Καφενεία: Τα στέκια όπου η καθημερινότητα μετουσιώνεται σε ιστορία και τέχνη

Ιστορικά καφενεία
Πηγή εικόνας: www.tripadvisor.ie

Καφενεία, χώροι ιστορικοί, γιατί πως αλλιώς θα μπορούσε κανείς να τους πει με τόσες ιστορίες που φιλοξένησαν μέσα τους, και εξακολουθούν, αντέχοντας στην φθορά και στον χρόνο, σε καιρούς πολέμου και ειρήνης. Τα καφενεία είναι οι πιο ευχάριστοι και ιδιαίτεροι τόποι συνάντησης και στην καθημερινότητα, είναι συνήθεια και απόδραση μαζί.


Χώροι που όλα τα χωρούν

Στην Ελλάδα τα καφενεία είναι σημαντικό κομμάτι της καθημερινής ζωής, κατά κάποιο τρόπο ιερό. Από την επαρχία ως την πρωτεύουσα έχουν την ίδια εξέχουσα σημασία. Ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα χωριά, σε τόπους ακριτικούς, όπου οι κάτοικοι είναι ελάχιστοι, υπάρχει καφενείο, ενώ μπορεί να μην υπάρχει ιατρείο, ή φούρνος για παράδειγμα.
Σε αυτούς τους μικρούς ή μεγάλους χώρους, οι οποίοι μπορεί να είναι παράγκες ή αρχιτεκτονικά στολίδια, χωράει όλη η ζωή με τις προεκτάσεις της και μάλιστα μέσα από το βίωμα και την φαντασία του κάθε θαμώνα κι επισκέπτη ξεχωριστά. Στα χωριά και στις συνοικίες των πόλεων, στις μικρές κοινωνίες όπου οι άνθρωποι γνωρίζονται μεταξύ τους, το καφενείο είναι ο πυρήνας της καθημερινότητας κι ο χώρος όπου θα ανακοινωθεί και θα συζητηθεί η γέννηση κι ο θάνατος κι ότι συμβαίνει στο ενδιάμεσό τους.
Η ζωή περνάει κυριολεκτικά μέσα από τα καφενεία, μπλέκεται με το χαρμάνι του καφέ και τα χνώτα των θαμώνων, χρωματίζεται με το συναίσθημά τους, παίρνει την ένταση της φωνής τους, κοιτάζει προσεκτικά τα βλέμματα και στροβιλίζεται ανάμεσα σε σώματα και χειρονομίες. Σε αυτούς του χώρους χωράνε όλα. Κάθε είδους συνάντηση και κάθε λόγος, η σιωπή, η παρατήρηση, οι αναμνήσεις και τα οράματα για το μέλλον, η στιγμή στο παρόν, η παρέα και η μοναξιά.

