Η βία είναι ένα φαινόμενο που στο συνολικό της φάσμα και οποιαδήποτε μορφής, αποτελεί μείζον ζήτημα υγείας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο. Ορμώμενη από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, δεν θα μπορούσα να μην θίξω ένα θέμα που ενώ υφίσταται, συγχρόνως τις περισσότερες φορές αποσιωπάται.
Βία σημαίνει…
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Είναι σημαντικό πριν εμβαθύνουμε, να περιγράψουμε εν συντομία το εννοιολογικό πλαίσιο και τον ορισμό που υπάρχει για τη βία, για να τοποθετήσουμε καλύτερα στη συνέχεια το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας στη γενική έννοια της βίας. Σύμφωνα λοιπόν με το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως βία ορίζεται: «η σκόπιμη χρήση φυσικής δύναμης, απειλούμενη ή πραγματική, εναντίον του εαυτού σας, ενός άλλου ατόμου ή εναντίον μιας ομάδας ή κοινότητας, που είτε έχει ως αποτέλεσμα είτε έχει μεγάλη πιθανότητα να προκληθεί τραυματισμός, θάνατος, ψυχολογική βλάβη» (Laura, 2017).
Η βία και οι διαφορετικές μορφές της
Η βία σε οποιαδήποτε μορφή της, μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε. δεν κάνει διακρίσεις, συμβαίνει σε ετεροφυλόφιλες και ομοφυλοφιλικές σχέσεις, ενώ εμφανίζεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, εθνικές καταστάσεις και οικονομικά επίπεδα. Η ενδοοικογενειακή βία συμβαίνει όταν ένα άτομο στοχεύει σταθερά στον έλεγχο του συντρόφου του μέσω σωματικής, σεξουαλικής, συναισθηματικής ή ψυχολογικής βίας (Ranjan & Artinopoulou, 2020).
Η ενδοοικογενειακή βία, μπορεί να περιλαμβάνει συμπεριφορές που αποσκοπούν στον εκφοβισμό, τη σωματική βλάβη, τον έλεγχο ή ακόμη και το θανάσιμο τραυματισμό ενός συντρόφου. Σίγουρα κάθε σχέση είναι διαφορετική, όμως η ενδοοικογενειακή βία περιλαμβάνει μια άνιση δυναμική δύναμης στην οποία ο ένας σύντροφος προσπαθεί να ασκήσει έλεγχο πάνω στον άλλο με διάφορους τρόπους (Myhill, 2017). Οι προσβολές, οι απειλές, η συναισθηματική κακοποίηση, ο σεξουαλικός εξαναγκασμός και η ψυχολογική βία αποτελούν ενδοοικογενειακή βία. Οι καταχρηστικές σχέσεις όπως προαναφέρθηκε μπορεί να έχουν πολλές μορφές, με τη κατάχρηση οφείλεται κυρίως στην επιθυμία ελέγχου, προκειμένου να διατηρηθεί η δύναμη στη σχέση και να αναλάβει θέση υπεροχής ο θύτης (Peterman, et al., 2020).
Πόσο εύκολο είναι όμως να αναγνωρίσουμε το θύτη;
Γεγονός που υποστηρίζεται και βιβλιογραφικά, είναι πως ο θύτης δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί. Αυτό συμβαίνει γιατί στη δημόσια ζωή του, μπορεί να φαίνεται έξυπνος, αξιόπιστος και γοητευτικός, με μια προσωπικότητα που προσελκύει τους ανθρώπους, αλλά στην ιδιωτική του ζωή, συμπεριφέρεται με κάθε βίαιο τρόπο. Πολλοί είναι οι θύτες που μαθαίνουν τη βία από την οικογένειά τους και επαναλαμβάνουν τα τοξικά μοτίβα στον δικό τους σύντροφο ή και τα παιδιά τους. Κύριο χαρακτηριστικό, αποτελεί η άρνηση και η ελαχιστοποίηση της βίαιης πράξης τους, ενώ αρκετά συχνά κατηγορούν το θύμα ή άλλους παράγοντες ως υπεύθυνους για τη συμπεριφορά τους (Flood, 2020).
