Ένα γονεοποιημένο παιδί ονομάζεται το παιδί εκείνο που παίρνει το ρόλο του γονέα για τον γονέα. Έρχεται αντιμέτωπο με κάτι που δεν μπορεί να ελέγξει. Εκεί οι ρόλοι αντιστρέφονται, το παιδί παύει να αισθάνεται παιδί γιατί αναλαμβάνει τη σωματική ή την ψυχική κατάσταση ενός ενήλικα. Τα παραδείγματα πολλά: από έναν ψυχικά ασθενή γονέα με ευθυνοφοβία μέχρι και έναν γονέα που ήταν χρήστης ουσιών ή αντιμέτωπος με ένα δύσκολο πρόβλημα υγείας.
Η συναισθηματική αιμομιξία είναι όταν ένας γονέας αναζητά συναισθηματική υποστήριξη από το παιδί του. Συχνές είναι οι περιπτώσεις που ένας γονέας που έχει πάνω από ένα ή δύο παιδιά, επιλέγει ένα συγκεκριμένο (χωρίς απαραίτητα αυτό να σημαίνει ότι το αγαπά περισσότερο από τα άλλα), το οποίο το χρησιμοποιεί ως υποκατάστατο συναισθηματικού συντρόφου εξαναγκάζοντάς το να αναλάβει σοβαρές ευθύνες. Η συναισθηματική αιμομιξία ή και γονεοποίηση του παιδιού παρατηρείται και σε οικογένειες που συνυπάρχουν και οι δύο γονείς, όχι μόνο σε μονογονεϊκές . Πολλές είναι οι περιπτώσεις που η μητέρα εκφράζει μια <<αδυναμία>> σε ένα από τα παιδιά της. Ειδικά εάν είναι και αγόρι. Καμιά φορά σκέφτομαι ότι ορισμένες μητέρες μεγαλώνουν τους γιούς που θα ήθελαν εκείνες να παντρευτούν, δηλαδή μεγαλώνουν τον άντρα εκείνο που θα ήθελαν να έχουν για πάντα στη ζωή τους και αυτό δεν είναι πάντα καλό. Αυτό μαρτυρά τη διαταραγμένη συντροφική σχέση των γονιών μεταξύ τους, κάτι που τους οδηγεί στην εύρεση ενός συναισθηματικού συμμάχου μέσα στο σπίτι και ο κλήρος φυσικά θα πέσει σε ένα από τα παιδιά. Έτσι, ένα παιδί καταντά ο εξομολόγος της μητέρας ή και του πατέρα συμμετέχοντας σε ενήλικες συζητήσεις και κρυφά μυστικά, κάτι που φυσιολογικά θα έπρεπε να γίνουν με έναν εξίσου ενήλικα και όχι ένα παιδί! Το λέω αυτό γιατί υπάρχει και η άλλη πλευρά: να μεγαλώσω το παιδί μου με σκοπό να σέβεται τον άνθρωπο, να έχεις αρχές και ήθος, αυτοσεβασμό, αυτοεκτίμηση και αγάπη για τον εαυτό του. Να έχει στην ουσία ο γονέας την επίγνωση ότι το παιδί του δεν είναι δικό του, δεν είναι κτήμα του. Κάποια στιγμή θα φύγει, θα γνωρίσει την συντροφικότητα και μια διαφορετική ζωή. Το να κρεμάς όμως μια αόρατη αλυσίδα με έντονη επίκληση στο συναίσθημα και με τάσεις χειραγώγησης πάνω σε ένα ανήλικο παιδί θα γεννήσει επιπτώσεις που θα του στοιχήσουν στην ενήλικη ζωή.
Συναισθηματικά υγιείς οικογένειες και μη
Στο πλαίσιο μιας συναισθηματικά υγιής οικογένειας, οι γονείς προσέχουν πως θα μιλήσουν μπροστά στα ανήλικα παιδιά. Όσες συζητήσεις αφορούν ένα σοβαρό ζήτημα λαμβάνουν χώρα σε άλλο δωμάτιο ή και εκτός σπιτιού. Ποτέ μπροστά στα παιδιά. Είτε μιλάμε για μονογονεϊκή οικογένεια είτε για οικογένεια που συνυπάρχουν και οι δύο γονείς, η επίγνωση ότι τα παιδιά έχουν συγκεκριμένο ρόλο μέσα στο σπίτι είναι σημαντική προϋπόθεση. Τα παιδιά μέσα σε μια υγιή οικογένεια φροντίζονται και προστατεύονται από τους φροντιστές γιατί έχουν σωματικές αλλά και συναισθηματικές ανάγκες ως ανήλικα που είναι.
