Ο Δημήτρης Βικέλας ήρθε στον κόσμο στις 15 Φεβρουαρίου 1835 στην Ερμούπολη της Σύρου. Ήταν από μεγάλη εμπορική οικογένεια με καταβολές στη Βέροια και αρχικό όνομα Μπεκέλα ή Μπικέλα. Ο πατέρας του όμως, Εμμανουήλ Μπεκέλας, μετέτρεψε το επίθετό τους σε Βικέλας.
Η μητέρα του Δημήτρη, Σμαράγδα, ήταν απόγονος της εμπορικής οικογένειας Μελά. Πιο συγκεκριμένα, ήταν αδερφή του συγγραφέα Λέοντος Μελά και κόρη του μεγαλεμπόρου Γεωργίου Μελά. Από τη μεριά της μητέρας του ο Δημήτρης ήταν πρώτος ξάδερφος του Παύλου Μελά. Ο Δημήτρης, επίσης, είχε δύο αδελφούς, τον Ιωάννη και τον Γεώργιο, όπως και δύο αδελφές, την Αικατερίνη και την Ελένη.
Δημήτρης Βικέλας – Παιδικά χρόνια
Σε ηλικία 4 ετών ο Δημήτρης μαζί με την οικογένειά του έμεινε για έναν χρόνο στο Ναύπλιο. Στη συνέχεια, όλη η οικογένεια μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και έμεινε για εννιά χρόνια. Εκεί, ο Δημήτρης παρακολούθησε μαθήματα στη Γαλλική Σχολή του Allard. Για τη ζωή στην Κωνσταντινούπολη, λοιπόν, ο ίδιος είχε πει: «Εκεί έλαβα τας πρώτας σαφείς εντυπώσεις της ζωής. Εκεί εδοκίμασα τας πρώτας αληθείας θλίψεις. Εκεί έμαθα να θαυμάζω και να αγαπώ τα δένδρα, τη θάλασσαν και τον ουρανόν».
Από το 1849 και για ένα μικρό διάστημα η οικογένεια του Δημήτρη Βικέλα μετακομίζει στην Οδησσό της Ρωσίας. Μετά, η οικογένεια πήγε ξανά στη Σύρο, όπου ο Δημήτρης φοίτησε στο Λύκειο του Χρήστου Ευαγγελίδη. Εκεί, ήταν συμμαθητής με τον Εμμανουήλ Ροΐδη και μαζί εξέδιδαν χειρόγραφη εφημερίδα.
Ο Δημήτρης αγαπούσε και εκτιμούσε βαθιά το Ροΐδη, πράγμα το οποίο έγινε αντιληπτό από αυτά που έχει γράψει ο ίδιος στα απομνημονεύματά του: «υπήρξα κατά δύο έτη πρεσβύτερος του Ροΐδη, αλλ’ η διαφορά της ηλικίας δεν τον εμπόδιζε να ζηλεύει το τρόπαιό μου, καθώς προ ετών μου ομολόγησε. Τα κατορθώματά μου δεν ήσαν άξια φθόνου, ούτε είχε λόγο ο Ροΐδης να με ζηλεύει τότε. Φύσει κρητικός και ρέπων στο να βρίσκει τα ψεκτά, μπορούσε εύκολα να εκτιμήσει το άτεχνο των στίχων μου και να παρηγορηθεί έτσι για την δήθεν υπεροχή μου».
Δημήτρης Βικέλας – Πρώτα γράμματα και Σύρος
Λόγω των μετακινήσεων της οικογένειας και των προβλημάτων υγείας του Δημήτρη, η φοίτησή του στα σχολεία δεν ήταν τακτική. Η μητέρα του, όμως, υπήρξε πολύ καλλιεργημένη και του έκανε αρκετά μαθήματα κατ’ οίκον. Αργότερα, ο Δημήτρης ομολόγησε πως την κλίση του προς τα φιλολογικά την όφειλε στη μητέρα του.
