Το παιδί ήρθε χωρίς manual! Τι κάνουμε;
Η βιβλιοθήκη που παρήγγειλες έρχεται, αλλά λείπει το εγχειρίδιο με τις οδηγίες συναρμολόγησης και κοιτάς σαν χάνος τις βίδες και τα παξιμάδια. Κάπως έτσι – αλλά σίγουρα με περισσότερη συγκίνηση κι αγάπη – κοιτάς και το νεογέννητο παιδί σου, ενώ σκέφτεσαι “Ωραία, το γεννήσαμε. Τώρα τι πρέπει να κάνουμε μ’ αυτό;”. Τη λύση σε αυτό το ερώτημα τη δίνουν τα βιβλία για γονείς – τα οποία γράφονται και πωλούνται με τη σέσουλα. Είναι, όμως, βοηθητικά αυτά τα βιβλία για γονείς ή κάνουν τους γονείς πιο ανασφαλείς για τις ικανότητες τους στο μεγάλωμα των παιδιών;
Βιβλία για όλες τις χρήσεις (;)
Θες βιβλίο για την πρώτη φορά που θα μιλήσει το παιδί; Υπάρχει. Για το πώς θα μιλήσει το παιδί πιο γρήγορα; Υπάρχει. Τι να κάνεις αν το παιδί αργήσει να μιλήσει; Υπάρχει. Για την πρώτη μέρα στο σχολείο; Για το πρώτο παιδικό πάρτι; Για το πώς να το πείσεις να τρώει ραπανάκια Βρυξελλών; Η απάντηση σε όλα είναι “Ναι, υπάρχει!” Κι όχι απλά υπάρχει το βιβλίο, αλλά υπάρχει ολόκληρο τμήμα ‘για γονείς’ σε κάθε βιβλιοπωλείο – συνήθως δίπλα ή πίσω από το τμήμα της ψυχολογίας/αυτοβελτίωσης κτλ. Θεωρητικά, δηλαδή, υπάρχει ένα βιβλίο για κάθε περίσταση, οπότε ο γονιός μπορεί να έχει το κεφάλι του ήσυχο. Όμως, τι γίνεται αν μια μέρα το παιδί πει ή κάνει κάτι που δεν υπάρχει σε κάποιο βιβλίο; Το πας για απόσυρση ως ελαττωματικό ή χαλασμένο;
Προφανώς, δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να θες να μαθαίνεις και να εξελίσσεσαι περισσότερο, πόσο μάλλον αν αυτό αφορά το να γίνεις καλύτερος γονιός για το παιδί σου. Πολλές φορές, όμως, η spoon-feeding προσέγγιση αυτών των βιβλίων αποδυναμώνει τα γονικά ένστικτα και δεν αφήνει χώρο στην απόκτηση εμπειρικής γνώσης. Τα πιο πολλά βιβλία για γονείς ακολουθούν μοτίβα τύπου “Τα 5 Α για την καλύτερη ανατροφή του μωρού σας” ή “3 πράγματα που δεν πρέπει να πείτε ποτέ στο παιδί σας”. Το μεγαλύτερο μέρος της πληροφορίας, δηλαδή, μπαίνει σε bullet points και κουτάκια, με αποτέλεσμα να μοιάζει με ένα manual για ‘αρχάριους γονείς’. Όλα αυτά φαίνονται πολύ καλά και χρήσιμα, μέχρι να σε πιάσει κάποια στιγμή το παιδί σου τελείως απροετοίμαστο και να καταλάβεις ότι η ανατροφή των παιδιών δεν μπορεί να γίνει 100% by the book. Υπάρχουν στιγμές που, ίσως, χρειαστεί να αυτοσχεδιάσεις, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να κάνεις λάθος.
Το χρονικό ενός “χρυσορυχείου”
Το μεγάλο μπαμ με τα βιβλία για γονείς έγινε στα μέσα της δεκαετίας του ‘80, όταν ξεκίνησαν να γίνονται trend τα βιβλία ενδυνάμωσης/αυτοβελτίωσης για να είσαι πιο καλά ψυχολογικά, να φτιάξεις το ιδανικό σώμα, να βγάλεις παραπάνω λεφτά και να αναβαθμίσεις το κοινωνικό σου στάτους. Βάλε κυρ Στέφανε και μια σειρά βιβλίων για γονείς, έτσι για να είμαστε πλήρης και να ξεκινάμε τη βελτιστοποίηση του ανθρώπινου είδους από την κούνια. Τα best-sellers “Τι να περιμένεις όταν είσαι έγκυος;” (Heidi Murkoff & Sharon Mazel, 1984) και “Μεγαλώστε τα Παιδιά σας με Αγάπη και Λογική” (Charles Fay & Foster Cline, 1990) έγιναν ανάρπαστα και διαμόρφωσαν το τοπίο για τα βιβλία γονεϊκότητας. Έκτοτε, τα βιβλία για γονείς άρχισαν να φυτρώνουν σαν μανιτάρια και να απλώνονται σε διάφορους τομείς, κοτσάροντας δίπλα από τη λέξη ‘παιδί’ το όνομα της εκάστοτε θεματικής.
