Ίππος: Έμβλημα αρχαιοελληνικής αριστοκρατίας

ίππος
Πηγή εικόνας: www.mononews.gr

Αποτελεί κοινή παραδοχή των μελετητών της ιστορίας, ότι ο ίππος κατείχε ξεχωριστή θέση, ως έμβλημα της αρχαιοελληνικής αριστοκρατίας. Σύμβολο δύναμης και ισχύος, συνδεόταν πάντοτε με τον ηρωικό κόσμο, υμνήθηκε όσο κανένα άλλο ζώο από την εποχή των ομηρικών επών έως τη δημοτική μας ποίηση.

Ετυμολογική προέλευση της λέξης

Η λέξη ίππος σε παλαιότερη εκδοχή της συναντάται ως ίκκος, στη Γραμμική Β’. Προέρχεται από ρήμα ἵκω που σημαίνει φτάνω, αφικνούμαι.

Αγορά και συντήρηση ίππων

Η αγορά και συντήρηση των αλόγων ήταν μία ιδιαίτερα δαπανηρή διαδικασία. Για το λόγο αυτό η κατοχή τους ήταν συνυφασμένη με το υψηλό κοινωνικό κύρος και την οικονομική ισχύ. Ένα άλογο, όπως αναφέρεται σε ιστορική πηγή, το 421 π.Χ. κόστιζε 1.200 ασημένιες αττικές δραχμές, ποσό υπέρογκο για την εποχή του.

Η κοινωνική τάξη των ιππέων

Στο νομοθετικό του έργο ο Σόλων όρισε για την Αθήνα τέσσερις κοινωνικές τάξεις. Η δεύτερη ανώτερη κοινωνική τάξη, ήταν αυτή των Ιππέων. Στην περίοδο διακυβέρνησης του Περικλή έγινε αναβάθμιση του ρόλου των ιππέων, καθώς συγκροτήθηκε στρατιωτικό σώμα αποτελούμενο από χίλιους άνδρες, το οποίο συμμετείχε σε πολεμικές επιχειρήσεις και σημαντικές θρησκευτικές εορτές. Οι ιστορικοί Θουκυδίδης και ο Ξενοφών αναφέρονται στη συμβολή του ιππικού στις αθηναϊκές νίκες εναντίον της Σπάρτης.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Αξίες που αντιπροσωπεύει

Ο ίππος ενσαρκώνει τις παραδοσιακές αριστοκρατικές αξίες, για τον λόγο αυτόν, είναι ιδιαίτερα αγαπητός στους κύκλους των ευγενών. Η σωματική του ευρωστία αντιπροσωπεύει τη σημασία που προσέδιδαν οι ευγενείς στην καλή φυσική κατάσταση, ενώ η εντυπωσιακή εξωτερική του εμφάνιση αντανακλούσε την εξωραϊσμένη ιδέα του κάλλους.

Διαβάστε επίσης  Η έννοια του πραξικοπήματος στη σύγχρονη Τουρκία

Απόδοση τιμών

Στην αρχαία Ελλάδα τελούνταν ιππικά αγωνίσματα τόσο στην Ολυμπία, όσο και αλλού, και στους καλύτερους ίππους έστηναν ανδριάντα. Στη σολώνεια νομοθεσία θεσπίστηκαν πολλά προστατευτικά μέτρα για τον ίππο, ενώ πολλοί λογογράφοι και καλλιτέχνες της εποχής εξήραν τα χαρίσματά του. Μερικοί ίπποι, μάλιστα, όπως ο Βουκεφάλας του Μ. Αλεξάνδρου ή του Λαομέδοντος απέκτησαν μεγάλη φήμη. Ο γνωστός σε όλους μας Ξενοφών, συνέγραψε μία πραγματεία στην οποία αναφέρεται με λεπτομέρεια στην ανατροφή και τη συντήρηση του ίππου. Η πραγματεία φέρει το όνομα “Περί ιππικής”.

Ενταφιασμοί ίππων

Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει πολλές φορές στο φως σκελετικά κατάλοιπα διάφορων ζώων που θυσιάζονταν για να τιμηθεί ένας σημαίνων άνθρωπος. Στην περίπτωση των αλόγων, ωστόσο, έχουν βρεθεί πλήρεις σκελετοί, άθικτοι, να κείτονται κοντά στον σκελετό του κυρίου τους. Η επιλογή του αλόγου ως σφαγίου για την επιτέλεση της  θυσίας υποδηλώνει την εξέχουσα θέση του αποθανόντα στην κοινωνία στην οποία ζούσε.