Ο Δημήτρης μπορεί να ήρθε στον κόσμο και να έζησε αρκετά χρόνια της ζωής του στη Σύρο, αλλά δεν την ένιωθε πατρίδα του. Αυτό φαίνεται και από τις δηλώσεις του: «Δεν έχω ρίζας εκεί. Ούτε προς την Κωνσταντινούπολιν έχω σύνδεση δια δεσμού οιουδήποτε, μολονότι εκεί ήρθαν στον κόσμο αμφότεροι οι γονείς μου. Αλλ’ ο μεν εκ μητρός παππούς μου εγεννήθη εις Ιωάννινα, ο δε εκ πατρός εις Βέροιαν. Εάν ήτο δυνατόν και σήμερον έτι να στήσω την σκηνήν μου εις Βέροιαν, εκεί ήθελα βρω την πατρίδα, καθόσον εκεί υπάρχουν αι οικογεινειακαί μου παραδόσεις. Δεν λησμονούμεν ότι εκείθεν καταγόμεθα. Πάντοτε συγκαταλέγομαι μεταξύ των Μακεδόνων».
Δημήτρης Βικέλας – Περίοδος 1851 – 1854
Το 1851, σε ηλικία 16 ετών, ο Δημήτρης Βικέλας παρουσιάζει την έμμετρη μετάφραση του έργου του Ζαν Ρασίν «Εσθήρ». Τη μετάφραση αυτή την απέδωσε στον Ελβετό Weiss, ο οποίος ήταν δάσκαλός του στην Οδησσό. Το έργο αυτό ανέβηκε στο σχολείο της Ερμούπολης από τους συμμαθητές του Δημήτρη. Αργότερα, το 1852 ο Δημήτρης πηγαίνει στο Λονδίνο. Εκεί εργάστηκε για έξι μήνες ως μαθητευόμενος στο εμπορικό κατάστημα της εταιρείας «Ανεψιοί Μαύρου».
Στη συνέχεια, ο Δημήτρης έγινε λογιστής στην επιχείρηση των θείων του. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι πως ένα μέρος από τον μισθό του το έστελνε στην οικογένειά του για ενίσχυση. Αργότερα, από το 1857 ο Δημήτρης έγινε συνεταίρος στην εταιρεία «Αφοί Μελά και Δημήτρης Βικέλας». Όμως, ο ίδιος όσον αφορά το εμπόριο έλεγε: «Μου έλλειπε η εμπορική ιδιοφυΐα και ο πόθος του πλούτου». Αδιαμφισβήτητα, οι εμπορικοί κύκλοι του Λονδίνου εκτίμησαν την εργατικότητα, τη μεθοδικότητα, την εντιμότητα και την ευρύτητα του πνεύματος του Δημήτρη.
Ο Δημήτρης ανέπτυξε φιλία με τον πρεσβευτή της Ελλάδος στο Λονδίνο Σπυρίδωνα Τρικούπη, και έγινε φίλος με τον γιο του Σπυρίδωνα, Χαρίλαο Τρικούπη, μετέπειτα πρωθυπουργό της Ελλάδος. Επιπλέον, φρόντιζε τη μόρφωσή του και το μόνο πτυχίο που πήρε ήταν από σχολή Βοτανικής. Επιπρόσθετα, παρακολουθούσε στο University College μαθήματα Αρχιτεκτονικής. Δεν έπαψε, όμως, να δείχνει ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία. Ακόμη, ο Δημήτρης μελέτησε φιλολογία και ιστορία, ενώ έγραψε στίχους και μεταφράσεις από τον Όμηρο, το Θεόκριτο, τον Goethe, τον Alfieri. Στο Λονδίνο, επίσης, έδρασε υπέρ της διατήρησης του ελληνικού χαρακτήρα της ομογένειας, προωθώντας την ίδρυση ελληνικού σχολείου. Τέλος, έγραφε διηγήματα, ποιήματα και μετέφραζε στα ελληνικά τα παραμύθια του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και τις τραγωδίες του Σαίξπηρ.
Δημήτρης Βικέλας – Περίοδος 1855 – 1869
Ο Δημήτρης Βικέλας ασχολούταν με την εκμάθηση ξένων γλωσσών. Μιλούσε πολύ καλά αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά. Στην εκμάθηση των ιταλικών ο Δημήτρης είχε δάσκαλο τον ελληνιστή Luigi Settembrini. Ο Δημήτρης, επίσης, καταλάβαινε και μιλούσε ικανοποιητικά τη Ρωσική γλώσσα. Την περίοδο όπου έμενε στο Λονδίνο είχε σαν χόμπι την ξιφασκία, την κωπηλασία και την ιππασία, ενώ δημοσίευσε και άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες, σχετικά με την καλλιέργεια του βαμβακιού στην Ελλάδα.