Ιστορικά καφενεία
Πηγή εικόνας: www.travelstyle.gr

Τα πρώτα καφενεία

Η λέξη καφενείο είναι η εξέλιξη της λέξης καφενές, η οποία προέρχεται από την τουρκική λέξη kahvehane και είναι δανειζόμενη από την περσική σύνθετη λέξη qahveh-khaneh {στα αραβικά qahve = καφές (προέρχεται από την Kaffa, περιοχή της Αιθιοπίας, όπου θεωρείται ότι παράγεται ο καφές) και στα Περσικά khane = σπίτι}. Άρα, σαφώς, τα καφενεία είναι απόρροια της ύπαρξης και της ιστορίας του καφέ.
Ο καφές εισήλθε στην Μέση Ανατολή και στην περιοχή της Μεσογείου από την Αφρική, από τον 12ο ως τον 14ο αιώνα, και αρχικά καταναλωνόταν ωμός με ψωμί. Μετά το 1540 γίνεται γνωστός και καταναλώνεται ευρέως ως ρόφημα. Το 15ο αιώνα, κατ’ άλλες πηγές αρκετά νωρίτερα, πρωτοεμφανίζονται στη Μέκκα (τόπος προσκυνήματος των Μουσουλμάνων) τα πρώτα καφενεία, τα οποία είναι κυρίως θρησκευτικού χαρακτήρα. Λίγα χρόνια αργότερα (το 1551 ή 1554) αρχίζουν να ανοίγουν καφενεία στην Κωνσταντινούπολη και σταδιακά αποκτούν την σημερινή μορφή. Ο Καφές πια συγκαταλέγεται στα είδη πρώτης ανάγκης και το εμπόριο του είδους είναι εξαιρετικά κερδοφόρο εκείνη την εποχή. Ωστόσο, η νοθεία του καφέ με καβουρδισμένο ρεβίθι η φουντούκι υπήρξε για χρόνια μεγάλο ζήτημα στην αγορά της πόλης και ο ανόθευτος καφές ήταν τότε είδος πολυτελείας, περιζήτητος και πανάκριβος. Από τον 16ο με 17ο αιώνα ευρωπαίοι έμποροι είχαν αρχίσει να δείχνουν το ενδιαφέρον τους γι’ αυτό το νέο εξωτικό είδος και αυτό εκτίνασσε την τιμή ακόμη περισσότερο.

Διαβάστε επίσης  5+1 οικογενειακοί χριστουγεννιάτικοι προορισμοί
Ιστορικά καφενεία
Πηγή εικόνας: kaffeeseite.com

Ο καφές εισέρχεται στην Ευρώπη μετά το 1600 και τα πρώτα καφενεία κάνουν την εμφάνισή τους στα σύνορα με την Οθωμανική αυτοκρατορία με το πρώτο καφενείο να καταγράφεται το 1645 στη Βιέννη, αν και λειτουργούσαν κάποια και νωρίτερα. Μέχρι το 1700 τα καφενεία ή cafes και cafeterias πια είχαν διαδοθεί σχεδόν σε κάθε μεγαλούπολη της Ευρώπης. Οι ημερομηνίες για το πότε έφτασαν τα καφενεία στο Λονδίνο ή στο Παρίσι και αλλού είναι συγκεχυμένες και οι μύθοι που συνοδεύουν αυτή την εξέλιξη πολλοί. Αργότερα, σχεδόν το 19ο αιώνα, Ιταλοί μετανάστες μετέφεραν τον θεσμό των cafes και στην Αμερική, μέχρι που εξαπλώθηκαν σε όλο τον κόσμο.
Στην Ελλάδα πιθανόν το πρώτο καφενείο, έτσι όπως το ξέρουμε σήμερα, λειτούργησε στο Ναύπλιο μετά το 1822, όταν η πόλη ορίστηκε έδρα της κυβέρνησης και στην Αθήνα, λίγο μετά το 1830, ένας Βαυαρός ίδρυσε το πρώτο καφενείο στην Ιερά Οδό με το όνομα «Πράσινο Δεντρί». Ωστόσο, αρκετά πριν από αυτά τα χρόνια στην Αθήνα, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, υπάρχουν αναφορές για χώρους με την έννοια του καφενείου (χάνια, ταβερνεία, εργαστήρια) χωρίς, όμως, να υπάρχουν ξεκάθαρα στοιχεία και επίσημες καταγραφές, ή υπάρχουν συγκεχυμένα. Υπάρχουν, ωστόσο μαρτυρίες, που μεταφέρθηκαν ως τις μέρες μας, οι οποίες αναφέρονται σε αξιόλογα βιβλία σχετικά με τα καφενεία που μπορεί κανείς εύκολα να βρει.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Ταξίδι στα ιστορικά καφενεία

