Από το 1901, εκατό δεκαεπτά συγγραφείς, ποιητές, θεατρικοί συγγραφείς και μουσικοί έχουν τιμηθεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας είναι μια από τις πιο σημαντικές τιμές που μπορεί να λάβει ένας λογοτέχνης και κάθε άνθρωπος που έχει προσφέρει στην κόσμο της λογοτεχνίας μπορεί να προταθεί για να το κερδίσει. Κάθε χρόνο μέλη της Σουηδικής Ακαδημία, καθηγητές Λογοτεχνίας και Γλωσσολογίας από τα πιο γνωστά πανεπιστήμια του κόσμου, προηγούμενοι νικητές Νόμπελ Λογοτεχνίας και πρόεδροι λογοτεχνικών συλλόγων προτείνουν στην Ακαδημία τους υποψηφίους της επιλογής τους και τον Οκτώβριο ο Πρόεδρος της Ακαδημίας ανακοινώνει τον νικητή, του οποίου το βραβείο απονέμεται τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς. Μέσα σε εκατό είκοσι χρόνια έχουν προταθεί τουλάχιστον δεκαέξι Έλληνες λογοτέχνες για το Νόμπελ και δύο το έχουν κερδίσει. Εσείς ξέρετε ποιοι Έλληνες λογοτέχνες υπήρξαν υποψήφιοι για το βραβείο Νόμπελ και ποιοι τελικά κέρδισαν το βραβείο; Ώρα λοιπόν να μάθετε περισσότερα για μερικούς από αυτούς και γιατί προτάθηκαν για το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Οι υποψήφιοι:
Κωστής Παλαμάς
Ο Κωστής Παλαμάς (1859-1943) ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και κεντρική μορφή της λογοτεχνικής γενιάς του 1880. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές καθώς συνεισέφερε στην εξέλιξη και ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης στις αρχές του 20ου αιώνα. Στα ογδόντα τέσσερα χρόνια που έζησε δημοσίευσε σαράντα ποιητικές συλλογές, θεατρικά έργα, διηγήματα καθώς και κριτικά και ιστορικά δοκίμια, συγκριτικές μελέτες και βιβλιοκριτικές. Τα πιο σημαντικά του έργα είναι οι δύο πρώτες του συλλογές “Τραγούδια της πατρίδος μου” και “Τα μάτια της ψυχής μου”, καθώς και οι συλλογές “Ίαμβοι και Ανάπαιστο” και “ Η Φλογέρα του βασιλιά ”και το ποίημα “Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου”. Επίσης υπήρξε και υποστηρικτής της δημοτικής. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα των βραβείων Νόμπελ ο Κωστής Παλαμάς προτάθηκε για δεκατέσσερεις φορές για Νόμπελ (συγκεκριμένα κάθε χρόνο από το 1926 έως το 1940, εκτός από το 1939.
Νίκος Καζαντζάκης
Ο Νίκος Καζαντζάκης (1883- 1957) ήταν Έλληνας συγγραφέας με πλούσιο λογοτεχνικό, ποιητικό και μεταφραστικό έργο. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο μεταφρασμένος παγκοσμίως και από το 1945 έως το 1948, ήταν πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Έγινε γνωστός στον κόσμο για το μεταφραστικό του έργο, καθώς μετέφρασε λογοτεχνικά έργα από έξι γλώσσες, αλλά και τα μυθιστορήματα του. Τα πιο γνωστά του έργα είναι “Οδύσσεια”, “Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά”, “ Ο Τελευταίος Πειρασμός” και “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται”. Τα έργα του αγαπήθηκαν από τους Έλληνες αλλά και όλον τον κόσμο, όμως τον έφεραν σε σύγκρουση με την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία και οδήγησαν στον αφορισμό του. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα των βραβείων Νόμπελ ο Νίκος Καζαντζάκης προτάθηκε για Νόμπελ εννιά φορές (το 1947 και μετά κάθε χρονιά από το 1950 μέχρι το 1957) όμως δεν κέρδισε ποτέ το βραβείο. Φημολογείται ότι δεν το κέρδισε ποτέ λόγω της σύγκρουσής του με την Εκκλησία.