Το 1855, ο Δημήτρης πήγε να δει την οικογένειά του στην Κωνσταντινούπολη. Τότε πήρε μέρος για πρώτη φορά σε ποιητικό διαγωνισμό. Αυτός ο διαγωνισμός λεγόταν Ράλλειος και ο Δημήτρης έγραψε το ποίημα «Αναμνήσεις του Πριγκήπου». Στη συνέχεια, έγραψε και άλλα ποιήματα τόσο στην καθαρεύουσα όσο και στη δημοτική, τα οποία δημοσίευε στην Πανδώρα, και άλλα λογοτεχνικά περιοδικά, όπως και σε ποιητικούς διαγωνισμούς του Πανεπιστημίου.
Ο Δημήτρης το 1859 γνώρισε τον Αλέξανδρο Δουμά κατά τη διάρκεια ταξιδιού του με ατμόπλοιο προς την Αγγλία. Το 1862 ο Δημήτρης δημοσίευσε στο Λονδίνο την ποιητική του συλλογή με τίτλο «Στίχοι». Στη συνέχεια, ο Δημήτρης δημοσίευσε τα: «περί Ελληνικής Φιλολογίας» και «περί Βυζαντινών». Είχε, επίσης, παρατηρήσει ότι η ανώτερη κοινωνία του Λονδίνου δεν επεδείκνυε διάθεση συναναστροφής με τις οικογένειες των Ελλήνων εμπόρων. Αυτό συνέβαινε γιατί η ελίτ του Λονδίνου θεωρούσε τους Έλληνες εμπόρους ξένους . Το 1869, όταν πέθανε ο πατέρας του Δημήτρη, εκείνος ανέλαβε την οικονομική φροντίδα της μητέρας και των αδελφών του.
Δημήτρης Βικέλας – Η αγάπη του για την Κρήτη
Ο Δημήτρης Βικέλας αγαπούσε πολύ την Κρήτη. Όπως αναφέρει η Κατερίνα Φραγκάκη: «Ο Δημήτρης Βικέλας στήριξε οικονομικά και πνευματικά τις κρητικές επαναστάσεις του 1866 και του 1897. Το 1866, ο Δημήτρης, από την Αγγλία όπου ζει μεταφράζει την επιστολή των Κρητών προς τη βασίλισσα Βικτωρία με το αίτημά τους για Ένωση με την Ελλάδα. Ο Δημήτρης δημοσιεύει άρθρα στον αγγλικό τύπο υπογράφοντας ως «A. Greek». Αυτά τα άρθρα, λοιπόν, προβάλλουν τις θέσεις της Κρήτης για την Ένωση με την Ελλάδα και έχουν τίτλο: «Η άλλη όψη του Κρητικού ζητήματος». Ο Δημήτρης, επίσης, συστήνει επιτροπή για την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Επιπλέον, ο Δημήτρης αγοράζει 4.000 τουφέκια και 1.000.000 καψύλλια απαραίτητα για τη συνέχιση της Κρητικής Επανάστασης. Τέλος, ο Δημήτρης δημιουργεί επιτροπές εράνων στο εξωτερικό υπέρ του Κρητικού αγώνα».
Ο Δημήτρης έγινε μέλος της Εθνικής Εταιρείας, μιας οργάνωσης που ασκεί έντονες πιέσεις στην ελληνική κυβέρνηση για το κρητικό ζήτημα. Αρθρογραφεί, επίσης, ακατάπαυστα στον ελληνικό, τον αγγλικό και τον αμερικανικό Τύπο για την ανεξαρτησία της Κρήτης.