Αντιθέτως, σε οικογένεια που ζουν στο έντονο κλίμα της γονεοποίησης, τα παιδιά θεωρούνται υποχρεωμένοι να φροντίσουν τους γονείς του έως ότου φύγουν από τη ζωή στερώντας τους το δικαίωμα να ζήσουν και εκείνα τη δική τους και να εκπληρώσουν τις ανάγκες τους πράγμα που δεν συμβαίνει όταν αφιερώνονται στους γονείς τους( φυσικά και θα υπάρξουν εξαιρέσεις στον κανόνα, τίποτα δεν είναι απόλυτο, τίποτα δεν περιορίζεται στο άσπρο και το μαύρο). Τα παιδιά όμως που αντιμετωπίζουν έναν τοξικό γονέα αναλαμβάνουν τέτοιες ευθύνες που ξεπερνούν ακόμα και τις δυνατότητές τους με αποτέλεσμα να αισθάνονται συχνά ότι είναι άχρηστοι που δεν μπορούν να εκπληρώσουν μια από τις ευθύνες που τους επέβαλαν οι γονείς τους. Ένα γονεοποιημένο παιδί δεν θα μιλήσει στους γονείς του για τα προβλήματά του, το άγχος, τον πόνο έστω και για ένα περιστατικό που τον πλήγωσε στο σχολείο γιατί αυτόματα συγκρίνει τα δικά του προβλήματα με τον γονιών του. Θα κλειστεί στον εαυτό του και θα τα λύσει μόνο του με τη δική του κρίση.
Οι δυσκολίες στην ενήλικη ζωή
Οι ανάγκες του γονεοποιημένου παιδιού όντας πλέον ενήλικας είναι τελευταίες, έρχονται σε δεύτερη μοίρα, η μισή ζωή έχει χαθεί, τα ψυχολογικά προβλήματα αρχίζουν και αυξάνονται. Υπάρχουν ψυχολογικές ανάγκες που παραμένουν ακόμα άκαρπες με ένα μεγάλο συναισθηματικό κενό. Αναπτύσσεται ο παλιμπαιδισμός σε διάφορους τομείς της ενήλικης ζωής. Αναζητούν ένα γαλήνιο, γεμάτο στήριξη και αποδοχή χάδι, κάτι που δεν έλαβαν στην παιδική τους ηλικία μιας και αυτό το χάδι το έπαιρναν οι γονείς τους από τους ίδιους χωρίς φυσικά κανένα απολύτως αντάλλαγμα. Υπάρχει και η μεγάλη πιθανότητα να φοβούνται το συναισθηματικό δέσιμο με έναν άνθρωπο γιατί φοβούνται ότι θα τους εκμεταλλευτούν. Έχουν μεγάλα θέματα εμπιστοσύνης και ανασφάλειας. Αναζητούν ουσιαστικά έναν γονέα που θα ήθελαν να έχουν. Έναν στοργικό γονέα, υπομονετικό, τρυφερό γεμάτο κατανόηση και φυσικά όχι ψυχολογικές πιέσεις.
Γέννηση μεγάλης αγχώδης διαταραχής στην ενήλικη ζωή
Τα πρώτα στάδια του άγχους αναπτύσσονται ήδη από τις ενήλικες καταστάσεις τις οποίες καλέστηκαν να αντιμετωπίσουν όταν μικρά παιδιά. Η παιδική τους και άκρως φυσιολογική αγνότητα δεν μπόρεσε με τίποτα να κρατηθεί ασφαλής έχοντας για γονέα έναν άνθρωπο ευθυνόφοβο, ανασφαλή με πολλά ψυχολογικά τραύματα. Αυτό το παιδί ζητείται από τον γονέα να λάβει ευθύνες και αποφάσεις που εκείνο όπως είναι φυσιολογικό δεν μπορεί καθόλου να διαχειριστεί. Είναι απλά ένα παιδί που έχει κάθε δικαίωμα στο παιχνίδι, σε μια δραστηριότητα, στο γέλιο, σε στιγμές ανεμελιάς και ευτυχίας. Ένα παιδί που δειλά δειλά ανοίγει τα φτερά του, έρχεται αντιμέτωπο με τραγικές καταστάσεις που σκοτώνουν το δικαίωμά του στην παιδικότητα. Το άγχος στην ενήλικη ζωή ασταμάτητο με μεγάλες τάσεις θυμού, ανασφάλειας και φόβους. Ένα δύσκολο μετατραυματικό στρες που αντιμετωπίζουν πολλοί άνθρωποι που δέχτηκαν συναισθηματική αιμομιξία.
Πόσο όμως φυσιολογικό είναι ένας γονέας να ζητά να παρηγορείται σε υπερβολικό βαθμό από το παιδί του; Αν η παρηγοριά αυτή φτάσει να στερεί τη ζωή του παιδιού και την ελευθερία του, τότε ναι είναι αφύσικο και ανεπίτρεπτο. Και για να μπορέσει να κατανοηθεί πλήρως όλο αυτό χρειάζεται το παιδί όντας πλέον ενήλικας να ζητήσει ψυχολογική υποστήριξη. Είναι μια δυσκολία που οφείλεις να την κοιτάς στα μάτια και να μην την αγνοείς.
