Η Ella Fitzgerald προήλθε από το είδος του Swing, αλλά δεν παρέμεινε τραγουδίστρια αυτού του είδους. Εξελίχθηκε και αναδείχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες φωνές της σύγχρονης τζαζ. Κυριάρχησε μεγαλοπρεπώς σε όλα τα στυλ, τα οποία είχε ζήσει και τραγουδήσει.
Η ζωή της
Γεννιέται στις 25 Απριλίου του 1917 στο Νιούπορ Ντιουζ της Βιρτζίνια. Η μητέρα της αποφασίζει να μετακομίσουν με τον πατριό της στη βιομηχανική πόλη Γιόνκερς, στα βόρεια της Νέας Υόρκης, και είναι αυτή που την εμψυχώνει να ασχοληθεί με το τραγούδι. Φημολογείται πως μετά το θάνατο της μητέρας της, απομακρύνεται από τον πατριό της, ο οποίος την κακομεταχειριζόταν. Μετακομίζει στο Χάρλεμ και βιοπορίζεται τραγουδώντας και χορεύοντας στους δρόμους. Παρατά το σχολείο και αρχίζει τις συναναστροφές με τον υπόκοσμο, επιστατεί οίκο ανοχής και ειδοποιεί τις ιερόδουλες για τον ερχομό της αστυνομίας. Λάτρευε τον Λουίς Άρμστρονγκ και την Κόνι Μπόσγουελ.
Σε ηλικία 18 ετών κερδίζει τα πρώτα της χρήματα από τη συμμετοχή της σε έναν ερασιτεχνικό διαγωνισμό χορού που διεξήχθη στο περίφημο Apollo Theater. Λόγω του άγχους της δεν καταφέρνει να χορέψει, όμως κάποιος της ζητά να τραγουδήσει. Ερμήνευσε το Judy και έτσι κερδίζει τα πρώτα της 25 δολάρια από το χώρο του θεάματος.
Κερδίζει διακρίσεις σε διαγωνισμούς ταλέντου και κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’30 γνωρίζει τον Μπένι Κάρτερ, ο οποίος την φέρνει σε επαφή με τον αρχηγό και ντράμερ της προσωπικής του ορχήστρας, τον Τσικ Γουέμπ. Έτσι, έρχονται οι πρώτες ηχογραφήσεις της που γίνονται επιτυχίες, όπως το Α-Tisket, Α-Tasket και το Undecided. Ο Τσικ Γουέμπ είναι προστατευτικός μαζί της και ξεπερνώντας τους ενδοιασμούς του την αφήνει να τραγουδήσει για μία βραδιά. Το Χάρλεμ την αποθεώνει και καθίσταται μύθος μόλις στα 20 της χρόνια. Μετά το θάνατο του μέντορά της, Γουέμπ, η Fitzgerald γίνεται αρχηγός του συγκροτήματος για δύο χρόνια, ως το 1941. Τότε την ανακαλύπτει ο Νόρμαν Γκραντς, ο οποίος ήταν ιδιοκτήτης της μοναδικής τζαζ δισκογραφικής εταιρείας, της Verve και γίνεται μάνατζερ της.
Κάνει έναν αποτυχημένο γάμο με τον Μπέντζαμιν Κόρνεγκεϊ. Στα 30 της παντρεύεται για δεύτερη φορά με τον μπασίστα Ρέι Μπράουν και αποκτούν ένα γιο. Λίγο αργότερα, ο μεγάλος Ντίζι Γκιλέσπι της δείχνει το δρόμο του μπίμποπ. Είναι η εποχή που κάνει περιοδείες σε όλο τον κόσμο και εμφανίζεται στον κινηματογράφο και την τηλεόραση.
Η τζαζ ήταν πάντοτε υπόθεση κάποιας μειονότητας και ακόμη σε εποχές έντονης δημιουργίας είχε αναγνωρισθεί από λίγους. Η Ella Fitzgerald κατάφερε με την πορεία και το έργο της να παραμερίσει τις προκαταλήψεις των λευκών Αμερικανών για τη μουσική των μαύρων. Κερδίζει πολλά μουσικά βραβεία και είναι η πρώτη γυναίκα που κερδίζει το Award of the Los Angeles Urban League, το οποίο απέκτησε για να τιμηθεί για την πολύτιμη συμβολή της στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ φυλών και γενεών.
Ο τρίτος γάμος της λέγεται πως τελέστηκε κρυφά στο Όσλο, τον Ιούλιο του 1957. Ο εκλεκτός της Ella ήταν ένας νεαρός Νορβηγός που λεγόταν Τορ Άϊναρ Λάρσεν. Προτού προφτάσει να ολοκληρώσει την επίπλωση του διαμερίσματος της στο ‘Όσλο, αποδείχθηκε απατεώνας και ότι είχε εκκρεμότητες με το νόμο, πράγμα που τον οδήγησε σε σύλληψη. Άλλος ένας αποτυχημένος γάμος στο ενεργητικό της μεγάλης ερμηνεύτριας.
