Και έφτασε η ώρα για το δεύτερο μέρος με τα απαγορευμένα βιβλία. Ξέρω σκέφτεστε κι άλλα βιβλία που μπορούσαν να συμπεριληφθούν κι ελπίζω να σας καλύψω με το δεύτερο μέρος της λίστας.
Συνεχίζουμε, λοιπόν, με τα βιβλία που κάποτε απαγορεύθηκε η κυκλοφορία τους, για λόγους πολιτικούς ή ρατσιστικούς, για παράδειγμα.
Θα ήταν πολύ χρήσιμο, επίσης –και ευχάριστο- να σχολιάσετε βιβλία που είχαν απαγορευθεί και γνωρίζετε, για να μεγαλώσει κι άλλο αυτή η λίστα! Και σας έχω και ένα βιβλίο έκπληξη στο τέλος του άρθρου!
Αμερικάνικη Ψύχωση, Μπρετ Ίστον Έλις
Η ιστορία του Ιστον Ελλις για έναν κατ’ εξακολούθηση δολοφόνο και άψογο επιχειρηματία, τον Πάτρικ Μπέιτμαν, ξεκινά απλώς σαν επανάληψη των εμπειριών ενός ανθρώπου που ζει σε ένα εύπορο τμήμα της Νέας Υόρκης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980. O Μπέιτμαν είναι 26 και όμορφος, εκλεπτυσμένος, γοητευτικός και έξυπνος. Είναι, όμως, και λίγο ψυχοπαθής. Όσο όμως το βιβλίο εξελίσσεται, η γυαλιστερή βιτρίνα της γιάπικης ζωής σύντομα αποκαλύπτεται πως έχει μια πιο σκοτεινή πλευρά. Η Αμερικανική Ψύχωση είναι μια ψυχρή, μαύρη και πικρή κωμωδία για έναν κόσμο τον οποίο όλοι αναγνωρίζουμε αλλά κανείς μας δεν επιθυμεί να αντιμετωπίσει.
Για την απαγόρευση: Όποιος έχει διαβάσει το βιβλίο, μπορεί να καταλάβει το γιατί. Η Γερμανία το θεώρησε επιβλαβές για τους ανήλικους, όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1991 και περιόρισε τις πωλήσεις του. Επίσης μέχρι πρόσφατα ήταν απαγορευμένο στον Καναδά, είναι ακόμα απαγορευμένο στην Αυστραλιανή πολιτεία του Κουίνσλαντ ενώ ακόμα απαγορεύεται η πώλησή του σε άτομα κάτω των 18 ετών σε αρκετές άλλες χώρες.
Κατ΄ αρχάς το βιβλίο υποτίθεται ότι έπρεπε να εκδοθεί από τους Simon & Schuster τον Μάρτιο του 1991, αλλά η εταιρεία απομακρύνθηκε από αυτό το project λόγω «αισθητικών διαφορών», όπως δήλωσαν. Η Vintage Books πήρε τα δικαιώματα και εξέδωσε το βιβλίο μετά από μια συνήθη διαδικασία επεξεργασίας.
Η φεμινίστρια και ακτιβίστρια Gloria Steinem ήταν ανάμεσα στους αντιπάλους του Μπρετ επειδή πίστευε ότι στο βιβλίο του πρόβαλε την βία εναντίον των γυναικών. Η Steinem είναι η μητριά του ηθοποιού Christian Bale, που ήταν ο πρωταγωνιστής της ομώνυμης ταινίας, σύμπτωση που ο Ellis ανέφερε στο βιβλίο του «Lunar Park».
