Τι σκέφτεσαι όταν ακούς την λέξη «Τζιχάντ»; Φαντάζομαι ότι σου ‘ρχεται στο μυαλό ένας ταλιμπάν ντυμένος με γιλέκα εκκριτικών, που ουρλιάζει «Αλλάχ ου ακμπάρ» λίγο πριν σπείρει τον θάνατο σε εκατοντάδες αθώους με μια φαντασμαγορική έκρηξη. Δε πέφτεις έξω! Για τα επόμενα 5 λεπτά θέλω να δώσεις βάση γιατί το βιβλίο που πρόκειται να περιγράψω δεν είναι συνηθισμένο. Ξεκινάει δυναμικά, χτίζοντας μια ένταση που θα σε καθηλώσει μέχρι την τελευταία σελίδα, ακριβώς όπως θα σε καθήλωνε η όπλιση μιας αυτοσχέδιας βόμβας, και τελειώνει εκρηκτικά σαν μια απαστράπτουσα βροντή, φέρνοντας την αγωνιά του αναγνώστη στα όρια της!
O Τζακ Λίβαϊ, ένας εξηντάρης εβραίος αλλά άθεος καθηγητής επαγγελματικού προσανατολισμού σε ένα από τα λύκεια του Νιου Τζέρσεϊ, όπου οι κουλτούρες, οι θρησκείες, και οι συμμορίες έχουν μια πολλαπλότητα που οδεύει προς το ανεξέλεγκτο, παλεύει να προσαρμοστεί σε μια πραγματικότητα που αρνείται να ενστερνιστεί. Καθώς είναι χαμένος μέσα στις παλιές εποχές, όπου η νιότη του, και τα όνειρα του, αρκούσαν για να γεμίσουν την ψυχή του με ελπίδες για το μέλλον. Αλλά παρ όλα αυτά, τα πράγματα για εκείνον δεν πήγαν κατ’ ευχήν. 40 χρονιά, και πολλούς συμβιβασμούς αργότερα παρουσιάζεται ράθυμος, μίζερος, και φειδωλός πλέον με τους ανθρώπους και τα συναισθήματα. Μέσα σε μια ρουτίνα που του απομυζά κάθε γραμμάριο δημιουργικότητας, αλλά και σε μια εποχή που η πολιτική κατάσταση της χώρας, και το επίπεδο της εκπαίδευσης πάει από το κακό στο χειρότερο λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων, νιώθει ότι τα χέρια του είναι πλέον δεμένα, αλλά και η ζωή του μισοτελειωμένη, παρομοιάζοντας τον εαυτό του με έναν σύγχρονο Σίσυφο. Μέχρι που μια μέρα, με μια παράξενη σύμπτωση, η αδιάφορη πλέον στάση του Τζακ για την ζωή του, έμελε να πάρει μια εντελώς άλλη τροπή.