Σήμερα σε όλο τον κόσμο και στην Ευρώπη ειδικότερα, έχουμε την τύχη να έχουν διασωθεί πολλά από τα καφενεία ή cafes – cafeterias. Υπέροχοι χώροι που μας ταξιδεύουν στο χρόνο και κλείνουν μέσα τους την αίγλη και την γοητεία του παρελθόντος μαζί με τις αμέτρητες ιστορίες τους. Πολλοί, μάλιστα, από αυτούς τους χώρους, δεν διασώθηκαν μόνο ως κατασκευές ή όνομα, αλλά και ως μνήμη και ιδέα, μέσα από τα εξαιρετικά έργα των καλλιτεχνών που σύχναζαν ή πέρασαν από αυτά (μεγάλοι λογοτέχνες και ζωγράφοι, γλύπτες και άλλες μεγάλες προσωπικότητες) και πλέον είναι κομμάτι της ιστορίας. Ακολουθεί μια λίστα με κάποια, ελάχιστα, από τα πιο γνωστά ιστορικά καφενεία, μιας και ευτυχώς είναι αρκετά και είναι αδύνατον να αναφερθούν όλα στην έκταση ενός άρθρου:

Zonar’s, Αθήνα (Σημερινό Athenee)
Λειτουργεί από το 1939 και ιδρύθηκε από τον Κάρολο Ζωναρά επιχειρηματία που είχε δραστηριοποιηθεί προηγουμένως στης Η.Π.Α. Τα εγκαίνια του Zonar’s έγινα την ημέρα που τορπιλίστηκε το «ΕΛΛΗ». Ο Δημήτρης Ψαθάς έγραψε για τον συγκεκριμένο χώρο: «Το πιο πολυτελές ζαχαροπλαστείο της Αθήνας, τύπου ομοίου προς τα μεγαλύτερα και ωραιότερα της Βιέννης». Στο Zonar’s σύχναζαν προσωπικότητες του πολιτικού κόσμου, όπως ο Σοφοκλής Βενιζέλος και ο Ευάγγελος Αβέρωφ, καθώς και σπουδαίοι καλλιτέχνες όπως η Μελίνα Μερκούρη, ο Μάνος Χατζιδάκις και άλλοι.

Διαβάστε επίσης  Ντένις Ρόντμαν: Ο αντισυμβατικός σούπερσταρ
Ιστορικά καφενεία
Πηγή εικόνας: www.musicpaper.gr

Πατάρι του Λουμίδη, Αθήνα
Άνοιξε το 1938 από του αδερφούς Λουμίδη που διατηρούσαν ήδη καφεκοπτείο, δίπλα από το «βιβλιοπωλείο της Εστίας» και έγινε ίσως το γνωστότερο λογοτεχνικό καφενείο της Αθήνας. Σε αυτό το πατάρι συναντιόνταν οι σημαντικότεροι δημιουργοί της εποχής όπως οι Ελύτης, Χατζιδάκις, Τσαρούχης, Γκάτσος, Μόραλης, Εμπειρίκος και άλλοι. Δυστυχώς, το συγκεκριμένο κτίριο κατεδαφίστηκε.

Les Deux Magots, Παρίσι
Βρίσκεται στην πλατεία Σεν-Ζερμέν-ντε-Πρε κι άνοιξε το 1875. Οι Πάμπλο Πικάσο, Σιμόν Ντε Μποβουάρ, Έρνεστ Χέμινγουεϊ , Αλμπέρ Καμί, Όσκαρ Ουάιλντ, υπήρξαν κάποιοι από τους διάσημους θαμώνες του. Το Les Deux Magots πήρε το όνομά του από τα δύο ξύλινα αγάλματα (magots), τα οποία διακοσμούν τον εσωτερικό του χώρο.

