Από τις 23 Οκτωβρίου μέχρι τις 5 Νοεμβρίου του έτους 1942, πραγματοποιήθηκε μια από τις φονικότερες μάχες της ιστορίας. Ο λόγος για την πασίγνωστη μάχη του Ελ Αλαμέιν. Κατά τη μάχη αυτή συγκρούστηκαν τα στρατεύματα των Δυνάμεων του Άξονα με αυτά των Συμμαχικών Δυνάμεων. Η σύγκρουση διεξήχθη στα πλαίσια του μετώπου της βορείου Αφρικής, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μάχη διεξήχθη στο Ελ Αλαμέιν, κοντά στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Ιστορικές συνθήκες πριν από τη μάχη του Ελ Αλαμέιν
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος μαινόταν ήδη από το 1939. Το φθινόπωρο του 1942, ο Άξονας βρίσκεται στο κατακτητικό του αποκορύφωμα. Η ναζιστική Γερμανία κατέχει την ηπειρωτική Ευρώπη απ’ άκρη σ’ άκρη, φτάνοντας ανατολικά στο Στάλινγκραντ, στις όχθες του ποταμού Βόλγα, βαθιά εντός της Σοβιετικής Ένωσης. Οι μάχες στον Ειρηνικό Ωκεανό μαίνονται μεταξύ Αμερικανών και Ιαπώνων. Ο πόλεμος πια είναι παγκόσμιος.
Ο Άξονας (κυρίως η ναζιστική Γερμανία και η φασιστική Ιταλία), προκειμένου να φέρει εις πέρας τις πολεμικές επιχειρήσεις του, είχε στόχο περιοχές με πετρέλαιο και ορυκτό πλούτο. Η Ρουμανία και ο Καύκασος περιήλθαν στον έλεγχό του. Όμως οι δυνάμεις του Άξονα επιζητούσαν και τον πλήρη έλεγχο στη βόρεια Αφρική. Οι Γερμανοί και οι Ιταλοί σκόπευαν να εξαπλωθούν ανατολικά της Λιβύης, με στόχο την κατάληψη της Διώρυγας του Σουέζ. Από το Σουέζ θα εξορμούσαν ύστερα στη Μέση Ανατολή όπου περιοχές πλούσιες σε πετρέλαιο και ορυκτό πλούτο, θα γίνονταν δικές τους. Η κατάκτηση του ορυκτού πλούτου θα οδηγούσε και στην κατάκτηση της Ανατολής εν γένει.
Το μέτωπο της Βορείου Αφρικής
Οι πολεμικές επιχειρήσεις στη βόρεια Αφρική ξεκίνησαν από το 1940, με την είσοδο της Ιταλίας στον πόλεμο, παρά τω πλευρώ της Γερμανίας. Οι κύριοι της Λιβύης, Ιταλοί, δεν τα κατάφερναν μόνοι στο μέτωπο κατά των Άγγλων στα ανατολικά, προς Αίγυπτο. Για αυτό, το 1941 καταφθάνει στη βόρεια Αφρική ο δημοφιλής Γερμανός στρατάρχης Έρβιν Ρόμελ (Γιόχαν Έρβιν Όιγκεν Ρόμελ) μαζί με το γερμανικό εκστρατευτικό σώμα Afrika Korps. Ο έμπειρος, αήττητος ως τότε και ευφυής Ρόμελ ηγήθηκε των δυνάμεων του Άξονα στη βόρεια Αφρική.
Ο Άξονας κατάφερε να επεκταθεί τα έτη 1941 – 1942 ανατολικά, κυνηγώντας τις Συμμαχικές Δυνάμεις με κατεύθυνση στρατηγικούς στόχους όπως η Αλεξάνδρεια και το Κάιρο. Η φυσιογνωμία του Ρόμμελ έπαιξε καταλυτικό ρόλο καθώς ο Άξονας νικούσε παρόλη τη συμμαχική υπεροπλία. Οι Σύμμαχοι αποκαλούσαν τον στρατάρχη Ρόμελ «Αλεπού της Ερήμου».
Το συμμαχικό «στοπ» στο Ελ Αλαμέιν
Στη βόρεια Αφρική τον Άξονα αντιμετώπιζαν σύσσωμες οι Συμμαχικές Δυνάμεις. Οι συμμαχικές στρατιές αποτελούνταν από Βρετανούς, Ινδούς της αγγλικής αποικίας της Ινδίας, Αυστραλούς, Νεοζηλανδούς, Νοτιοαφρικάνους, Γάλλους και Έλληνες. Ο Ρόμελ και ο Άξονας προέλαυναν ακάθεκτοι προς την Αίγυπτο μέχρι το καλοκαίρι του 1942 που έφτασαν στο Ελ Αλαμέιν, κοντά στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Από την 1η ως την 27η Ιουλίου 1942, διεξήχθη η πρώτη μάχη του Ελ Αλαμέιν, όπου τα γερμανοϊταλικά στρατεύματα αναχαιτίστηκαν από τους Συμμάχους. Ο Άξονας ακινητοποιήθηκε και δημιουργήθηκε στασιμότητα στο μέτωπο της βορείου Αφρικής.