Σχεδόν πάντοτε, η μοίρα δε σε ρωτάει πριν φέρει το οτιδήποτε στον διάβα σου. Είτε αυτό είναι κάτι καλό, είτε κάτι αναπόφευκτα κακό, είτε και τα δυο. Στον τελευταίο μήνα της σχολικής χρονιάς, λίγο πριν την αποφοίτηση, το καταστατικό του σχολείου προβλέπει ότι όλοι οι μαθητές πρέπει να περάσουν απ το γραφείο του καθηγητή που ασχολείται με τον επαγγελματικό προσανατολισμό, για μερικές υποχρεωτικές συνεδρίες που έχουν στόχο κατατοπίσουν τον εκάστοτε μαθητή να κατασταλάξει σε μια επικείμενη επαγγελματική καριέρα . Δυστυχώς όμως η πεποίθηση του Τζακ για τον σημερινό μαθητή του Τζέρσεϊ, όχι μόνο αποδυναμώνεται, αλλά ενισχύεται κιόλας, όσο βλέπει την κατάπτωση και την παρακμή που έχει κουλουριαστεί στον λαιμό του μέσου εφήβου, σαν μαύρο ξεφτισμένο σάβανο. Ωστόσο ο συρφετός ποτέ δεν παύει να εκπλήσσει το έμπειρο μάτι. Και μερικές φορές μάλιστα ρίχνει και κάτι πολύτιμο έξω απ το κοπάδι. Σε μια τέτοια στιγμή, στο τελείωμα μιας κουραστικής μέρας, γεμάτη με ένα μάτσο ανούσιες συνεδρίες ο Τζακ σχεδόν μοιραία γνωρίζει τον Άχμαντ Ασμαούι. Αμέσως καταλαβαίνει ότι ο Άχμαντ δεν είναι ένα συνηθισμένο παιδί. Από την πρώτη στιγμή αποπνέει στον Τζακ μια πραότητα και μια ευφυΐα που ακτινοβολεί γύρω του, κάνοντας τους πάντες να ηρεμούν στην όψη της αξιοπρέπειας του. Παρά τις προσπάθειες του Τζακ όμως να πείσει αυτό το ταλαντούχο παιδί να κυνηγήσει μια καριέρα στο πανεπιστήμιο, δείχνοντας του τυφλή εμπιστοσύνη, δεν καταφέρνει να του αλλάξει γνώμη. Έτσι εμβαθύνοντας λίγο περισσότερο μέσα στην ψυχοσύνθεση του, αλλά και στην καθημερινότητα του Άχμαντ, ο Τζακ ανακαλύπτει μια εμμονική προσκόλληση του παιδιού στον μουσουλμανισμό. Όντας μισός άραβας, ακολουθώντας τα χνάρια ενός πάτερα που τον παράτησε πριν καν τον συλλάβει η μάνα του, ο Άχμαντ είναι αηδιασμένος και κουρασμένος από τον βόρβορο, την πλέμπα και τον οχετό που μαστίζει τις σημερινές δυτικές κοινωνίες. Αλλά περά απ την κοινωνία, το λύκειο του, φαντάζει μια κόλαση. Από τους νταήδες και τις συμμορίες, μέχρι τα παραδομένα στην λαγνεία της ήβης τους συνομήλικα του κορίτσια, ο Άχμαντ καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να αντέξει πλέον την σάπια σάρκα της δύσης. Έτσι χωρίς πολύ σκέψη, και υπό την καθοδήγηση του χειραγωγικού του ιμάμη, περνάει αβίαστα την θηλιά της φανατικής πίστης γύρω απ τον παιδικό λαιμό του, αναζητώντας κατανόηση και συντροφιά στον θεό. Εν τέλει όμως, ο θεός του και η πίστη του είναι ό,τι πολυτιμότερο έχει. Γεννημένος και μεγαλωμένος από μια αδιάφορη και εγωίστρια μητέρα, και παλεύοντας να ξεπεράσει το κενό εκείνου του πατέρα που τον παράτησε, η θρησκεία είναι για τον Τζακ τώρα η μόνη λύση.
Όσο η πλοκή εκτυλίσσεται, και όσο τα κίνητρα του θρησκόληπτου ιμάμη αποκαλύπτονται, ο Άχμαντ λαμβάνει αμέσως μια τραγική υπόσταση. Οδηγούμενος από τους φανατικούς δασκάλους του στον δρόμο του μαρτύρα, ο Άχμαντ μπαίνει πλέον σε ένα μονοπάτι που δεν έχει γυρισμό. Και αυτός ο δρόμος δεν είναι άλλος από τον δρόμο του Τζιχάντ. Χωρίς να έχει άλλη επιλογή ο Άχμαντ, αποφασίζει να συνεχίσει ολοταχώς προς τον γκρεμό, χωρίς φόβο στην καρδιά του, εναποθέτοντας όλη την ψυχική του δύναμη σε έναν θεό που δεν έχει δει ποτέ του, και σε μια παραπλανητική θρησκεία που υπαινίσσεται πως τον αγαπάει ανιδιοτελώς. Όπως πάντα όμως, ο ήρωας κάνει την εμφάνιση του την τελευταία στιγμή για να σώσει το θύμα. Η τουλάχιστον προσπαθεί μέχρι τελικής πτώσης. Όταν τα φύλα πορείας του Άχμαντ έχουν πλέον βγει, και η πυξίδα δείχνει προς τις φλογέρες πύλες του θανάτου, ο Τζακ κάνει την εμφάνιση του, μπαίνοντας στο φορτηγό με τα εκρηκτικά που οδηγεί ο νεαρός του φίλος, προσπαθώντας να τον μεταπείσει.
