Σίγουρα, δεν είναι όλοι θαυμαστές του είδους: μαύρο χιούμορ αφού σε αυτό το είδος ο επιχειρούμενος αστεϊσμός ή σάτιρα ανάγεται σε θλιβερά γεγονότα ή καταστάσεις. Ευκολότερα μπορεί να το απορρήψει κάποιος από το να το δεχθεί αλλά είμαι βέβαιη πως οι weirdos της παρέας θα βρούμε την παρακάτω μικρή λίστα άκρως διαφωτιστική και διασκεδαστική.
Παραδειγματικοί Φόνοι, Αub Max
Φίλε αναγνώστη, στέκεσαι μπροστά στον πάγκο ενός κεντρικού βιβλιοπωλείου. Ξεφυλλίζεις το τομίδιο που επιγράφεται «Παραδειγματικοί Φόνοι» του Μαξ Άουμπ, ισπανού συγγραφέα γερμανογαλλικής καταγωγής, φίλου του Μπουνιουέλ, του Νταλί και του Λόρκα, συν-σεναριογράφου της ταινίας «Η ελπίδα του Μαλρώ», παραγγελιοδότη της Γκερνίκα του Πικάσο. Ο Άουμπ συλλαμβάνεται το 1939, πηγαινοέρχεται από στρατόπεδο συγκεντρώσεως σε φυλακή, κι ύστερα δραπετεύει και καταφεύγει στο Μεξικό, όπου γράφει τρία μυθιστορήματα, κάμποσες συλλογές διηγημάτων και θεατρικά έργα, ενώ συντάσσει και εκδίδει ολομόναχος ένα περιοδικό.
Το τομίδιο αυτό, που σήμερα θεωρείται κλασικό στο είδος του, πρωτοεκδίδεται το 1956: είναι ο κατάλογος καμιάς εκατοστής φόνων που έχουν διαπραχθεί από εκνευρισμό ή αγανάκτηση, για λόγους αρχής ή φιλανθρωπίας. Παρ’ όλα αυτά, φίλε αναγνώστη, διστακτικός φαίνεσαι ακόμα. Βάζεις το βιβλίο στη θέση του, το ξαναπιάνεις, το ξαναβάζεις στη θέση του και, τελικά, βγαίνεις απ’ το κεντρικό βιβλιοπωλείο με άδεια χέρια. Μάλιστα, με άδεια χέρια. Κι έτσι σε προλαβαίνω στο πεζοδρόμιο και σε σκοτώνω. Βλέπεις; Αν το ‘χες αγοράσει αυτό το βιβλίο (δεν είναι δα και τόσο ακριβό…), θα ζούσες ακόμα.
Ο Σιοράν αρεσκόταν να λέει ότι δεν θυμόταν να έχει ζήσει ούτε μια μέρα στη ζωή του, που να μην του ήρθε (τουλάχιστον μια φορά και κατά κανόνα πολλές) η επιθυμία να θανατώσει έναν (ή πολλούς) εκπροσώπους αυτής της φυλής, η οποία αποκαλείται «ανθρωπότης». Είχε διαβάσει άραγε το βιβλιαράκι του Μαξ Άουμπ; Δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας για να μας το πει. Αν όμως το είχε διαβάσει, θα τον έπνιγε ασφαλώς ένα έντονο συναίσθημα ζήλιας, γιατί ο σενιόρ Άουμπ, ας μας επιτραπεί η έκφραση, δεν μένει μόνο στα λόγια.
Όλα τα γραπτά του χωρίς φτερά-πάτσι-παρενέργειες, Woody Allen
Πώς εφευρέθηκαν τα σάντουιτς; Τι θα συνέβαινε αν οι ιμπρεσιονιστές αντί για ζωγράφοι ήταν οδοντίατροι; Γιατί δεν άφησε ο Χίτλερ φαβορίτες; Γιατί είναι οι μέρες μας μετρημένες κι όχι π.χ., αλφαβητικά; Ο Γούντι Άλεν δίνει απαντήσεις σ’ αυτά και πολλά άλλα κρίσιμα ερωτήματα που βασανίζουν την ανθρωπότητα με μια σειρά από σπαρταριστά κείμενα, στα οποία δεν παρέλειψε βέβαια ν’ ασχοληθεί και με τις σταθερές εμμονές του: το Θεό (που δεν ξέρουμε αν υπάρχει), το θάνατο (που ξέρουμε ότι υπάρχει), τις γυναίκες, το σεξ, την τέχνη και τους διανοούμενους. Ιδιοφυής, ευαίσθητος και σκεπτόμενος μέχρι … δυσλειτουργίας, σε μόνιμη ασυμβατότητα, αν όχι πόλεμο, με ολόκληρο το σύμπαν («εγώ είμαι δύο με τη φύση»), αυτός ο τόσο ξεχωριστός δημιουργός εντρυφεί με άνεση σε όλους τους τομείς της γνώσης – και της άγνοιας επίσης …
Ως ψυχολόγος: «… ο θάνατος είναι επίκτητη συνήθεια». Ως φιλόσοφος: «Δίκιο είχε ο Καντ: ο νους επιβάλλει την τάξη. Σου λέει και πόσο πουρμπουάρ ν’ αφήσεις». Κι ακόμα, ως κριτικός τέχνης, κοινωνιολόγος, ιστορικός, θρησκειολόγος, γευσιγνώστης και πολλά πολλά άλλα… Τα κείμενα αυτά, που είδαν αρχικά το φως στο New Yorker και άλλα έντυπα και κυκλοφορήσαν αργότερα στις τρεις πασίγνωστες συλλογές Χωρίς Φτερά, Πάτσι και Παρενέργειες, παρουσιάζονται τώρα για πρώτη φορά συγκεντρωμένα σε έναν τόμο, στις σελίδες του οποίου καραδοκούν πολύ περισσότερα γέλια απ’ όσα μπορεί να αντέξει κανείς.
