Όταν το νερό μετατρέπεται σε δεδομένο αγαθό στη συνείδηση των ανθρώπων
Μέσα σε μία περίοδο που έχουν ανατραπεί όσα πριν από λίγους μήνες θεωρούνταν δεδομένα, δημιουργείται γόνιμο έδαφος για καλλιέργεια παραπάνω σκέψεων. Κατά πόσο τα πράγματα που θεωρούμε δεδομένα είναι όντως δεδομένα; Όταν ακούω νερό το μυαλό μου πάει αμέσως σε κάτι τόσο σημαντικό αλλά, την ίδια στιγμή και τόσο δεδομένο. Το νερό αποτελεί πηγή ζωής για όλα τα έμβια όντα πάνω στον πλανήτη. Παρόλα αυτά, το νερό, για τους περισσότερους από εμάς συνεχίζει να θεωρείται ένα αγαθό δεδομένο και η έλλειψή του να φαντάζει αδύνατη. Κατά πόσο ισχύει όμως κάτι τέτοιο;
Ποιες χώρες αντιμετωπίζουν ήδη το πρόβλημα έλλειψης νερού;
Το ενδεχόμενο μίας μελλοντικής κρίσης λόγω έλλειψης υδάτινων πόρων μόνο σενάριο επιστημονικής φαντασίας δε θα μπορούσε να θεωρηθεί. Ήδη πολλές χώρες αντιμετωπίζουν πρόβλημα λόγω της έλλειψης νερού, για την ικανοποίηση μάλιστα βασικών τους αναγκών. Ιδιαίτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν
- στην Αφρική: συγκεκριμένα σε Κένυα και Νότιο Αφρική όπου εδρεύει το Cape Town, η πρωτεύουσά της.
- στην Λατινική Αμερική: βορειοδυτική Βραζιλία.
- στις Η.Π.Α: Καλιφόρνια
- στην Ευρώπη: Πορτογαλία
Το βασικότερο θέμα δε, εντοπίζεται στην Μέση Ανατολή και αυτό πολλές φορές, συνδέεται με τον υπερπληθυσμό.
Ήδη:
- το 1/3 του πληθυσμού στον κόσμο ζει σε περιοχές όπου το νερό σπανίζει και είναι ανεπαρκές
- περίπου 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε πηγές νερού
- συνολικά 2,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν έλλειψη νερού για τουλάχιστον ένα μήνα συνολικά, στη διάρκεια όλου του χρόνου.
Αναμένεται και πιθανολογείται μάλιστα, αυτό το ποσοστό να φτάσει στο 1/2 λόγω της κλιματικής αλλαγής και του υπερπληθυσμού. Όμως, το αξιοπερίεργο είναι ότι ο υπερπληθυσμός φαίνεται να μην ευθύνεται αποκλειστικά ή στο μεγαλύτερο μέρος, για το φαινόμενο αυτό. Έχει παρατηρηθεί ότι ένα ποσοστό του 12% χρησιμοποιεί το 85% της παγκόσμιας ποσότητας νερού, χωρίς στο ποσοστό αυτό να περιλαμβάνονται τα κράτη του Τρίτου Κόσμου.
Που οφείλεται, κατά κύριο λόγο, η έλλειψη νερού στις χώρες αυτές;
Είναι γεγονός ότι από ένα σύστημα όπου όλα κινούνται με βάση το χρήμα, δε θα μπορούσε να ξεφύγει το νερό. Πανίσχυρες επιχειρήσεις ανά τον κόσμο έχουν προχωρήσει σε ιδιωτικοποίηση του νερού. Αυτό σημαίνει ότι φροντίζουν για την συλλογή και συσκευασία του νερού και για αυτό το παρέχουν επί πληρωμή. Αυτό συμβαίνει τόσο στις εύπορες όσο και στις πιο φτωχές χώρες.
Φυσικά το τίμημα στις χώρες του Τρίτου Κόσμου είναι βαρύτερο. Όταν ζεις με μόλις 2 ευρώ ημερησίως πώς είναι δυνατόν να σε αναγκάζουν να πληρώνεις μέχρι και για το νερό; Στις χώρες αυτές έχουν παρατηρηθεί μέχρι και εγκληματικές δράσεις, ώστε οι άνθρωποι να έχουν πρόσβαση σε λίγα λίτρα νερού. Μπορούμε όμως να τους επιρρίψουμε ευθύνες; Σαφώς όταν διακυβεύεται η ζωή και η υγεία μας θα προβούμε στις έσχατες λύσεις για να επιζήσουμε. Και εδώ πρέπει να αναρωτηθούμε κατά πόσο αυτή η τακτική των εταιρειών είναι νόμιμη.
Το νερό, ως στοιχειώδες αγαθό, βρίσκεται στον κόσμο για έναν σκοπό. Ο σκοπός αυτός είναι η διατήρηση της ζωής και της βιοποικιλότητας πάνω στον πλανήτη. Σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε να αποτελεί αντικείμενο αγοραπωλησίας ένα αγαθό ζωτικής σημασίας για την ύπαρξη της ζωής. Αποτελεί ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα,το οποίο θα έπρεπε να είναι απαραβίαστο και απόλυτο.