Οι τελευταίες σελίδες κυριολεκτικά περιλαμβάνουν μια στιχομυθία που συγκρούει την τυφλή πίστη, και τον φαταλισμό με την θέληση για την ζωή, και την αγάπη για τον άνθρωπο. Το τέλος δε θα το αποκαλύψω καθώς θέλω να κρατήσω το μυστήριο και την αγωνία που υποσχέθηκα. Θα αποκαλύψω όμως το όνομα του συγγραφέα, μιας και μόλις τώρα κατάλαβα ότι με συνεπήρε λίγο η περιγραφή. Ο συγγραφέας δεν είναι άλλος από τον Τζον Άπνταϊκ (John Updike). Ο Άπντάικ υπήρξε ένας από τους πιο πολυδιαβασμένους μεταγενέστερους Αμερικανούς συγγραφείς. Γεννημένος το 32, με μια λαμπρή πορεία από βαθιά και επίκαιρα βιβλία, έβαλε το λιθαράκι του στο πηγάδι της αμερικανικής λογοτεχνίας μέχρι το 2009, που πέθανε. Το εν λόγω βιβλίο (Ο Τρομοκράτης, απ τις εκδόσεις Καστανιώτη) είναι ένα βιβλίο που δεν άφορα μόνο την Αμερική, δεν αφορά μόνο την τρομοκρατία, και τέλος δεν άφορα μόνο την πιστή. Είναι ένα βιβλίο που υπερασπίζεται την ελευθερία, και κατακρίνει τον φανατισμό σε όλες τις εκφάνσεις του και σε όλα τα μήκη κύματος, είτε πηγάζει απ την θρησκεία, είτε πηγάζει από πολιτικές πεποιθήσεις, και ούτω καθεξής.
Φτάνοντας στο τέλος θα ήθελα να πω δυο λόγια για την τρομοκρατία, πατώντας πάνω στα συμβάντα που έλαβαν χώρα μερικά χρόνια πριν, σε μεγάλες πρωτεύουσες της Ευρώπης, και συνεχίζουν να αποτελούν απειλή στην Αμερική. Η τρομοκρατία, όντας μια νέα μορφή πολέμου, θα τολμήσω να πω ότι είναι η χειρότερη απόχρωση του, καθώς στην ουσία είναι ο πόλεμος όπου ο τρομοκράτης δεν έχει τίποτα να χάσει. Ακόμα και στην φρίκη μιας εμπόλεμης κατάστασης, και οι δυο πλευρές θέτουν όρια, έχοντας πάντα κάτι να χάσουν, μένοντας μακριά από τις δυσδιάκριτες γραμμές που χωρίζουν τον πόλεμο απ την τραγωδία. Στην περίπτωση της τρομοκρατίας όμως, όλα αυτά δεν έχουν σημασία. Η ζωή δεν μετράει, μα μόνο ο θάνατος. Και συνήθως το μέτρημα γίνεται με φέρετρα, υφασμάτινα σακιά με άψυχα κορμιά μέσα, και με πληγές που αφήνουν στην ελευθερία ουλές ανεξίτηλες που δεν ξεθωριάζουν, όσα χρόνια και αν περάσουν. Για μένα ο τρομοκράτης του Άπνταϊκ είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί, καθώς σκιαγραφεί αμερόληπτα τις πιο σκοτεινές σκιές της επικαιρότητας.
