Ο Φρίντριχ Βίλχεμ Νίτσε (Friedrich Wilhelm Nietzche) υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς, αμφιλεγόμενους και παρεξηγημένους φιλοσόφους του 19 ου αιώνα. Ο Νίτσε, συχνά συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων υπαρξιστών φιλοσόφων και συναριθμείται ανάμεσα στους μηδενιστές. Πολλά είναι τα βιβλία που απαρτίζουν το συγγραφικό του έργο, παρουσιάζοντας κάθε φορά ένα διαφορετικό Νίτσε. Με βάση το ποιο βιβλίο θα επιλέξει κάποιος να εντρυφήσει, θα επηρεαστεί και θα ερμηνεύσει αναλόγως το συγγραφέα και στοχαστή.
Γύρω από το όνομα του εξακολουθούν να αφθονούν μύθοι και φήμες τόσο για τη σεξουαλική του ζωή, όσο για τη διανοητική του υγεία και τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Αυτά που πραγματικά είπε ο Νίτσε χάνονται μέσα σε ένα συνονθύλευμα από ψέματα, υπερβολές και παρερμηνείες. Στόχος μας; Να ανασκευάσουμε τρείς από τις πιο διαδεδομένες φήμες που τον συνοδεύουν.
Ο Νίτσε ήταν μισογύνης
Η σχέση του με τις γυναίκες θα μπορούσε να θεωρηθεί περίπλοκη και αναμφίβολα του προκαλούσαν αίσθημα σύγχυσης. Γεγονός αποτελεί πως ο φιλόσοφος συμμεριζόταν τον ανδρικό σοβινισμό της εποχής του και είχε ως ένα βαθμό επηρεαστεί από το μέντορα του, έναν από τους φανατικότερους του μισογυνισμού, τον Σοπενχάουερ. Ωστόσο, ο Νίτσε αναγνώρισε τη σημασία της εκπαίδευσης ως καθοριστικού παράγοντα στη διαμόρφωση των ρόλων των φύλων και θεωρούσε πως ο άνδρας κι η γυναίκα έχουν διαφορετική οπτική γωνία, η οποία επηρεάζει τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τα πράγματα.Ο Νίτσε όμως, επί της ουσίας αναμετρήθηκε με πολλές από τις ιδέες από τις οποίες μάχονται σήμερα οι φεμινίστριες.
Ο Νίτσε ήταν ναζιστής
Ο Χίτλερ σχημάτισε το να
ζιστικό κόμμα το 1919 και ανακηρύχτηκε στην εξουσία το 1933. Ο Νίτσε πέθανε το 1900. Εκ του αντικειμένου, ο Νίτσε δεν θα μπορούσε να είναι ναζιστής. Για όλα ευθύνεται η αδερφή του, Ελίζαμπετ, η οποία έτρεφε θερμά αισθήματα προς το αναπτυσσόμενο φασιστικό κίνημα και παντρεύτηκε έναν περιβόητο αντισημίτη, που ο Νίτσε αποδοκίμαζε απόλυτα. Εκείνη είναι που έστησε την περίφημη φωτογραφία του Χίτλερ που είχε κολλήσει τα μάτια του σε μια προτομή του Νίτσε. Μπορεί να θεωρούσε πως πολλά από τα γνωρίσματα του χαρακτήρα είναι κληρονομικά, ωστόσο, επιδοκίμαζε την επιμειξία, την ανάμειξη των φυλών και όχι τη φυλετική καθαρότητα, που είχαν εξιδανικεύσει οι ναζί. Πολλές φορές μάλιστα, γελοιοποίησε στα βιβλία του τους Γερμανούς και τις άριες βλέψεις περί φυλετικής ανωτερότητας.
Ο Νίτσε ήταν τρελός
Τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του ο Νίτσε πράγματι υπέφερε από διανοητικές παθήσεις και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν έγραψε τίποτα. Ο ισχυρισμός ότι ο Νίτσε ήταν πριν το 1989 τρελός, πηγάζει από την υπερβολή και το στόμφο που χαρακτηρίζουν το βιβλίο του «Ίδε ο Άνθρωπος» και την μεγαλομανία του συγγραφέα/στοχαστή. Όλα, όμως, μπορούν να αποδοθούν στο ιδιαίτερο χιούμορ του. Όσα έγραψε μπορούν να θεωρηθούν ακραία, αλλά σε καμία περίπτωση τρελά.
Ο Νίτσε άσκησε τεράστια επιρροή στον εικοστό αιώνα, εισάγοντας την έννοια του «προοπτικισμού» ως απόρριψη της έννοιας του πράγματος καθεαυτού, της αντιστοιχιστικής θεωρίας της αλήθειας και κατ’ επέκταση της θεμελιοκρατικής αντίληψης για τη γνώση. Η θέση του ότι κάθε άποψη καθορίζεται απ’την προοπτική που της δίνεται και πως δεν υπάρχει αντικειμενική τάξη των πραγμάτων και γεγονότων, έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη δυτική σκέψη και πολιτισμό.
Τέλος, ο Νίτσε έχει καταγραφεί στην ιστορία ως μηδενιστής, με την έννοια του ανθρώπου που δεν πιστεύει στην αξία της ηθικής ζωής. Για την ακρίβεια, υπήρξε ένας ριζοσπαστικός μεταρρυθμιστής που επιδίωξε να αναμορφώσει ριζικά την ηθική μορφή της ζωής και όχι να την καταργήσει. Όσο για τη δική μου σχέση με το Νίτσε, θα μπορούσε να περιγραφεί ως έρωτας από το πρώτο βιβλίο.