Οι καλύτεροι πελάτες για αυτή τη βιομηχανία είναι φυσικά οι νέοι γονείς και πιο συγκεκριμένα οι Millennial γονείς. Οι Millennials – που είναι από τη φύση τους μια γενιά ‘entrepreneurs’ – αντιμετωπίζουν το παιδί σαν μια start-up εταιρεία και νομίζουν πως υπάρχουν “10 + 1 βήματα για την ανάδειξη ενός πολλά υποσχόμενου νέου που ξεχωρίζει από τους άλλους”, λες και η ανατροφή των παιδιών είναι κάποιο είδος business plan. Από αυτή τη λύσσα το παιδί να είναι “unique” και “διαφορετικό” έχουμε γεμίσει με Νεφέλες και Ορέστηδες, αλλά κι ένα σωρό ταπεράκια. Αν το κολατσιό του παιδιού δεν μοιάζει με 5-course meal κάποιου εστιατορίου με αστέρι michelin και λίγους σπόρους κάνναβης πάνω από κάθε πιάτο, ντρέπεσαι να το στείλεις στο σχολείο! Ακριβώς πάνω σε αυτή την πετριά – και στην ανασφάλεια του ‘πρώτη φορά γονιός’ – είναι που ποντάρουν οι εκδοτικοί οίκοι και κάνουν χρυσές δουλειές. Σύμφωνα με την Ένωση Αμερικανών Εκδοτών οι Millennial γονείς ξοδεύουν ετησίως περίπου 231.6 εκατομμύρια δολάρια σε βιβλία και 141 εκατομμύρια σε apps σχετικά με την γονεϊκότητα.
Σε κάνουν καλύτερο γονιό τα βιβλία για γονείς;
Σίγουρα δεν σε κάνουν χειρότερο. Απλά, ίσως, να σε κάνουν λίγακι πιο ανασφαλή, γιατί πάντα θα υπάρχει κάτι που θα σού έχει ξεφύγει και δεν θα νιώθεις “καλά διαβασμένος”. Επίσης, όλα αυτά τα “tips” και τα “frameworks” είναι πολύ καλά στη θεωρία, αλλά μπορεί να είναι τελείως άχρηστα στην πράξη. Δεν είναι όλα τα παιδιά ίδια, επομένως δεν μπορούμε να μιλάμε για αλάνθαστες μεθόδους πασπαρτού. Το σημαντικό είναι να αγαπάς το παιδί άνευ όρων, να το υποστηρίζεις και να μπορείς να αντιληφθείς τι πραγματικά χρειάζεται κι όχι τι λέει το βιβλίο πως μπορεί να χρειάζεται. Το παιδί δεν είναι ένα από τα σκυλιά του Παβλώφ για να ρυθμίσεις την κάθε του συμπεριφορά και “τέλειος γονιός” δεν μπορείς να γίνεις – όλο και κάτι θα βρει το παίδι να παραπονεθεί και να σε “κατηγορήσει”.
Άλλωστε, δεν μπορείς να ελέγξεις τα πάντα γιατι το παιδί δεν περιστρέφεται μόνο γύρω από σένα. Έχει κι άλλες προσλαμβάνουσες (σχολείο, φίλους, χόμπι, φλερτ), σε αντίθεση με σένα που (κακώς) περιστρέφεις τη ζωή σου γύρω από το παιδί. Το παιδί δεν είναι κάποιο project για να περνάς τον ελεύθερο χρόνο σου – είναι ένα ξεχωριστό από σένα ον που κάποια στιγμή θα αυτονομηθεί και θα κάνει τη ζωή του. Τι θα κάνεις τότε;
Α, ξέχασα, υπάρχει βιβλίο “Τι να κάνετε, όταν το παιδί σας φύγει από το σπίτι”.