Άγγελος Σικελιανός
Ο Άγγελος Σικελιανός (1884-1951) ήταν Έλληνας ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Αν και το 1900 ήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει νομική, την εγκατέλειψε πολύ νωρίς για να αφιερωθεί στην ποίηση. Τα ποιήματά του φημίζονται για τον έντονο λυρισμό τους και τον ιδιαίτερο γλωσσικό πλούτο τους. Το 1909 κυκλοφόρησε το ποίημα “Αλαφροΐσκιωτος” το οποίο θεωρήθηκε ύμνος προς την ελληνική φύση και έφερε για πρώτη φορά τον Σικελιανό στο προσκήνιο. Σε πολλά από τα ποιήματα, όπως το “Δελφικός Λόγος” και το “Δαίδαλος στην Κρήτη”, φαίνεται η αγάπη του για την αρχαία Ελλάδα. Η πιο γνωστή του ποιητική συλλογή ήταν ο “Λυρικός Βίος”. Επιπλέον μαζί με την πρώτη του σύζυγο, Εύα Πάλμερ, οργάνωσαν το 1927 και το 1930 τις «Δελφικές Εορτές», με παραστάσεις αρχαίων τραγωδιών, με αγώνες και λαϊκές εκθέσεις. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα των βραβείων Νόμπελ ο Άγγελος Σικελιανός προτάθηκε για Νόμπελ έξι φορές ( κάθε χρονιά από το 1946 μέχρι το 1951).
Γεώργιος Σουρής
Ο Γεώργιος Σουρής (1853- 1919) ήταν Έλληνας σατιρικός ποιητής. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους σατιρικούς ποιητές της νεότερης Ελλάδας και έμεινε γνωστός στον λογοτεχνικό κόσμο ως «σύγχρονος Αριστοφάνης». Στα ποιήματα του συνήθιζε να σχολιάζει χιουμοριστικά και καλοπροαίρετα το λαό, τους άρχοντες και τους Βασιλείς. Δεν χρησιμοποιούσε βρισιές και συχνά αυτοσαρκαζόταν. Αν και έγραφε κυρίως στην δημοτική, χρησιμοποιούσε συχνά και αρκετές λόγιες λέξεις και φράσεις, για λόγους είτε μετρικούς είτε σατιρικούς. Το πιο γνωστό του ποίημα είναι το “Η Ζωγραφιά μου”, στο οποίο αυτοσαρκάζεται με έξοχο τρόπο. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα των βραβείων Νόμπελ ο Γεώργιος Σουρής προτάθηκε για Νόμπελ πέντε φορές (κάθε χρονιά από το 1907 μέχρι το 1912 εκτός από το 1910).
Γιάννης Ρίτσος
Ο Γιάννης Ρίτσος (1909- 1990) ήταν Έλληνας ποιητής της Γενιάς του ’30. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές. Έγραψε πάνω από εκατό ποιητικές συλλογές και συνθέσεις, είκοσι δύο μυθιστορήματα και ένα θεατρικό έργο. Επίσης, είχε κάνει πολλές μεταφράσεις. Ήταν υποστηρικτής του Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας κάτι που γίνεται φανερό και σε πολλά έργα του. Η ποίηση του Γιάννη Ρίτσου επηρεάστηκε τόσο από τα βιώματά του, όπως τη ζωή του στην Μονεμβασιά, την μάχη του με την φυματίωση αλλά και τις κοινωνικές αναταραχές της χώρας, τα οποία έζησε. Τα πιο γνωστά του ποιήματα είναι ο “Επιτάφιος” και η “Ρωμιοσύνη”, τα οποία αποτελούν ύμνο για τους αγώνες και τις θυσίες των ανθρώπων για τα ιδανικά τους, αλλά και η “ Σονάτα του Σεληνόφωτος”, στην οποία παρουσιάζει μια πιο ερωτική και υπαρξιακή μεριά της ποίησης του. Διώχθηκε πολλές φορές λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων και εξορίστηκε δύο φορές. Πολλά από τα ποιήματα του έχουν μελοποιηθεί από τον Μίκη Θεοδωράκη και έγιναν γνωστά σε όλων τον κόσμο. Αν και η επίσημη ιστοσελίδα των βραβείων Νόμπελ δεν αναφέρει τις συνολικές υποψηφιότητες του για Νόμπελ, είναι γνωστό ότι έχει προταθεί τουλάχιστον δύο φορές, χωρίς να κερδίζει ποτέ το βραβείο. Φημολογείται ότι δεν τιμήθηκε ποτέ με το βραβείο λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων, αλλά λέγεται ότι το 1979 πρότειναν σε αυτόν και τον Οδυσσέα Ελύτη να μοιραστούν το Νόμπελ. Όμως και οι δύο απέρριψαν αυτή την πρόταση. Παρόλα αυτά, στην διάρκεια της ζωής του τιμήθηκε με το πρώτο Κρατικό Βραβείο ποίησης και με ο βραβείο Λένιν.