Το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα
Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα πρόβλημα που υφίσταται σε όλο το κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, όπου είναι μία πατριαρχική κοινωνία. Κι αν θέλετε να μιλήσουμε πλέον με στατιστικά κι αριθμούς, 1 στις 4 γυναίκες στην Ελλάδα θα βιώσουν ενδοοικογενειακή βία στη ζωή τους, το 50% των γυναικών που δολοφονούνται στην Ελλάδα, δολοφονούνται από τους συζύγους τους, ενώ το 28% των γυναικών στην Ελλάδα έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία από την ηλικία των 15 ετών. Ναι η ενδοοικογενειακή βία δεν έχει φύλο και πράγματι μπορούν και οι άνδρες να είναι θύματα αυτής. Ωστόσο, η πλειονότητα των θυμάτων στην Ελλάδα είναι οι γυναίκες (Ranjan, 2020).
Ενδοοικογενειακή βία και η απομάκρυνση του θύματος
Ένα ακόμη θέμα που τίθεται προς συζήτηση και που ακούστηκε πολύ λόγω των πρόσφατων γεγονότων, είναι οι συγκεκριμένοι τύποι ερωτήσεων. Αναφέρομαι στις ερωτήσεις που δέχονται τα θύματα που τους ασκείται βία κι αφορούν το «Γιατί μένεις; Ή γιατί δεν φεύγεις απλώς αν είναι τόσο τρομερό;». Υπάρχουν τόσοι πολλοί λόγοι που οι άνθρωποι μένουν σε καταχρηστικές σχέσεις (Walker, 2017). Τα θύματα που έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία παραμένουν στις σχέσεις τους για όλους τους ίδιους λόγους που ο καθένας μπορεί να μένει σε μια σχέση. Κι ας μην ξεχνάμε πως η κάθε σχέση περιπλέκεται από πολλούς παράγοντες. Το να αφήσει το θύμα μία κακοποιητική σχέση είναι επικίνδυνο και χρειάζεται σωστή οργάνωση και δουλειά ώστε να απομακρυνθεί από τη κακοποιητική αυτή σχέση με ασφάλεια.
Πρόληψη του φαινομένου
Η βία στο γενικότερο φάσμα της, είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα που απαιτεί σημαντικές αλλαγές σε μεγαλύτερη κλίμακα. Για να τερματίσει αποτελεσματικά, τα άτομα, οι οικογένειες, οι επαγγελματίες υγείας και οι κοινότητες πρέπει να γνωρίζουν διάφορες στρατηγικές και πόρους για την πρόληψη και την παρέμβαση που είναι διαθέσιμες. Ο αντίκτυπος που έχει η βία ως φαινόμενο, είναι πολυδιάστατος και εμφανίζεται σε όλες τις πτυχές της διάρκειας ζωής. Γνωρίζοντας τη συχνότητα εμφάνισης, τα σημεία, τους παράγοντες κινδύνου και τα μέτρα πρόληψης μπορεί να βοηθηθεί ένα άτομο να τερματίσει αποτελεσματικά τον κύκλο και να σπάσει τη σιωπή που εμπλέκεται στην ενδοοικογενειακή βία. Η πραγματοποίηση θετικών αλλαγών και η εκπαίδευση των ανθρώπων απαιτεί χρόνο – αλλά δεν είναι αδύνατο και αξίζει τον κόπο.
«Να διδάξουμε στα παιδιά μας την ειρήνη, αλλιώς κάποιος άλλος θα τους διδάξει τη βία».~ Colman McCarthy
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Flood, M. (2020). Engaging men and boys in violence prevention (pp. 155-169). Routledge. E-book, Ανακτήθηκε 19 Ιουνίου 2021
Laura, R. S. (2017). Alcohol abuse, women, and domestic violence (part 4). Women Health Open Journal, 3(3), 18-20. Doi: http://dx.doi.org/10.17140/WHOJ-3-e012
Myhill, A. (2017). Measuring domestic violence: Context is everything. Journal of Gender-Based Violence, 1(1), 33-44. Doi: https://doi.org/10.1332/239868017X14896674831496
Peterman, A., Potts, A., O’Donnell, M., Thompson, K., Shah, N., Oertelt-Prigione, S., & Van Gelder, N. (2020). Pandemics and violence against women and children (Vol. 528). Washington, DC: Center for Global Development. E-book, Ανακτήθηκε 19 Ιουνίου 2021
Ranjan, S. (2020). Domestic violence legislation in Greece: Analysis of penal mediation. Women & Criminal Justice, 30(1), 42-68. Doi: https://doi.org/10.1080/08974454.2019.1646192
Ranjan, S., & Artinopoulou, V. (2020). Methodological challenges and ethical dilemmas. Ethics, Ethnocentrism and Social Science Research, 105. E-book, Ανακτήθηκε 19 Ιουνίου 2021
Walker, L. E. (2017). Psychology and violence against women. Routledge. E-book, Ανακτήθηκε 19 Ιουνίου 2021