Δημήτρης Βικέλας – Περίοδος 1872 – 1886
Το 1872, ο Δημήτρης Βικέλας πήγε στο Παρίσι, όπου αναπτύσσει πλούσια εθνική δράση. Αργότερα, το 1876, η εταιρεία Μελά κλείνει λόγω της οικονομικής κρίσης. Ο Δημήτρης, λοιπόν, τότε σε ηλικία 41 ετών ήταν ήδη «υλικώς ανεξάρτητος», έχοντας αποκτήσει μια σεβαστή περιουσία. Αποφάσισε τότε να εγκαταλείψει τις επιχειρήσεις και να στραφεί προς τα γράμματα και την κοινωνική δράση. Για τον λόγο αυτό, αρχίζει συστηματικά να αποκτά δικά του βιβλία, σχετικά με τις μελέτες του ή την Ελλάδα. Το 1872 ο ίδιος εξέφρασε την επιθυμία της μόνιμης εγκατάστασης στην Ελλάδα και το 1877 άρχισε να χτίζει μια μονοκατοικία στη γωνία των οδών Πανεπιστημίου και Βουκουρεστίου.
![[Βικέλας Λούκης Λάρας]](https://maxmag.gr/wp-content/uploads/2024/12/loukis-laras-1-600x770-1.jpg)
Ο Δημήτρης στο Παρίσι έκανε πλήθος μεταφράσεων. Παράλληλα ταξίδευε συχνά στην Αθήνα προκειμένου να δημοσιεύει τα διηγήματά του στις εφημερίδες. Στη συνέχεια, το 1885 ο Δημήτρης με μελέτες, άρθρα και ομιλίες ξεκίνησε αγώνα για τη διαφώτιση της κοινής γνώμης στη Δύση. Κύριο λόγο αυτή η διαφώτιση είχε το Ανατολικό ζήτημα, τα Ελληνικά δίκαια και συμφέροντα. Αιτία ήταν πως η Βουλγαρία προχώρησε τη βίαιη προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας. Το 1886 ο Δημήτρης γράφει τα διηγήματα: «Φίλιππος Μάρθας», «Άσχημη αδελφή», «Ανάμνησις» και «Παππα – Νάρκισσος».
Δημήτρης Βικέλας – Περίοδος 1887 – 1896
Ο Δημήτρης Βικέλας προσέφερε οικονομική στήριξη σε σπουδαστές από την Ελλάδαόπως τον Γεώργιο Βιζυηνό και τον ανιψιό του Εμμανουήλ Ροΐδη, Ανδρέα Ανδρεάδη. Είχε γνωρίσει επίσης τον Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη, ο οποίος ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1883 με τη βοήθεια του Δημήτρη και της ελληνικής κοινότητος. Ο Δημήτρης γνώρισε πολλούς ακόμα σημαντικούς ανθρώπους: Εμίλ Λεγκράν, Υμπέρ Περνό, Ζυλιέτ Λαμπέρ, Μαρκήσιο ντε Σαιντ Ιλαίρ. Το 1893 ο Δημήτρης χρηματοδότησε την κατασκευή της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Παρίσι. Την ίδια χρονιά, εξέδωσε τον τόμο «Διαλέξεις και Αναμνήσεις» με 23 δοκίμιά του της περιόδου 1860 – 1893.
Το 1894 ο Πιερ ντε Κουμπερτέν διόρισε τον Δημήτρη αντιπρόσωπο της Ελλάδας στο Διεθνές Αθλητικό Συνέδριο. Επίσης, ο Δημήτρης υπήρξε ηγετικό μέλος της επιτροπής για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του 1896. Ήταν πρωτεργάτης του Ολυμπιακού κινήματος και υπεύθυνος για την αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων όντας ο πρώτος πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.
Ο Δημήτρης διαφώνησε με τον Πιερ ντε Κουμπερτέν καθώς ζήτησε να γίνει η Αθήνα μόνιμη έδρα τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο ίδιος είχε πει στους Ολυμπιακούς: «Δεν έχομεν τα μέσα να τελέσωμεν εορτάς μεγαλοπρεπείς. Αλλά το εγκάρδιον της υποδοχής θα αναπληρώσει τας πολλάς ελλείψεις μας. Δεν θα παράσχωμεν εις τους ξένους μας διασκεδάσεις αξίας της περιστάσεως. Αλλά, έχομεν να δείξωμεν τα μνημεία και τα ερείπια της αρχαιότητος. Θα τους οδηγήσομεν εκεί όπου οι αρχαίοι ετέλουν τους ενδόξους αγώνας των. Εις τα Ολύμπια, τα Ίσθμια, τους Δελφούς, την Επίδαυρον».