Η Μεταμόρφωση, Φραντς Κάφκα
“Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας” έγραφε ο Κάφκα στον Όσκαρ Πόλλακ λίγα χρόνια πριν από τη συγγραφή της “Μεταμόρφωσης”, ενός έργου που ανήκει χωρίς αμφιβολία ακριβώς σ’ αυτή την κατηγορία βιβλίων. Η “Μεταμόρφωση” γράφτηκε το 1912 και κυκλοφόρησε το 1916 -ένα από τα λίγα έργα του Τσέχου συγγραφέα που εκδόθηκαν όσο εκείνος ζούσε. Ο πυρήνας του μύθου της “Μεταμόρφωσης” είναι τόσο απλός όσο και ασύλληπτος: ο Γκρέγκορ Σάμσα, ένας συνηθισμένος άνθρωπος, ξυπνάει ένα πρωί μεταμορφωμένος σε έντομο. Με αυτή τη βάση και μέσα από τα μάτια του ήρωα-εντόμου, ο Κάφκα στήνει μια καθαρά ρεαλιστική ιστορία, ένα απολύτως πιστευτά ψυχολογικό πείραμα, που υπογραμμίζεται από πλήθος οδυνηρά εύστοχων λεπτομερειών στην περιγραφή προσώπων και πραγμάτων. Αριστοτεχνικά ο Κάφκα όχι μόνο ξετυλίγει τις αγωνίες, τις ενοχές και την αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά φτάνει και να μεταφράσει αυτή την άχαρη και ανούσια ύπαρξη σε ύλη, σε σωματική υπόσταση.
Η πιο διάσημη νουβέλα του Κάφκα έχει έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο. Το καταλαβαίνεις από το περιεχόμενό της. Οι συνθήκες της ζωής του, ιδιαίτερα της οικογενειακής, λειτουργούν ως πρότυπο για τις αλληλεπιδράσεις της οικογένειας του βιβλίου. Ο συγγραφέας μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο τον απορρίπτουν ως κάτι διαφορετικό. Κι εκεί μέσα γεννιούνται οι σκέψεις του για τις καταπιεστικές κοινωνικές σχέσεις και την δυσοίωνη πραγματικότητα.
Για την απαγόρευση: «Από μόνη της η λογοτεχνική παραγωγή του Κάφκα συνιστά αφαιρετικά κριτική στις μηχανιστικές και φορμαλιστικές αναλύσεις του σοβιετικού μαρξισμού (ως κυρίαρχο κοινωνικά ρεύμα μαρξισμού) και κατ’ επέκταση της Παραδοσιακής Αριστεράς πάνω στην τέχνη. Αντιλαμβανόμαστε ξεκάθαρα τα μέσα και τις μορφές ως το κάτοπτρο του περιεχομένου ενός έργου, στο οποίο και πρέπει να υποτάσσονται. Το περιεχόμενο έχει την αδιαμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία πάνω στις μορφές, υποβιβάζοντας την τέχνη σαν ένα στείρο όχημα προπαγάνδας και ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης απέναντι στον ταξικό εχθρό.»
Οι Κομμουνιστές απαγόρευσαν την Μεταμόρφωση επειδή ήταν, όπως υποστήριζαν παρακμιακή και απελπισμένη. Όλα, όμως, τα βιβλία του Φραντς Κάφκα απαγορεύτηκαν υπό τo Σοβιετικό καθεστώς και τους Ναζί, όπως και στην Τσεχοσλοβακία, γιατί αρνήθηκε να γράψει στα τσεχικά, χρησιμοποιώντας μόνο τα Γερμανικά.
Άνθρωποι και ποντίκια, John Steinbeck
Πάνω από 75 χρόνια από την πρώτη κυκλοφορία του, το παραμύθι του Steinbeck για την δέσμευση, την μοναξιά, την ελπίδα, και την απώλεια, παραμένει ένα από τα πιο γνωστά βιβλία που έχουν διαβαστεί ποτέ, αλλά και που έχουν διδάξει. Ένα απίθανο ζευγάρι ο George και o Lennie, δύο μετανάστες στην Καλιφόρνια κατά την διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, ψάχνουν το δικό τους Αμερικανικό όνειρο. Δουλεύουν πολύ για να ζουν με τα βασικά. Έχουν όμως ένα σχέδιο: να αποκτήσουν ένα δικό τους στρέμμα γης και μια μικρή παράγκα. Όταν αποκτούν θέσεις εργασίας σε ένα αγρόκτημα στην κοιλάδα Salinas, η εκπλήρωση του ονείρου τους φαίνεται να πραγματοποιείται. Αλλά ακόμα κι ο George δεν μπορεί να προστατεύσει τον Lennie από τις προβοκάτσιες, ούτε να προβλέψει τις συνέπειες της απαρέγκλιτης υπακοής του στα πράγματα που του έμαθε από τον ίδιο.