Με την σταθεροποίηση του μετώπου, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ, προχώρησε σε αλλαγή της στρατιωτικής ηγεσίας στο αφρικανικό μέτωπο. Αρχηγός των Συμμαχικών Δυνάμεων τοποθετήθηκε ο Σερ Μπέρναρντ Λω Μοντγκόμερι. Ο στρατηγός Μοντγκόμερι ήταν υπερόπτης, ματαιόδοξος και τραχύς χαρακτήρας. Παρόλα αυτά ήταν καλός στην εμψύχωση των ανδρών και στην ανασύνταξη του στρατεύματος. Οι συγκρούσεις στη βόρειο Αφρική έγιναν γνωστές ως προσωπική αναμέτρηση μεταξύ δύο μεγάλων μορφών όπως ο Ρόμελ και ο Μοντγκόμερι.
Η έκρηξη της δεύτερης μάχης του Ελ Αλαμέιν
Το βράδυ (ώρα 21:30) της 23ης Οκτωβρίου 1942, η 8η Βρετανική στρατιά επιτέθηκε στις νότιες γραμμές του Άξονα. Παρά τη σθεναρή αντίσταση των Γερμανών, οι Σύμμαχοι προωθήθηκαν περνώντας εύκολα τα εχθρικά ναρκοπέδια με τη βοήθεια των μηχανικών τους, υπό το φως του φεγγαριού. Οι μαχητές του Άξονα ήταν προσωρινά ακέφαλοι. Ο Ρόμελ έλειπε στη Γερμανία για ένα βραχύβιο ζήτημα υγείας. Ο προσωρινός αντικαταστάτης του, στρατηγός Γκέοργκ Φον Στούμε, έπαθε καρδιακή προσβολή πηγαίνοντας στο μέτωπο. Το πτώμα του άτυχου στρατηγού αγνοούνταν για 24 ώρες.
Ο Έρβιν Ρόμελ επέστρεψε στις 25 Οκτωβρίου 1942 να διευθύνει ξανά το Afrika Korp. Δύο μέρες μετά, νέα συμμαχική επίθεση προσπάθησε να σπάσει τη γερμανική άμυνα χωρίς αποτέλεσμα. Στις 29 Οκτωβρίου, η αυστραλιανή μεραρχία της συμμαχικής στρατιάς κατάφεραν να επιτεθούν και να φτάσουν κοντά στις γραμμές του Άξονα.
Η υποχώρηση του Άξονα
Την 1η Νοεμβρίου 1942 οι Γερμανοί συνέχισαν τις σθεναρές αντιστάσεις τους στις συμμαχικές επιθέσεις. Σε αυτή τους την προσπάθεια τους βοηθούσαν τα γερμανικά αντιαρματικά όπλα Panzerfaust. Όμως όσο γενναία και αν πολεμούσαν οι άνδρες του Ρόμελ και όσο ικανός και έξυπνος και να ήταν ο Γερμανός στρατάρχης, ο Άξονας αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα ανεφοδιασμού και οι Σύμμαχοι υπερτερούσαν οπλικά. Ο Αδόλφος Χίτλερ ή δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να ενισχύει το αφρικανικό μέτωπο. Παρόλα αυτά απαιτούσε από τον Ρόμελ να δώσει μάχη μέχρις εσχάτων, μέχρι τελευταίου Γερμανού στρατιώτη.
Ο Ρόμελ αγνόησε τη διαταγή του Φύρερ. Δεν ήθελε να καταστρέψει τον στρατό του και θεώρησε ότι μια σύγκρουση με απώλεια τόσων ανδρών θα ήταν άσκοπη. Αποφάσισε έτσι να υποχωρήσει προς τα δυτικά. Στις 2 Νοεμβρίου δημιουργήθηκε ρήγμα στο βόρειο τμήμα των γραμμών του Άξονα και στις 3 Νοεμβρίου στο νότιο. Στις 4 Νοεμβρίου 1942, σηματοδοτείται το τέλος της μάχης του Ελ Αλαμέιν και ξεκινάει η υποχώρηση του Άξονα προς τα δυτικά. Οι Σύμμαχοι είχαν κερδίσει τη μάχη του Ελ Αλαμέιν.
Η αποτίμηση της μάχης του Ελ Αλαμέιν
Η μάχη του Ελ Αλαμέιν στάθηκε από τις πιο φονικές στην ιστορία. Ο Άξονας είχε ως απολογισμό 20.000 νεκρούς και 30.000 τραυματίες ενώ σχεδόν όλα του τα άρματα και το πυροβολικό καταστράφηκαν. Οι Σύμμαχοι είχαν 3.560 νεκρούς, 10.000 τραυματίες και τα μισά τους άρματα κατεστραμμένα. Παρόλα αυτά συνέχισαν να καταδιώκουν τους εχθρούς τους δυτικά.