Δημήτρης Βικέλας – Περίοδος 1987 – 1908
Το 1897 ο Δημήτρης Βικέλας μένει πια μόνιμα στην Αθήνα. Εκεί προσέφερε κοινωφελή έργα όπως τον Οίκο των Τυφλών και τη Σκοπευτική και Εργατική Σχολή. Το 1897 οργάνωσε πλωτό νοσοκομείο για την περίθαλψη των τραυματιών του μετώπου της Ηπείρου και το 1899, σε συνεργασία με τον Γεώργιο Δροσίνη, ίδρυσαν το «Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων».
Το 1904 με πρωτοβουλία του Δημήτρη Βικέλα και του πολιτιστικού συλλόγου «Παρνασσός» συνήλθε στην Αθήνα το Α΄ Ελληνικό Εκπαιδευτικό Συνέδριο. Το 1905 ο Δημήτρης εκπροσώπησε το Πανεπιστήμιο Αθηνών στην 7η Ολυμπιακή Διάσκεψη στις Βρυξέλλες, ενώ εκείνος ήταν και ο εμπνευστής και εισηγητής της «μεσολυμπιάδας» του 1906. Επίσης, το 1908 γράφει τα απομνημονεύματά του με τίτλο «Η ζωή μου» και τις «Παιδικαί αναμνήσεις».
Το 1908 ο Δημήτρης κληροδοτεί στο Δήμο Ηρακλείου Κρήτης την πλούσια βιβλιοθήκη του, η οποία το 1910 πήρε προς τιμή του το όνομα: «Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη». Με αυτή την κληρονομιά ο Δημήτρης ήθελε να συμβάλει στην καθιέρωση του Ηρακλείου ως κέντρου πολιτισμού και πνεύματος. Επίσης, με αυτή τη δωρεά βοηθούσε στην ένταξη της Κρήτης στο ελληνικό κράτος. Ακόμα, ο Δημήτρης Βικέλας υπήρξε διοικητής του Ιδρύματος Μελά.
Δημήτρης Βικέλας – Γάμος και θάνατος
![[Βικέλας Γεραλοπούλου]](https://maxmag.gr/wp-content/uploads/2024/12/Βικέλας.jpg)
Μετά τον θάνατο του Δημήτρη, ο Γεώργιος Σουρής γράφει στην εφημερίδα «Ρωμιός»: «Ο Βικέλας, σοφός με γνώσι και με κρίσι, απ’ το Παρίσι ήρθε και πάει στο Παρίσι. Επίσης, σε μία άλλη εφημερίδα βλέπουμε αυτό: «οφείλει τόσα πράγματα η νεωτέρα κοινωνική ζωή μας εις την ευγένειαν και εις τα φώτα του Βικέλα. Ώστε, δικαίως η απώλειά του θεωρείται εθνική». Ενώ, η εφημερίδα «Σκριπ» έγραψε: «Η ωραία του ψυχή θα παραμείνει εις τα βιβλία, όπως τα πατημένα ρόδα, των οποίων το άρωμα μένει και αφού τα άνθη αποθάνουν». Αξιοσημείωτο είναι ότι το στάδιο της Ερμούπολης και ο Κρατικός Αερολιμένας Σύρου φέρουν το όνομα του Δημήτρη Βικέλα.
Πηγές:
- Δημήτρης Βικέλας – Βικιπαίδεια (el.wikipedia.org) / Τελευταία πρόσβαση: 29/12/2024.
- Δημήτριος Βικέλας: Ο πρώτος πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (www.sansimera.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 29/12/2024.
- Βικέλας Δημήτριος (1835 – 1908) (users.sch.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 29/12/2024.
- Ο Δημήτριος Βικέλας (vikelaia.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 29/12/2024.
- Ποιος πραγματικά ήταν ο Δημήτριος Βικέλας (www.voltarakia.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 29/12/2024.
- Δημήτριος Βικέλας – Μεταπαιδεία (el.metapedia.org) / Τελευταία πρόσβαση: 29/12/2024.
- Αύριο η τελετή απονομής του βραβείου «Δημήτριος Βικέλας» (www.patris.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 29/12/2024.
- Λούκης Λάρας (menandros.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 29/12/2024.