Άλλοι Έλληνες υποψήφιοι για Νόμπελ Λογοτεχνίας
- Στρατής Μυριβήλης (1890-1969): Έλληνας συγγραφέας, από τους σημαντικότερους πεζογράφους της Γενιάς του ’30. Τα πιο γνωστά του έργα είναι η “Η ζωή εν τάφω” και η “Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια”. Προτάθηκε τρείς φορές για Νόμπελ Λογοτεχνίας (τo 1960, το 1962 και το 1963).
- Ηλίας Βενέζης (1904-1973): Έλληνας λογοτέχνης. Τα πιο γνωστά του έργα είναι το “Το νούμερο 31328” και η “Γαλήνη”. Προτάθηκε δύο φορές για Νόμπελ Λογοτεχνίας (το 1960 και το 1963).
- Δημήτριος Βερναδάκης (1833- 1907): Θεατρικός συγγραφέας και καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το γνωστό του έργο είναι η τραγωδία “Φαύστα”. Προτάθηκε δύο φορές για Νόμπελ Λογοτεχνίας (το 1904 και το 1905).
- Γεώργιος Δροσίνης (1859- 1951): Έλληνας ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος. Το πιο γνωστό του έργο είναι το μυθιστόρημα “Αμαρυλλίς”. Προτάθηκε μια φορά για Νόμπελ Λογοτεχνίας (το 1947).
- Γεώργιος Ξενόπουλος (1867-1951): Έλληνας μυθιστοριογράφος και συγγραφέας θεατρικών έργων. Τα πιο γνωστά του έργα είναι η “Τερέζα Βάρμα-Δακόστα” και η “ Μαργαρίτα Στέφα” (και τα δύο έργα μεταφέρθηκαν στην τηλεόραση με τη μορφή τηλεοπτικής σειράς). Προτάθηκε μια φορά για Νόμπελ Λογοτεχνίας (το 1947).
- Γεώργιος Θεοτοκάς (1906-1966): Έλληνας λογοτέχνης. Το πιο γνωστό του έργο είναι το μυθιστόρημα η “Αργώ”. Προτάθηκε μια φορά για Νόμπελ Λογοτεχνίας (το 1945).
- Μέλπω Αξιώτη (1905-1973): Ελληνίδα πεζογράφος. Το πιο γνωστό της έργο είναι η νουβέλα “Θέλετε να χορέψουμε, Μαρία;”. Προτάθηκε μια φορά για Νόμπελ Λογοτεχνίας (το 1956).
Οι νικητές:
Γεώργιος Σεφέρης
Ο Γεώργιος Σεφέρης(1900-1971) ήταν Έλληνας διπλωμάτης και ποιητής. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και ανήκει στους λογοτέχνες της γενιάς του ’30. Για πολλά χρόνια εργάστηκε ως διπλωμάτης και ως πρέσβης στην Ελληνική Πρεσβεία της Αιγύπτου. Στο λογοτεχνικό χώρο εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1931 με την ποιητική συλλογή “Στροφή”, η οποία αμέσως έγινε γνωστή στη λογοτεχνική κοινότητα. Τα ποιήματα του απομακρύνθηκαν από τα παραδοσιακά μετρικά πλαίσια και διακρίνονται για τη λιτότητα των εκφραστικών μέσων. Ο Σεφέρης παρουσιάζει στα ποιήματα του με ήρεμο και χαμηλό τόνο τα πάθη του ελληνικού λαού (από την καταστροφή της Σμύρνης μέχρι τον Εμφύλιο Πόλεμο) και τα τραύματα που τον απέτρεπαν από το να αναζητά ένα καλύτερο μέλλον. Επιπλέον, μερικές φορές εξηγεί τον ψυχικό του κόσμο του μέσου Έλληνα που ζει στον 20ο αιώνα μέσα από την ελληνική μυθολογία και παράδοση. Οι πιο γνωστές του συλλογές εκτός από την “Στροφή” είναι το “Μυθιστόρημα” (1935) και τα “Τρία Κρυφά Ποιήματα” (1966).