Advertising

Antico Caffe Greco, Ρώμη
Είναι ένα από τα παλαιότερα cafes. Ιδρύθηκε το 1760 από τον Έλληνα Νικόλα Ντέλλα Μανταλένα. Ο βασιλιάς Λουδοβίκος Α’ της Βαυαρίας και ο Πάπας Λέων ΙΓ’ υπήρξαν οι πιο διάσημοι επισκέπτες του, καθώς και πλήθος φημισμένων καλλιτεχνών απ’ όλο τον κόσμο. Το café το 1953 κηρύχθηκε ως τόπος ιστορικού και εθνικού ενδιαφέροντος από το Υπουργείο Δημόσιας Εκπαίδευσης της Ιταλίας.

Caffe Florian, Βενετία
Η ιστορία του μετρά πάνω από τρεις αιώνες και παραμένει ως σήμερα ένα από τα πιο αγαπημένα καφέ των διανοούμενων στον κόσμο. Ο Θρυλικός Καζανόβας, ο Γκαίτε και ο Λόρδος Βύρωνας, καθώς και οι Μαρσέλ Προυστ και Τζέιμς Τζόις, όχι μόνο επισκέφθηκαν τον συγκεκριμένο καφέ, αλλά το αναφέρουν και κάποιοι στα έργα τους.

Ιστορικά καφενεία
Πηγή εικόνας: www.in-venice.com

Cafè Odeon, Ζυρίχη
Άνοιξε το 1910 και εξακολουθεί να είναι αγαπημένο στέκι των καλλιτεχνών ως τις μέρες μας. Οι Άλμπερτ Άϊνστάιν και ο Λένιν είναι ανάμεσα στους διάσημους που το επισκέφθηκαν.

Α Brasileira, Λισαβόνα
Το αγαπημένο στέκι του Φερνάντο Πεσσόα, του οποίου το χάλκινο άγαλμα κοσμεί τον εξωτερικό χώρο, λειτουργεί από το 1905 και σήμερα είναι αγαπημένο στέκι πλανόδιων μουσικών.

Advertising

The George Inn, Λονδίνο
Θεωρείται το παλιότερο café στο Λονδίνο και λέγεται ότι ο Τσαρλς Ντίκενς ήταν πιστός θαμώνας. Δεν είναι γνωστό πότε άνοιξε ακριβώς, ωστόσο αναφέρεται σε χάρτη του 1543.

Καφέ κήπος, Χανιά
Ένας θαυμάσιος χώρος που λειτουργεί ως καφενείο μέσα στον δημοτικό κήπο Χανίων, στο κέντρο της πόλης. Ο Κήπος δημιουργήθηκε το 1870 από τον Ρεούφ Πασά, θέλοντας ένα χώρο για τους καθημερινούς του περιπάτους. Η ιστορία της πόλης συνδέθηκε στενά με τον κήπο. Μέσα σε αυτόν το χώρο, με τα υπέροχα δέντρα, που επισκέπτεται ως τις μέρες μας, όλο το χρόνο, πλήθος κόσμου διάσημοι και μη, το 1900 έλαβε χώρα διεθνής εμπορική έκθεση με 701 εκθέτες, ένα γεγονός αξιοσημείωτο και εντυπωσιακό για την εποχή.

Διαβάστε επίσης  Τα ντελικάτα τεχνάσματα του Banksy.
Ιστορικά καφενεία
Πηγή εικονας: www.tripadvisor.com