Για την απαγόρευση: Το Άνθρωποι και Ποντίκια απαγορεύθηκε από τις σχολικές αίθουσες στο Scottsboro, στην Alabama το 1983, εξαιτίας της «βλασφημίας», που το χαρακτήρισε ως αμαρτωλό βιβλίο. Είχε αφαιρεθεί από πολλά ακόμη δημόσια σχολεία λόγο «χυδαιολογίας». Μέχρι πρόσφατα, μάλιστα, το 2007, απαγορεύτηκε στο Olathe του Kansas επειδή ήταν ένα άχρηστο και γεμάτο βλασφημίες βιβλίο.
Το κουρδιστό πορτοκάλι, Άντονι Μπέργκες
Ο δεκαπεντάχρονος Aλεξ απολαμβάνει τους βιασμούς, τα ναρκωτικά και την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν. Ως αρχηγός μιας συμμορίας εφήβων, περιπλανιέται στους δρόμους ενός δυστοπικού μέλλοντος αναζητώντας φρικτές συγκινήσεις. Όταν ο Aλεξ συλλαμβάνεται και φυλακίζεται για την αποκλίνουσα συμπεριφορά του, το Κράτος αναλαμβάνει να τον αναμορφώσει… αλλά με ποιο κόστος; Το απαράμιλλο λογοτεχνικό επίτευγμα που ενέπνευσε την ομότιτλη ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ και συμπεριλήφθηκε στη λίστα του περιοδικού TIME με τα 100 κορυφαία μυθιστορήματα της αγγλικής γλώσσας που γράφτηκαν τον 20ό αιώνα.
Για την απαγόρευση: Το κουρδιστό πορτοκάλι δεν απαγορεύθηκε μόνο από από ένα λύκειο στην Aurora στο Colorado το 1976, αλλά και από το Westport στη Μασαχουσέτη το 1977, λόγω της «απαράδεκτης γλώσσας». Ένα βιβλιοπωλείο, επίσης, στο Orem της Γιούτα συνελήφθη το 1974 επειδή πουλούσε το βιβλίο.
Στην φωλιά του κούκου, Kesey Ken
Σκληρό, προκλητικό και βαθιά συγκλονιστικό, το μοναδικό μυθιστόρημα του Ken Kesey έχει αφήσει το ανεξίτηλο στίγμα του στη σύγχρονη λογοτεχνία. Η αξέχαστη ιστορία των τροφίμων μιας ψυχιατρικής πτέρυγας εστιάζει στη σύγκρουση της Νοσοκόμας Ράτσεντ και του Ραντλ Πάτρικ ΜακΜέρφι, του νέου, καβγατζή τρόφιμου, που αποφασίζει να αντιταχθεί στην τυραννία της. Μέσα από τα μάτια του Αρχηγού Μπρόμντεν, ενός φαινομενικά κωφάλαλου τρόφιμου, ξεδιπλώνεται η ηρωική προσπάθεια του ΜακΜέρφι να πολεμήσει εκείνες τις δυνάμεις -εξωτερικές και εσωτερικές- που μας κρατούν αιχμάλωτους
Το αριστούργημα του Ken Kesey ενέπνευσε την ομότιτλη ταινία των 5 Oscar και συμπεριλήφθηκε στη λίστα του περιοδικού “Time” με τα 100 κορυφαία μυθιστορήματα της αγγλικής γλώσσας που γράφτηκαν τον 20ό αιώνα.