Ο Γεώργιος Σεφέρης προτάθηκε τέσσερις φορές για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας (το 1955 και κάθε χρονιά από το 1961 μέχρι το 1963). Στις 24 Οκτωβρίου του 1963 η Σουηδική Ακαδημία του απένειμε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Στην ανακοίνωση της εξήγησε ότι «Επελέγη για το υπέροχο λυρικό ύφος του, που είναι εμπνευσμένο από εν βαθύ αίσθημα δια το ελληνικό πολιτιστικό ιδεώδες». Στην ομιλία του για την επίσημη απονομή στις 10 Δεκεμβρίου στη Στοκχόλμη, αναφέρεται (και στα ελληνικά και στα γαλλικά) στην σημασία της ελληνικής γλώσσας, η οποία συνεχίζεται ασταμάτητα μαζί με την ελληνική ηθική συνείδηση από την αρχαιότητα μέχρι την σύγχρονη εποχή, και στην αναγκαιότητα και τη λειτουργία της ποίησης στο σύγχρονο κόσμο. Ο Γεώργιος Σεφέρης είναι ο πρώτος Έλληνας που έλαβε ποτέ το βραβείο Νόμπελ.
Οδυσσέας Ελύτης
Ο Οδυσσέας Ελύτης(1911-1996) ήταν Έλληνας ποιητής. Θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και μέλος της λογοτεχνικής γενιάς του ’30. Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο ως ανθυπολοχαγός. Αυτή η εμπειρία του αποτέλεσαν έμπνευση για πολλά ποιήματά του. Μετά τον πόλεμο ταξίδευσε στην Ευρώπη και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι μέχρι το 1952. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης και γνώρισε προσωπικότητες όπως τον Αλμπέρ Καμύ, τον Ανρί Ματίς και τον Πάμπλο Πικάσο. Όσο βρισκόταν στην Ευρώπη άρχισε να γράφει την πιο γνωστή του ποιητική συλλογή, το “Άξιον Εστί”. Αυτό που τον έκανε να ξεχωρίσει από τους άλλους ποιητές της γενιάς του ήταν ότι συνδύασε με ιδιαίτερο τρόπο την ελληνική παράδοση και τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό και ότι κατάφερε να συστήσει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό τον υπερρεαλισμό στην ποίηση. Οι επιρροές από τον υπερρεαλισμό διακρίνονται ευκολότερα στις δύο πρώτες ποιητικές συλλογές του “Προσανατολισμοί” (1940) και “Ήλιος ο πρώτος” (1943). Εκτός από το “Άξιον Εστί” (1959), σημαντικά και γνωστά ποιήματά του είναι και το “ Μονόγραμμα” και το “Τα Ρω του Έρωτα”.
Αν και η επίσημη ιστοσελίδα των βραβείων Νόμπελ δεν αναφέρει τις συνολικές υποψηφιότητες του για Νόμπελ, στις 18 Οκτωβρίου του 1979 ο Οδυσσέας Ελύτης τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για «την ποίησή του, η οποία, με φόντο την ελληνική παράδοση, ζωντανεύει με αισθητοποιημένη δύναμη και πνευματική καθαρότητα βλέμματος τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργικότητα». Παραβρέθηκε στην τελετή απονομής του βραβείου στις 10 Δεκεμβρίου, όπου μέσα από την ομιλία του παρουσίασε πόσα του έμαθε η τέχνη και πόσα ήταν διατεθειμένος να δώσει σε αυτήν. Ο Ελύτης είναι ο δεύτερος Έλληνας λογοτέχνης που έλαβε το βραβείο Νόμπελ.
Εκτός από τον Σεφέρη και τον Ελύτη, άξιζε κάποιος άλλος λογοτέχνης να τιμηθεί με τον βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας; Ποιοι σύγχρονοι Έλληνες λογοτέχνες θα μπορούσαν να προταθούν για το βραβείο;
Πηγές:
Wikipaideia (https://el.wikipedia.org/)
Σοφία Αθανασοπούλου, Ποιοι Έλληνες λογοτέχνες έχουν βραβευτεί με Νόμπελ και ποιοι ήταν υποψήφιοι για το βραβείο; Ανακτήθηκε από https://www.thematofylakes.gr/poioi-ellines-logotexnes-exoun-vraveftei-me-nompel/
The Nobel Prize (https://www.nobelprize.org/)