Μάλιστα, στο άρθρο 25 της Διακύρηξης των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, (ΗΠΑ, 10 Δεκεμβρίου 1948) διακήρυξη την οποία έχουν υπογράψει όλα τα έθνη ορίζεται ότι: ″Everyone has the right to a standard of living adequate for the health and well-being of himself and of his family, including food, clothing, housing and medical care and necessary social services, and the right to security in the event of … circumstances beyond his control.″ Παρόλο που το νερό δεν αναφέρεται, εντάσσεται στην ίδια κατηγορία με το φαγητό. Είναι ένα αγαθό απολύτως απαραίτητο για την ανθρώπινη επιβίωση και άρα, ανθρώπινο δικαίωμα η πρόσβαση σε αυτό.
Βαθύτερα αίτια για μια ενδεχόμενη μελλοντική κρίση – έλλειψη στο δεδομένο αγαθό που ονομάζεται νερό
Μετά την έκθεση στα παραπάνω δεδομένα είναι εύλογο να αναρωτηθεί κανείς αν όντως υπάρχει έλλειψη νερού ή απλώς υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν τα χρήματα να το αγοράσουν. Η αλήθεια είναι πως έλλειψη, υπάρχει. Και γι’ αυτό την ευθύνη επωμίζονται πάλι, στο μεγαλύτερο ποσοστό, οι άνθρωποι. Εδώ έρχεται η έννοια του δεδομένου να κάνει τη ζωή πιο δύσκολη. Γνωρίζοντας πόσο ζωτικό είναι το νερό για την επιβίωσή μας, πάλι επιλέγουμε να το μολύνουμε και να το κατασπαταλάμε.. Ναι, γιατί ακριβώς το θεωρούμε τόσο δεδομένο.
Το νερό έχει την ιδιότητα να διαλύει περισσότερες ουσίες από οποιοδήποτε άλλο υγρό στον πλανήτη. Αυτή του η ιδιότητα το κάνει τόσο ευάλωτο στη μόλυνση. Φυσικά, η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν διευκολύνει την κατάσταση καθώς, περίπου το 80% του ακάθαρτου νερού καταλήγει σε καθαρά νερά, όπως αυτά των θαλασσών, των λιμνών και των ποταμών. Από αυτά τα νερά, κατάλληλα για ανθρώπινη χρήση είναι περίπου ένα ποσοστό του 3%, από το οποίο τα 2/3 βρίσκονται σε μορφή παγόβουνων.
Ενδεχομένως, με βάση το παραπάνω ποσοστό, κάποιος να σκεφτεί πως είναι φρόνιμο να προσέχουμε πόσο νερό ξοδεύουμε γιατί, τελικά, δεν είναι τόσο όσο φανταζόμαστε. Όχι όμως. Οι επιχειρήσεις συνεχίζουν την υπερεκμετάλλευση και τη μόλυνση του καθαρού νερού με τα απορρίματά τους. Ο τομέας της γεωργίας βρίσκεται πρώτος στην κατανάλωση νερού, ξοδεύοντας τη μεγαλύτερη ποσότητα λόγω ανικανότητας υπολογισμού της απαραίτητης. Τα νοικοκυριά και η ατομική ευθύνη λαμβάνει μερίδιο με τις καθημερινές δραστηριότητες και τα ποσά νερού που πάνε χαμένα όταν απλά, θα μπορούσαμε να κλείσουμε τη βρύση.
Ταυτόχρονα λοιπόν, με την ανθρώπινη συμβολή στην έλλειψη και μόλυνση του ήδη μικρού ποσοστού καθαρού νερού στον κόσμο, έρχεται και η φύση να αντιδράσει σε αυτή την ανώμαλη εξέλιξη της διαβίωσης. Η κλιματική αλλαγή φαίνεται να αλλάζει χρόνο με το χρόνο τα μοτίβα του καιρού και του νερού, προκαλώντας ξηρασία σε κάποιες περιοχές και πλημμύρες σε κάποιες άλλες.
Η κυριολεξία της λέξης τίποτα στη φράση «Τίποτα δεν είναι δεδομένο…»
Όλα τα παραπάνω στοιχεία συνδυαστικά, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο πλανήτης υποφέρει και μαζί του και οι άνθρωποι, είτε ευθύνονται άμεσα για την κατάσταση είτε όχι. Είναι γεγονός ότι η χρήση μη ασφαλούς νερού σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους ανά έτος, από ότι ο πόλεμος και κάθε μορφή βίας. Υπολογίζεται ότι από το 2025 τα 2/3 του πληθυσμού ενδέχεται να αντιμετωπίζουν πρόβλημα έλλειψης, σε ένα αγαθό άλλοτε δεδομένο, το νερό.
Οι επιζήμιες συνέπειες ασφαλώς, εκτείνονται και στα οικοσυστήματα ανά τον κόσμο. Ίσως οι προβλέψεις μελλοντικών πολέμων για την απόκτηση νερού να μη φαντάζουν κωμικοτραγικές όταν αντιληφθούμε την αξία της ουσίας που μας δίνει ζωή, που κάνει τον πλανήτη βιώσιμο και ειλικρινά,πανέμορφο. Πολλά φαντάζουν δεδομένα μέχρι να πάψουν να υπάρχουν. Ας μη φτάσουμε σε αυτό το σημείο και με ότι μας προσφέρει την ζωή και παράλληλα την ομορφαίνει.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
Βιβλιογραφία
Tagliabue.J., As Multinationals Run the Taps, Anger Rises Over Water for Profit, New York Times, August 26, 2002
Διαδίκτυο
- https://www.globalissues.org/article/601/water-and-development
- https://www.globalissues.org/article/601/water-and-development
- https://www.nrdc.org/stories/water-pollution-everything-you-need-know