Απογοητευμένη από τους έρωτες που βίωσε, αποφασίζει να στρέψει την απόλυτη προσοχή της στην αγάπη της ζωής της, τη μουσική. Αμέτρητες ηχογραφήσεις με μεγάλη επιτυχία έρχονται στη συνέχεια. Δίνει τη δική της διάσταση σε δημιουργίες του Ντιουκ Έλινγκτον, του Νέλσον Ριντλ, ο οποίος μεταξύ των άλλων συνθέσεων του μας δίνει και τη μουσική για την ταινία του Κιούμπρικ Λολίτα, του Αντόνιο Κάρλος Ζομπίμ και του Κόουλ Πόρτερ. Συνεργάζεται με το είδωλο της εφηβείας της Λουίς Αρμστρονγκ, τον Νατ Κινγκ Κόουλ και τον Φρανκ Σινάτρα. Στην πορεία της θα την συνοδεύσουν μεγάλοι σαξοφωνίστας, όπως ο Κόλμαν Χόκινς και ο Σταν Γκετς.
Η Verve το 1963 πωλείται στην MGM και έτσι το 1967 το συμβόλαιο της Ella θα πάψει να ισχύει. Τότε αρχίζει μια περίοδος, όπου η μεγάλη τραγουδίστρια περιπλανιέται από δισκογραφική σε δισκογραφική και φήμες έλεγαν πως βαθμιαία εξαφανιζόταν. Η Ella όμως ήξερε πως να κερδίζει το παιχνίδι της δημοτικότητας και επανακάμπτει, τραγουδώντας χριστιανικούς ύμνους, αλλά και γνωστά κάντρι κομμάτια. Το 1972 κλέβει τις εντυπώσεις με το άλμπουμ Jazz at Santa Monica, το οποίο γίνεται και κινητήρια δύναμη για τον Νόρμαν Γκραντς που ιδρύει την Pablo Records. Ηχογραφεί εκεί είκοσι άλμπουμ ως το 1989. Κατέκτησε δεκατρία βραβεία Grammy, βραβεύτηκε ακόμη με το Εθνικό Μετάλλιο για τις Τέχνες και το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας. Τα πανεπιστήμια Γιέιλ, Πρίνστον, Ντάρμουθ και Χάουαρντ την ανακήρυξαν επίτιμο διδάκτορα.
Το 1989 ηχογραφεί το τελευταίο της άλμπουμ και το 1991 εμφανίζεται δημόσια για τελευταία φορά. Ο διαβήτης την βασάνιζε για χρόνια , με αποτέλεσμα να χάσει την όραση της και το 1993 να της ακρωτηριάσουν τα πόδια. Στις 15 Ιουνίου του 1996 η βασίλισσα της τζαζ αφήνει την τελευταία της πνοή.
Σχετικά με την τεχνική της
Η Ella Fitzgerald ξεκίνησε την πορεία της με το Swing. Πρόκειται για ένα είδος της τζαζ που προέκυψε γύρω στα 1928 στη Νέα Υόρκη και σημείωσε μεγάλες εμπορικές επιτυχίες. Μέσα από αυτό το είδος προέκυψε και η δημιουργία των big band και από αυτές αναδείχθηκαν μεγάλοι σολίστ, μέσα σε αυτούς και η μεγάλη Ella Fitzgerald. Μετά πέρασε στο στυλ του Bepop. Αυτό το στυλ έχει ως χαρακτηριστικό το έναρθρο τραγούδισμα της κατιούσας ελαττωμένης πέμπτης. Οι λέξεις bebop kai rebop σχηματίστηκαν αποκλειστικά και μόνο για τις περιπτώσεις που κάποιος ήθελε να τραγουδήσει τέτοια μελωδικά πηδήματα. Δε θα μπορούσε από αυτές τις ερμηνείες να απέχει βεβαίως και η Ella με τη μοναδική φωνή της. Συνέχισε τραγουδώντας blues και αφήνοντας ως κληρονομιά αθάνατες ερμηνείες. Η φωνή της είχε μια απίστευτη εκφραστικότητα, την οποία δεν έχασε με το πέρασμα του χρόνου.
Παρατίθεται βίντεο από εμφάνιση της Έλλα Φιτζέραλντ στο Montreux Jazz Festival, όπου δίνει μια εξαιρετική παράσταση-απόδειξη του μεγαλείου της. Συνδυάζει παλιές επιτυχίες με νέες και αποδεικνύει πως σε κάθε περίπτωση το swing είναι μέσα της.
https://www.youtube.com/watch?v=pKTg6VhkafU
Πηγές
http://apocalypsejohn.com/ella-fitzeralnt-poia-htan-h-Ella-Fitzgerald/
Το βιβλίο της Jazz, Joachim-Ernst Berendt, Εκδόσεις Νάσος, 1995.