Τα ιστορικά καφενεία της Ευρώπης συνδέονται μ’ έναν δρόμο μοναδικό

Από το καφέ Κήπος ήρθε η έμπνευση και ο Σύνδεσμος Ιστορικών Καφέ Ευρώπης έγινε πραγματικότητα με τη νομική μορφή μη κερδοσκοπικού σωματείου τον Απρίλιο του 2014, κι έτσι από τα Χανιά ως την Κοπεγχάγη και από τη Λισαβόνα ως την Βουδαπέστη, ο δρόμος των ιστορικών καφέ άνοιξε το 2017 μετά από πρωτοβουλία του ιδρυτή και προέδρου του συνδέσμου Ιστορικών Καφέ Ευρώπης Βασίλη Σταθάκη, ο οποίος παρουσίασε την ιδέα του στο forum των «Πολιτιστικών Διαδρομών» του Συμβουλίου της Ευρώπης, που πραγματοποιήθηκε το ίδιο έτος, στην Λούκα της Ιταλίας. Στην σελίδα του συνδέσμου που μπορείτε να δείτε εδώ, αναφέρεται και η ουσία όλης αυτής της πρωτοβουλίας:
«Ο Σύνδεσμος Ιστορικών Καφέ Ευρώπης αποτελεί «γέφυρα» πολιτιστικής διασύνδεσης και επικοινωνίας που ενώνει τα Ιστορικά Καφέ, διασφαλίζει την προστασία και διατήρηση της άϋλης και υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς τους σε εθνικό και διεθνές επίπεδο».


Στο παρακάτω βίντεο ο Μάνος Χατζιδάκις μιλάει για τα καφενεία, όπου υπήρξε θαμώνας ο ίδιος, μαζί με άλλους μεγάλους δημιουργούς της εποχής του και την σπουδαιότητα αυτών των χώρων.

Advertising

Πηγές

Η ιστορία του καφέ – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.sansimera.gr/articles/1162 – (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)

Ιστορία και κοινωνιολογία του καφέ και των καφενείων της Κωνσταντινούπολης – Δημ. Σταθακόπουλος – Σεπτεμβρίου 24, 2012 – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.kalavrytanews.com/2012/09/blog-post_9705.html – (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)

Advertising

Καφενείο – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://el.wikipedia.org/wiki/Καφενείο – (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)

Καφές – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://el.wiktionary.org/wiki/καφές (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)

Coffeehouse – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://en.wikipedia.org/wiki/Coffeehouse – (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)

Ιστορία του καφέ στην Ελλάδα – Σάση Δημοπούλου – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.cellocafe.gr/2010-11-08-08-48-38 – (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)

Advertising

Τα ιστορικά café της Ευρώπης… σε πρώτο πλάνο! Η ένδοξη ιστορία τους και οι επώνυμοι θαμώνες τους – Κατερίνα Θεοδωροπούλου – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.reader.gr/travel/ta-istorika-cafe-tis-eyropis-se-proto-plano-i-endoxi-istoria-toys-kai-oi-eponymoi-thamones – (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)
Πως ένα πατάρι έγινε το πιο διάσημο καφενείο – στέκι των διανοούμενων της Αθήνας – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.mixanitouxronou.gr/pos-ena-patari-egine-to-pio-diasimo-kafeneio-steki-ton-dianooymenon-tis-athinas-ekei-sychnazan-moralis-tsaroychis-elytis-chatzidakis-kai-gkatsos-ekleise-logo-katedafiseos/ – (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)
A Visual Tour of 35 Literary Bars and Cafés from Around the World – Emily Temple – February 9, 2018 – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://lithub.com/a-visual-tour-of-35-literary-bars-and-cafes-from-around-the-world/ – (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)
Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.kiposcafe.gr/history.html – (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)

Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ehica.eu/ – (Τελευταία πρόσβαση: 20-11-2019)

Γεννήθηκα και ζω στο Βόλο. Σπούδασα δημοσιογραφία και η γραφή είναι η μεγάλη μου αγάπη. Τα βιβλία και οι βόλτες στην πόλη και στην φύση, γεμίζουν ευχάριστα τον ελεύθερό μου χρόνο. Οι άνθρωποι είναι πάντα έμπνευση για μένα και θεωρώ πως τα πάντα γύρω μας, ακόμη και τα πιο απλά, μπορούν να μας διδάξουν, αρκεί να τα παρατηρούμε από κάθε οπτική.

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

μυστικά για πηχτές σούπες

Μυστικά για πηχτές σούπες

Τα μυστικά για πηχτές σούπες ξεκινούν με μια βασική αρχή,
Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα; Διαφορετικές