Για την απαγόρευση: Το 1974, το Στη Φωλιά του Κούκου ήταν το αντικείμενο της αγωγής που ασκήθηκε κατά του διοικητικού συμβουλίου της εκπαίδευσης, από τους κατοίκους στην Strongsville του Οχάιο. Οι αντίπαλοι υποστήριξαν ότι το μυθιστόρημα “δοξάζει την εγκληματική δραστηριότητα, έχει την τάση να διαφθείρει τους νέους και περιέχει περιγραφές από εικόνες κτηνοβασίας, παράξενης βίας και από βασανιστήρια, διαμελισμό, θάνατο, και ανθρώπινη αποβολή.” Στα χρόνια που ακολούθησαν, το μυθιστόρημα είχε αφαιρεθεί από διάφορα σχολεία και βιβλιοθήκες στη Νέα Υόρκη, την Οκλαχόμα, και τη Μασαχουσέτη.
BONUS: Νομίζω θα έπρεπε να αναφερθεί κι αυτό το βιβλίο, καθώς κανείς μας δεν θα το περίμενε. Μεγαλώσαμε με τα βιβλία και τις ταινίες και μόνο σωστά μηνύματα έχει να μας δώσει. Ή μήπως όχι; Κάποιοι είχαν αντίθετη άποψη.
Μα μιλάω για τον Harry Potter φυσικά!
Harry Potter είναι το όνομα σειράς επτά μυθιστορημάτων φαντασίας από τη βρετανίδα συγγραφέα Τζ. Κ. Ρόουλινγκ. Τα μυθιστορήματα περιστρέφονται γύρω από τον Harry Potter, ένα ορφανό που ανακαλύπτει στην ηλικία των έντεκα ότι είναι μάγος, αν και ζει στον συνηθισμένο κόσμο των μη-μάγων (Μαγκλ). Ο κόσμος των μάγων συνυπάρχει κρυφά με τον κόσμο των Μαγκλ. Η μαγική ικανότητα του Χάρι είναι έμφυτη, και τα παιδιά με τέτοιες ικανότητες καλούνται να παραστούν στη Σχολή Χόγκουαρτς για Μαγείες και Ξόρκια, το σχολείο των μάγων στη Σκωτία, όπου διδάσκονται τις απαραίτητες δεξιότητες για την επιτυχία στον κόσμο των μάγων. Ο Harry γίνεται μαθητής στη Σχολή Χόγκουαρτς και εκεί είναι το μέρος όπου λαμβάνουν χώρα τα περισσότερα από τα γεγονότα στη σειρά. Όπως Χάρι αναπτύσσεται μέσα από την εφηβεία του, μαθαίνει να ξεπερνάει τα προβλήματα που βρίσκει μπροστά του: μαγικά, κοινωνικά και συναισθηματικά, όπως τη φιλία, τις ρομαντικές σχέσεις, τις σχολικές εξετάσεις, το άγχος, τη μοναξιά και την κατάθλιψη. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι προετοιμάζεται για την αντιμετώπιση του πραγματικού κόσμου που βρίσκεται έξω από το Χόγκουαρτς, καθώς θα πάρει μέρος στον δεύτερο και πιο βίαιο πόλεμο των μάγων της Βρετανίας, μετά την επιστροφή του σκοτεινού άρχοντα Voldemort.
Κάθε μυθιστόρημα εξιστορεί ένα έτος στη ζωή του Harry Potter κατά τη διάρκεια της περιόδου της 1991-1998. Τα βιβλία περιέχουν επίσης πολλές αναδρομές στο παρελθόν, καθώς η Κιβωτός των Στοχασμών επιτρέπει στον Harry να δει τις μνήμες των άλλων χαρακτήρων.
Για την απαγόρευση: Το 2002 το Υπουργείο Παιδείας και Νεολαίας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων έγινε κανονικός Voldemort, απαγορεύοντας στον μικρό μάγο να διαφθείρει τα νεαρά μυαλά καθώς, όπως ισχυρίστηκαν, η ιστορία της J.K. Rowling «είναι αντίθετη στις αξίες του Ισλάμ». Με την ίδια απόφαση απαγορεύτηκε η χρήση στα ιδιωτικά σχολεία άλλων 25 βιβλίων, συμπεριλαμβανομένης της «Φάρμας των Ζώων» του Τζορτζ Όργουελ.