O κύριος Μαλοσέν, Pennac Daniel
Μια οικογένεια που η ίδια η σύνθεσή της ναρκοθετεί την έννοια της οικογένειας. Ένας χώρος που καταστρέφεται συμπαρασύροντας τους ανθρώπους του, τις αξίες τους, τις ευαισθησίες τους. Μια ιστορία γεμάτη απρόσμενες εξελίξεις και καταστάσεις που φλερτάρουν σχεδόν με την επιστημονική φαντασία και με το πιο ακραίο αστυνομικό μυθιστόρημα. Ένα σκληρό ράπισμα στις κοινωνικές συμβάσεις, στους θεσμούς, στην έννοια της ίδιας της ζωής. Και άφθονο, σκληρό, ανατρεπτικό χιούμορ.
Αυτά είναι τα υλικά που συνθέτουν το θρύλο της οικογένειας Μαλοσέν που ο Ντανιέλ Πενάκ άρχισε να διηγείται το 1985 και τον συνέχισε το 1999, δημιουργώντας έξι διαφορετικά βιβλία τα οποία όμως λειτουργούν το καθένα και αυτοτελώς. Ο κύριος Μαλοσέν είναι το καλύτερο ίσως μυθιστόρημα της σειράς. Τόπος πάντοτε η μυθική Μπελβίλ, η συνοικία αυτή του Παρισιού όπου τα πάντα είναι δυνατά και τα πάντα απρόβλεπτα, αλλά κι η γοητεία των δρόμων του κρασιού, μια γοητεία την οποία γρήγορα η γεμάτη επαναστατική απελπισία φαντασία του συγγραφέα μεταβάλλει σ’ έναν κρανίου τόπο.
Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα, Haddon Mark
Ο Κρίστοφερ Μπουν είναι ένας παράξενος νέος και το μυαλό του δουλεύει με τρόπο ιδιαίτερο. Ξέρει πάρα πολλά για τα μαθηματικά και πολύ λίγα για τους ανθρώπους. Του αρέσει να φτιάχνει χάρτες και σχεδιαγράμματα, λατρεύει τα αστυνομικά μυθιστορήματα και το κόκκινο χρώμα. Δεν του αρέσει το κίτρινο και το καφέ, δεν αντέχει να τον αγγίζουν και δεν μπορεί να πει ψέματα. Ένα βράδυ βρίσκει νεκρό το σκύλο της γειτόνισσάς του κι αποφασίζει να ξεδιαλύνει το μυστήριο.
Η αναζήτησή του όμως θα τον παρασύρει σε μονοπάτια δύσβατα, που οδηγούν στη χαμένη από καιρό μητέρα του. Καλείται τώρα να ξεδιαλύνει άλλα μυστήρια, αυτά του κόσμου των μεγάλων, πολύ πιο περίπλοκα από το απλό «Ποιος σκότωσε το σκύλο»…Ένα εκπληκτικό σε σύλληψη μυθιστόρημα, που ρίχνει φως και στις πιο λεπτές εκφάνσεις του κόσμου γύρω μας.
To Σύνδρομο Πόρτνoι, Roth Phillip
Διαταραχή κατά την οποία έντονες ηθικές και αλτρουιστικές ορμές συγκρούονται αδιαλείπτως με ακραίες σεξουαλικές επιθυμίες, συχνάκις διεστραμμένης φύσεως. Κατά τον Σπίλφόγκελ, «πράξεις επιδειξιμανίας, ηδονοβλεψίας, αυτοερωτισμού και στοματικής συνουσίας αφθονούν· πάντως, συνεπεία της ‘’ηθικότητας’’ του ασθενούς, ούτε η φαντασίωση ούτε η πράξη οδηγούν σε γνήσια σεξουαλική ικανοποίηση, αλλά μάλλον σε υπερισχύοντα αισθήματα αιδούς και φόβου κολασμών, ιδίως με τη μορφή του ευνουχισμού». Ο Σπιλφόγκελ πιστεύει ότι πολλά από τα συμπτώματα μπορούν ν’ ανιχνευτούν στους δεσμούς που κυριαρχούν στη σχέση μητέρα-παιδί. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που αναδεικνύει ποικιλοτρόπως τη σχέση των σαρκικών απολαύσεων με τη διαμόρφωση της ταυτότητας από έναν συγγραφέα που διαθέτει ένα ιδιότυπο, αυτοκαταστροφικό, ευφυές χιούμορ με το οποίο, όμως, καταφέρνει να συνθηκολογεί με τη σχετική ανεξαρτησία του σώματος: τα βάσανα και τις ηδονές του, τον έρωτα και το θάνατο, τον πόνο της εκάστοτε απώλειας ή διάψευσης. Πρόκειται για εκείνο το εκτονωτικό γέλιο που -εν τέλει- αντιστέκεται μοναδικά και αποτελεσματικά στον θρήνο.
