολείται και με τη ζωγραφική. Την ίδια χρονιά νυμφεύεται την Σουζάνα Θάρεσεν, με την οποία αποκτά ένα χρόνο αργότερα το μοναχογιό τους Σίγκουρ. Η σύζυγός του θα είναι εκείνη που θα τον πείσει να ασχοληθεί αποκλειστικά με το θέατρο.
Το 1864, εγκαταλείπει την Χριστιανία και πηγαίνει αρχικά στο Σορέντο της Ιταλίας. Θα μείνει στο εξωτερικό 27 χρόνια, όπου θα καταξιωθεί κιόλας ως καλλιτέχνης. Στο διάστημα αυτό γράφει μερικά από τα αριστουργήματά του, όπως την «Έντα Γκάμπλερ», την «Αγριόπαπια», τον «Πέερ Γκυντ» και το «Ένας εχθρός του λαού». Επιστρέφει τελικά στη Νορβηγία το 1895, όπου και συγγράφει τα δυο τελευταία του έργα («Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν» (1896) & «Όταν εμείς οι νεκροί ξυπνήσουμε» (1899))
“Το κουκλόσπιτο”, Θέατρο Οδού Κυκλάδων/Λευτέρης Βογιατζής, περίοδος 2015-2016 και 2016-2017. Στη φωτογραφία: Άρης Λεμπεσόπουλος κι Αμαλία Μουτούση
Δραματουργικά ο Ίψεν εκπροσωπεί το κίνημα του νατουραλισμού. Στα έργα του θίγονται διάφορα κοινωνικά ζητήματα, όπως η θέση της γυναίκας («Κουκλόσπιτο/Νόρα»), η ηθική τάξη, ο πλούτος κι η διατήρηση αυτού («Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν»). Μέσα από τα κείμενά του σκιαγραφεί λεπτομερώς τις εσωτερικές συγκρούσεις που βιώνουν οι χαρακτήρες του, όπως συνέβη με τους «Βρυκόλακες» (1881) και την «Κυρά της θάλασσας» (1888).
- Τα έργα που συνέγραψε ο μεγάλος Νορβηγός συγγραφέας διακρίνονται σε τρεις περιόδους, στην ποιητική, στην κοινωνική ή πολεμική που απαρτίζει το λεγόμενο θέατρο ιδεών του Ίψεν και στην ψυχολογική:
- Στην πρώτη περίοδο ανήκουν έργα όπως ο «Κατιλίνας» και το «Αυτοκράτορας και Γαλιλαίος»
- Στη δεύτερη εντάσσονται τα έργα από τα «Στηρίγματα της κοινωνίας» ως το «Ρόσμερσχολμ».
- Στην τρίτη τέλος περίοδο ανήκουν τα έργα που έγραψε από την «Κυρά της θάλασσας» ως τον δραματικό του επίλογο, το «Όταν εμείς οι νεκροί ξυπνήσουμε».
Τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του υπέφερε από σοβαρά προβλήματα υγείας, αφού είχε υποστεί αλλεπάλληλα εγκεφαλικά επεισόδια. Πέθανε στις 23 Μαΐου 1906.
Το εσωτερικό του σπιτιού του Ίψεν στο Όσλο έχει μετατραπεί σήμερα σε μουσείο.
Πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Henrik_Ibsen
http://www.biography.com/people/henrik-ibsen-37014
http://www.24grammata.com/wp-content/uploads/2011/11/Ritsos-Vas.-Ibsen-24grammata.com_.pdf