Από τον Άξονα, οι ιταλικές μεραρχίες εγκαταλείφθηκαν στην έρημο, χωρίς εφόδια και τροφή είτε διαλύθηκαν είτε παραδόθηκαν αιχμάλωτες στους Συμμάχους. Οι Γερμανοί υποχώρησαν πιο συντεταγμένα υπό την καθοδήγηση του Ρόμελ. Αργότερα εγκατέλειψαν τη Λιβύη και εγκαταστάθηκαν στη γραμμή Μπάρετ της Τυνησίας. Σύντομα όμως βρέθηκαν περικυκλωμένοι καθώς από τις 8 Νοεμβρίου 1942, οι Αμερικανοί είχαν αποβιβαστεί στην Καζαμπλάνκα. Στις 13 Μαΐου 1943, τα στρατεύματα του Άξονα παραδόθηκαν στους Συμμάχους στην Τύνιδα. Ο Άξονας είχε χάσει για πάντα τη βόρεια Αφρική. Στη συνέχεια θα προετοιμαζόταν η συμμαχική απόβαση στη Σικελία ενώ ο Ρόμελ ανακλήθηκε στη Γερμανία για νέα αποστολή…
Η μάχη του Ελ Αλαμέιν ήταν μαζί με τη μάχη του Στάλινγκραντ εκείνες οι συγκρούσεις που έκριναν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με τη μάχη του Ελ Αλαμέιν, ξεκινούσε η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος του Τρίτου Ράιχ και η αυγή της συμμαχικής νίκης. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ δήλωσε για τη νίκη στο Ελ Αλαμέιν: «Πριν από το Ελ Αλαμέιν δεν είχαμε καμία νίκη, μετά το Ελ Αλαμέιν δεν είχαμε καμία ήττα».
Η ελληνική παρουσία στη μάχη του Ελ Αλαμέιν
Στη μάχη του Ελ Αλαμέιν φυσικά συμμετείχαν και Έλληνες μαχητές. Ήταν όλοι εκείνοι οι στρατιώτες, υπαξιωματικοί και αξιωματικοί του ελληνικού στρατού που διέφυγαν τη φρικτή Κατοχή στην Ελλάδα. Όλοι αυτοί, μετά την κατάρρευση του μετώπου και τη σάρωση της Ελλάδος από τον Άξονα, έμειναν πιστοί στο πνεύμα του μετώπου συνεχίζοντας τον πόλεμο στη βόρεια Αφρική και στη Μέση Ανατολή παρά τω πλευρώ των Συμμάχων.
Στο Ελ Αλαμέιν, συμμετείχε η 1η Ελληνική Ταξιαρχία Μέσης Ανατολής υπό τον συνταγματάρχη Παυσανία Κατσώτα. Η ταξιαρχία ανήκε στη βρετανική 50η μεραρχία. Οι Έλληνες μαχητές εκτέλεσαν εικονικές επιθέσεις παραπλάνησης, περιπολίες, νυχτερινές επιχειρήσεις και επιδρομές κατά των εχθρικών στρατευμάτων. Οι ελληνικές απώλειες ήταν 6 νεκροί αξιωματικοί, 83 νεκροί στρατιώτες, 26 τραυματίες αξιωματικοί, 202 τραυματίες στρατιώτες. Σύμφωνα με την ελληνική ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση, η νίκη των Ελλήνων στο Ελ Αλαμέιν αποδόθηκε σε θαύμα του Αγίου Μηνά. Οι Σύμμαχοι παραχώρησαν την περιοχή όπου βρισκόταν ο αρχαίος γκρεμισμένος ναός του Αγίου στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Το Πατριαρχείο ανοικοδόμησε το ναό του Αγίου Μηνά.
Παρακάτω ακολουθεί βίντεο με αφιέρωμα στους μεγάλους αντιπάλους του Ελ Αλαμέιν, Ρόμελ και Μοντγκόμερι.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Δεύτερη μάχη του Ελ Αλαμέιν. Ανακτήθηκε από: el.wikipedia.org (τελευταία σύνδεση 23/10/2020)
Η θρυλική μάχη στο Ελ Αλαμέιν, όπου ο Μοντγκόμερι νίκησε τον Ρόμελ. Ο Τσώρτσιλ δήλωσε: «Πριν από το Ελ Αλαμέιν δεν είχαμε καμία νίκη, μετά το Ελ Αλαμέιν δεν είχαμε καμία ήττα». Ανακτήθηκε από: mixanitouxronou.gr (τελευταία σύνδεση 23/10/2020)
