Ο Εμίλ Ζολά, οι Γάλλοι Νατουραλιστές και η θεωρία του Δαρβίνου
Στην ιστορία του θεάτρου εμφανίζεται και ένα ακόμα νέο είδος δράματος μετά από απαίτηση των Γάλλων νατουραλιστών. Οι νατουραλιστές επεδίωκαν ως βάση της θεωρίας τους την κληρονομικότητα και το περιβάλλον. Οι δύο αυτές συνιστώσες ήταν συνδεδεμένες με τον καθορισμό της ανθρώπινης μοίρας, θεωρία που βασίστηκε στο έργο του Κάρολου Δαρβίνου «Η Καταγωγή των Ειδών» το 1859. Το έργο του Δαρβίνου πραγματευόταν δύο βασικές αρχές: Η πρώτη αρχή πραγματευόταν ότι όλες οι μορφές ζωής έχουν εξελιχθεί βαθμιαία από έναν κοινό πρόγονο, ενώ η δεύτερη ότι η εξέλιξη των ειδών βασίζεται στην «επιβίωση του ισχυρότερου». Οι παραπάνω θεωρίες αποτελούσαν τα κυρίαρχα αίτια των πράξεων του κάθε ανθρώπου, αλλά και του ποιόντος του. Η συμπεριφορά του ανθρώπου αφού καθορίζεται από ανεξέλεγκτους παράγοντες, τότε κανένας άνθρωπος δεν είναι επί της ουσίας υπεύθυνος για τις επιπτώσεις των πράξεων του. Οι νατουραλιστές λοιπον, υιοθέτησαν την θεωρία της εξέλιξης στο έργο τους.
Το ιστορικό και πολιτικό υπόβαθρο του Νατουραλισμού
Οι σύγχρονες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες της εποχής οδήγησε ολοένα και περισσότερους οπαδούς προς τις θεωρίες του Νατουραλισμού. Το μεγάλο πλήγμα ξεκίνησε όταν η Γαλλία ηττήθηκε στον Γαλλοπρωσικό πόλεμο χάνοντας την Αλσατία και τη Λορένη κατά το 1870-1871, περιοχές που «πέρασαν» στους Γερμανούς. Μέσω του πολέμου αυτού, η αυτοκρατορία του Ναπολέοντος Γ’ έλαβε τέλος. Μετέπειτα, οι Παριζιάνοι προχώρησαν στον σχηματισμό της Κομούνας, η οποία και ανατράπηκε με γοργούς ρυθμούς και έτσι, αποκαταστάθηκε ξανά η δημοκρατία στη Γαλλία. Οι επιπτώσεις του πολέμου, αλλά και ο ίδιος ο πόλεμος έφερε στην επιφάνεια ορισμένα θετικά κοινωνικά στοιχεία. Συνειδητοποιήθηκε ότι ο εργάτης δεν απολάμβανε τα ισόνομα και δίκαια προνόμια που του αντιστοιχούσαν. Το γεγονός αυτό, στάθηκε η αφορμή για να εξαπλωθεί στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, ο Σοσιαλισμός σε όλη την Ευρώπη. Σκοπός αυτού του τύπου κοινωνικής οργάνωσης υπήρξε η εξασφάλιση της συλλογικής ισότητας. Όλο αυτό το κοινωνικό ενδιαφέρον για την ποιότητα της εργατικής τάξης, αποτέλεσε την απαρχή του νατουραλιστικού κινήματος. Έτσι, η επιστήμη και η τεχνολογία θα αποτελούσαν τα κύρια μέσα αντιμετώπισης των σύγχρονων προβλημάτων, τα οποία -σύμφωνα με τους νατουραλιστές- θα επιλύονταν με την συστηματική εφαρμογή της επιστημονικής μεθόδου.
Ο Εμίλ Ζολά και ο Νατουραλισμός ως συνειδητό κίνημα
Ο Νατουραλισμός έκανε την εμφάνιση του το 1870 στη Γαλλία ως συνειδητό κίνημα με κύριο εκφραστή τον Εμίλ Ζολά. Ο Εμίλ Ζολά γεννημένος στο Παρίσι στις 2 Απριλίου του 1840, υπήρξε ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος της λογοτεχνικής σχολής του νατουραλισμού. Με βάση τα προαναφερόμενα, ο Ζολά πίστευε ότι ο κλάδος της λογοτεχνίας έπρεπε ή να αποκτήσει επιστημονική χροιά ή να εξαλειφθεί εντελώς. Η άποψη αυτή είχε ως αποτέλεσμα να δώσει μία άλλη υπόσταση στο δράμα, δηλαδή το δράμα έπρεπε να απεικονίζει τους «αναπόδραστους νόμους της κληρονομικότητας και του περιβάλλοντος». Η αντικειμενικότητα του επιστήμονα θα μετατρεπόταν σε «αντικείμενο» παρατήρησης και έρευνας από τον εκάστοτε δραματουργό. Ο Ζολά λοιπόν, σύγκρινε τον συγγραφέα με τον γιατρό, ο οποίος ζητά τα αίτια μιας ασθένειας και να τα θεραπεύσει. Αντιστοίχως, ο δραματουργός οφείλει να εξετάσει εις βάθος την κοινωνική ασθένεια μέχρι να την θεραπεύσει.
Η πρώτη συνειδητοποίηση της νατουραλιστικής αρχής βρίσκεται στον πρόλογο του δραματοποιημένου μυθιστορήματος του Ζολά «Τερέζα Ρακέν» γύρω στα 1873. Βέβαια, οι πιο συγκροτημένες του απόψεις εμφανίζονται το 1881 στα έργα «Ο Νατουραλισμός στο Θέατρο» και «Το Πειραματικό Μυθιστόρημα». Ο Ζολά απεβίωσε στις 29 Σεπτεμβρίου του 1902.
Νατουραλισμός και θεατρική μεταρρύθμιση
Οι ιδέες του Ζολά υπήρξαν από μόνες του ριζοσπαστικές, αλλά οι οπαδοί του υπήρξαν αναμφίβολά περισσότερο από αυτές. Οι νατουραλιστές οπαδοί με πνοή ριζοσπαστική επιθυμούσαν την υλοποίηση του αιτήματος για θεατρική μεταρρύθμιση. Η μεταρρύθμιση αυτή είχε ως κυρίαρχο επιχείρημα ότι ένα θεατρικό έργο πρέπει να είναι μία «φέτα ζωής» επί σκηνής, δηλαδή μία ρεαλιστική μεταφορά που θα εξαλείφει την διάκριση μεταξύ ζωής και τέχνης. Ο Νατουραλισμός κατάφερε σε όλο το 1880 να επιβληθεί στο Παρίσι. Παρόλα αυτά, κανένα νατουραλιστικό δράμα δεν κατάφερε ούτε να παρασταθεί επιτυχώς, ούτε να ταράξει το συντηρητικό κοινό. Ίσως, ο Γάλλος δραματουργός Ανρί Μπεκ με τα έργα του «Η Παριζιάνα» και «Τα Κοράκια» κατάφερε το 1985 να απογειώσει τον γαλλικό Νατουραλισμό στο υψηλότερο επίπεδο του. Τελικά όμως, η αλλαγή θα έρθει μετά το 1887 με τον Αντρέ Αντουάν και το Ελεύθερο Θέατρο.
