Δυστυχώς η επαφή αρκετών ανθρώπων με την επιστήμη περιορίζεται σε γνώσεις που αποκόμισαν από τα σχολικά τους χρόνια. Οι γνώσεις όμως του σχολείου είναι απαρχαιωμένες σε σχέση με την επιστήμη και την εφαρμογή της καθημερινά στη ζωή. Κι αυτό διότι η επιστήμη εξελίσσεται πλέον ταχύτητα σχεδόν κάθε μέρα, καθιστώντας αδύνατη την ολοκληρωτική πληροφόρηση για σημαντικά επιτεύγματα. Έτσι, είναι σχεδόν αδύνατον ο μέσος άνθρωπος χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις να διαβάσει και να κατανοήσει τα διάφορα άρθρα που δημοσιοποιούνται καθημερινά σε ηλεκτρονικά περιοδικά επιστήμης. Μπορεί όμως να παρακολουθεί την εξέλιξη που συντελείται σε βάθος χρόνου διαβάζοντας βιβλία προσιτά σε όλους. Στο άρθρο αυτό συγκεντρώνονται 3+1 βιβλία που όχι μόνο διευρύνουν τους πνευματικούς του ορίζοντες αλλά αποτελούν και μια εισαγωγή του μέσου αναγνώστη στα άδυτα του σύμπαντος μέσα από τις σύγχρονες εξελίξεις των μαθηματικών και της φυσικής:
1. “Έρωτας και μαθηματικά”, Εdward Frenkel, εκδόσεις: Αλεξάνδρεια
Στις μέρες μας αρκετοί στο άκουσμα της λέξης “μαθηματικά” νιώθουν μια αποστροφή, ενθυμούμενοι διαγωνίσματα και στιγμές καταπίεσης από καθηγητές και γονείς για να εκτελέσουν πράξεις στο χαρτί. Πράξεις που κανείς δεν τους εξήγησε την αξία τους και την εφαρμογή τους. Κι όμως υπάρχει μια απαράμιλλη ομορφιά και κάλλος πίσω από τα μαθηματικά. Το “ανιαρό” μάθημα του σχολείου μιλάει για αρχές που διέπουν τον κόσμο μας και συγκεκριμένα για μια παγκόσμια γλώσσα που βρίσκεται πίσω από κάθετι συνυφασμένο με τη ζωή και την καθημερινότητα. Υπάρχει ένας έρωτας πίσω από τα μαθηματικά, τα οποία εξελίχτηκαν πολύ περισσότερα από της εξισώσεις δευτέρου βαθμού που μαθαίνουμε στο σχολείο.
Στο βιβλίο έρωτας και μαθηματικά, ο καταξιωμένος καθηγητής μαθηματικών εξιστορεί αρχικά τη δικιά του πορεία στο μαγικό κόσμο των μαθηματικών, για να φτάσει στις συμμετρίες και στα σύγχρονα επιτεύγματα της επιστήμης. Μερικά από αυτά περιλαμβάνουν το θεώρημα των πλεξίδων που μας επιτρέπει τη σύγχρονη αποκρυπτογράφηση αλλά και την κατανόηση του γενετικού υλικού.
2. “Υπερχορδές: Η θεωρία των πάντων; “, Paul Davies, Julian Brown, εκδόσεις: Κάτοπτρο
Άλλο ένα βιβλίο που σκιαγραφεί τις σύγχρονες εξελίξεις στο χώρο αυτή τη φορά, της φυσικής. Το Άγιο Δισκοπότηρο της επιστήμης αυτής αποτελεί η λεγόμενη θεωρία των Πάντων. Μια θεωρία που θα περιγράφει τον κόσμο μας με λιτό και μαθηματικό τρόπο, ενώνοντας τις υπάρχουσες θεωρίες που αφορούν τις θεμελιώδης δυνάμεις: ηλεκτρομαγνητική, ισχυρή και ασθενής πυρηνική, βαρύτητα. Στο βιβλίο αυτό γίνεται μια εισαγωγή στις πιο σημαντικές μελέτες που έγιναν προς αυτήν την κατεύθυνση, μέσα από συνεντεύξεις των πρωταγωνιστών τους όπως ο Richard Feynamn και ο Edward Witten. To βιβλίο είναι ιδανικό για κάποιον μη-ειδικό που θέλει με απλά λόγια να μάθει τι είναι η θεωρία χορδών/υπερχορδών. Επιπλέον αποτελεί μια εισαγωγή στα στοιχειώδη σωματίδια, στην κβαντική και πυρηνική φυσική καθώς και την υπερβαρύτητα.