Συνθετικό ονομάτων

Η ονοματοδοσία των γόνων ισχυρών οικογενειών στην αρχαιότητα είναι επίσης δηλωτική της σημασίας του ίππου. Πολλά ονόματα έφεραν ως α’ είτε β’ συνθετικό τη λέξη ίππος, φανερώνοντας τις αριστοκρατικές καταβολές του ονομαζόμενου. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα ονόματα Φίλιππος, αυτός που είναι φίλος – αγαπάει τους ίππους, Ξάνθιππος, από το “ξανθός” + “ίππος”, Ιπποκράτης, αυτός που κρατάει τους ίππους, Ιππίας και Ίππαρχος, ονόματα που έδωσε ο τύραννος Πεισίστρατος στους γιους του.

Advertising

Στην τέχνη

Θα αποτελούσε μεγάλη παράλειψη η μη αναφορά στη δεσπόζουσα θέση του ίππου στην αρχαιοελληνική τέχνη. Ιδιαίτερα αγαπητή μορφή, οι ίπποι απεικονίζονταν σε διάφορους τύπους αγγείων είτε αναπαρίσταντο σε μικρής ή μεγάλης κλίμακας αγάλματα. Οι καλλιτέχνες εμπνέονταν από τη φυσική του ομορφιά και την απέδιδαν με λεπτομέρεια στα έργα τους.

Διαβάστε επίσης  Steven Pruitt: O άνθρωπος πίσω από τη Wikipedia

Στον πόλεμο

Στις πολεμικές αναμετρήσεις, το άλογο ήταν ο πιο αξιόλογος σύμμαχος για τον αναβάτη του. Υποστηρίζει τον αναβάτη του σε όλες τις φάσεις της συμπλοκής και δεν τον εγκαταλείπει όταν εκείνος τραυματίζεται, αλλά μένει δίπλα του προσπαθώντας τον παρακινήσει να φύγουν μαζί.

Στα ομηρικά ποιήματα γίνεται λόγος για τα άλογα που σύρουν πολεμικά άρματα. Τα άλογα αυτά ήταν τόσο σημαντικά που χρειάζονταν ειδική διατροφή που βασιζόταν στο σιτάρι και ορισμένες φορές τους έδιναν να πιούν κρασί. Η περίοδος κατά την οποία τα άλογα χρησιμοποιούνται σε πολεμικά άρματα τοποθετείται γύρω στο 1.500 π.Χ. Λίγους αιώνες αργότερα, οι στρατιώτες άρχισαν να εμφανίζονται έφιπποι στη μάχη. Ήδη πριν την αλλαγή αυτή, ωστόσο, τα άλογα ιππεύονταν προκειμένου οι ανιχνευτές να εξερευνούν νέα εδάφη και για τη μεταφορά πολεμοφοδίων. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα άλογα φορούσαν πανοπλία ώστε να είναι προστατευμένα από τα εχθρικά χτυπήματα.

 

Η σύγχρονη ονομασία “άλογο” προέρχεται συνεκδοχικά από την καταμέτρηση των στρατιωτικών δυνάμεων. Όταν μετρούσαν έλεγαν: τόσοι άνδρες….τόσα άλογα ζώα, διότι μετρούσαν μαζί με τους στρατιώτες και τους ίππους που συμμετείχαν στη μάχη. Άρα η λέξη ίππος αφορά αυτό καθαυτό το ζώο, ενώ η λέξη άλογο είναι, περισσότερο, περιγραφική και δείχνει ότι δεν έχει τη λογική ικανότητα των ανθρώπων.

Advertising

 

 

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:

Greece high definition, (2021). The significance of the horse in ancient Greece. Ανακτήθηκε στι; 28-01-2023 από Greece High Definition – A historic cradle of Hellenism

Κοτσαρίνη, Κ., Παναγιωτίδου, Θ., Πλαϊτάκη, Ί., & Χρυσικόπουλος,  Β. Ιππείς: οι αριστοκράτες της αρχαίας Αθήνας. Μουσείο Ακρόπολης: Αθήνα. Ανακτήθηκε στις 28-01-2023 από 22. Ιππείς_ Οι αριστοκράτες της Αρχαίας Αθήνας.pdf (theacropolismuseum.gr)

Διαβάστε επίσης  Η σουρεαλιστική παρουσία του χρόνου στην «Εμμονή της μνήμης»

Πανάγου, Μ. (2003). Ταφές ίππων στον ελλαδικό και κυπριακό χώρο και η μορφή του αλόγου στη χθόνια τέχνη της αρχαιότητας. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ανακτήθηκε στις 28-01-2023 από Ταφές ίππων στον ελλαδικό και κυπριακό γεωγραφικό χώρο και η μορφή του αλόγου στη χθόνια τέχνη της αρχαιότητας (uth.gr)

Advertising

Τζιροπούλου – Ευσταθίου, Α., (2015) Ο εν τη λέξει Λόγος. Εκδόσεις Πελασγός: Αθήνα

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Μουσική τζαζ και τέχνη

Η τέχνη της τζαζ στη ζωγραφική είναι βασισμένη στη μουσική,
μυστικά για πηχτές σούπες

Μυστικά για πηχτές σούπες

Τα μυστικά για πηχτές σούπες ξεκινούν με μια βασική αρχή,