3. “Κρυφές Διαστάσεις, Η θεωρία χορδών και η κβαντική γεωμετρία”, Shing-Tung Yau, εκδόσεις: Τραυλός
Κοιτώντας μόνο τον τίτλο του αυτό το βιβλίο σου κινεί το ενδιαφέρον. Τι είναι οι κρυφές διαστάσεις του χωροχρόνου; Πώς σχετίζονται με τις πολλαπλότητες Καλάμπι-Γιάου; Και πολλές άλλες άγνωστες λέξεις σκιαγραφόνται σε αυτό το βιβλίο. Μη σε τρομάζει ο τίτλος και η ορολογία που θα δεις στο οπισθόφυλλο…Ο Shing-Tung Yau προσεγγίζει όλα αυτά τα θέματα με απλό και κατανοητό τρόπο. Το βιβλίο ξεκινάει εξηγώντας βασικές αρχές τοπολογίας μιλώντας για πολύεδρα του Πλάτωνα. Σταδιακά μας εισάγει σε βαθύτερες έννοιες για να ξετυλίξει τα μυστικά του κόσμου μας. Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί έναν ύμνο στη γεωμετρία καταδεικνύοντας την τεράστια δύναμη της για την κατανόηση του σύμπαντος πέρα από τις αισθήσεις μας.
Και αν δεν σε έπεισα για την ομορφιά αυτού του βιβλίου, αξίζει να σου πω δυο λόγια για το συγγραφέα. Ο Shing-Tung Yau είναι καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ από το 1987. Ξεκινώντας να αποδείξει ότι η θεωρία του Καλάμπι σχετικά με διαστάσεις του χώρου είναι λανθασμένη, καταφέρνει ακριβώς το αντίθετο. Γίνεται διάσημος και το 2006 τιμάται με το βραβείο Fields, που αποτελεί ουσιαστικά το βραβείο Νομπέλ των μαθηματικών. Πέρα όμως από τα επιτεύγματα στον κόσμο της επιστήμης, είναι αξιοθαύμαστο το γεγονός ότι ο Shing-Tung Yau προέρχεται από μια πολύ φτωχή οικογένεια της Κίνας. Όπως αναφέρει ο ίδιος στο βιβλίο, μεγάλωσε σε μια οικογένεια 8 παιδιών χωρίς ηλεκτρισμό και πόσιμο νερό, κάνοντας μπάνιο στο κοντινότερο ποτάμι. Εάν η πορεία και η επιτυχία αυτού του ανθρώπου δεν σε ενθάρρυνε τότε, να σου θυμίσω λίγο τον Hawking.
4. “Το Σύμπαν σε ένα καρυδότσουφλο”, Stephen Hawking, εκδόσεις: Κάτοπτρο
Ο πρόσφατα εκλιπών Stephen Hawking, αποτελεί τρανταχτό παράδειγμα της θέλησης για ζωή και επιτυχία που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος. Παρά την ανίατη ασθένεια, με την οποία διαγνώστηκε στη δεκαετία των 20, ο κορυφαίος θεωρητικός αστροφυσικός όχι μόνο κατέρριψε τις δυσοίωνες προβλέψεις των γιατρών του αλλά συνέβαλλε στην κατανόηση των μαύρων τρυπών.
“Το σύμπαν σε ένα καρυδότσουφλο” είναι μια σύντομη αφήγηση από τη γέννηση του σύμπαντος μέχρι τώρα. Έννοιες όπως το φως, οι χορδές, οι μαύρες τρύπες γίνονται ξεκάθαρες στο μέσο αναγνώστη. Έχοντας διαβάσει αρκετά βιβλία του κορυφαίου αυτού θεωρητικού φυσικού, πιστεύω ότι το συγκεκριμένο είναι το αριστούργημά του. Ωστόσο, ήμουν πολύ επιφυλακτική για το εάν έπρεπε να προτείνω αυτό το βιβλίο. Ο λόγος είναι ότι δυστυχώς δεν κυκλοφορεί πλέον στα ελληνικά (!!!!!!!). Προσπάθησα να το βρω σε διάφορα βιβλιοπωλεία, μέχρι και παλαιοπωλεία αλλά…τζίφος. Κυκλοφορεί πλέον μόνο σε κάποιες δανειστικές βιβλιοθήκες στα ελληνικά. Ευτυχώς η αγγλική έκδοση (“The universe in a nutshell”) κυκλοφορεί ακόμα και μπορείτε να την αγοράσετε. Με σκληρόδετο εξώφυλλο, γυαλιστέρες σελίδες και πολλές εικόνες αποτελεί ένα κόσμημα για τη βιβλιοθήκη και ένα συναρπαστικό ταξίδι για το μυαλό.
Η λίστα με τα βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης μπορεί να γίνει ατέλειωτη. Τα παραπάνω 4 βιβλία θεωρώ ότι είναι τα πιο προσιτά και αντιπροσωπευτικά βιβλία που αφορούν μια εισαγωγή στον κόσμο των μαθηματικών και της σύγχρονης φυσικής καθώς και την αλληλένδετη σχέση των δύο αυτών επιστημών.
