Οι ιδέες των σύγχρονων Στωικών για τη ζωή και πιο συγκεκριμένα την ευδαιμονία και την παραγωγικότητα του ατόμου δεν είναι ίδιες με αυτές των Αρχαίων. Οι σύγχρονοι influencers δεν κατανοούν σε βάθος τις ρίζες του Στωικισμού και για αυτό τον λόγο προβάλλουν μια διαστρεβλωμένη εικόνα του.
Οι καταβολές του Στωικισμού είναι εμφανείς στην Αρχαία Ελλάδα. Το 300 π.χ όπου ο Ζήνων από το Κίτιο ιδρύει τη Στοά. Η Στοά ήταν ένα μέρος όπου σύχναζαν οι μαθητές του Ζήνωνα. Για αυτό και το όνομα τους το πήραν από εκεί. Ο Ζήνωνας μαθήτευσε σε σχολές της Αθήνας και γνώρισε καλά τη σύγχρονη φιλοσοφία της εποχής του. Αυτός που του έδωσε το κίνητρο για να προχωρήσει και να δημιουργήσει τη δική του φιλοσοφία ήταν ο Επίκουρος. Τον Επίκουρο τον θαύμαζε. Όμως, ένιωθε ότι αυτό που κάνει εκείνος μπορούσε να το κάνει και αυτός. Οπότε στο μυαλό του ο Ζήνωνας είχε έτοιμο έναν αντίπαλο για να αντικρούσει με τη δική του φιλοσοφική κοσμοθεωρία.
Οι σύγχρονοι influencers Στωικοί θα προβάλλουν έναν διαφορετικό Στωικισμό. Τον προβάλλουν σαν έναν οδηγό ζωής που μέσα από κάποιες πρακτικές μπορεί να φτάσει το άτομο στην ευδαιμονία. Θα πουν ότι ο Στωικισμός είναι ένας υπέροχος τρόπος να ακολουθήσει κανείς για να φτάσει στη χαρά και την παραγωγική ζωή. Θα προβάλλουν βίντεο με αποφθέγματα, κυρίως Ρωμαίων φιλοσόφων, ως οδηγούς που θα έπρεπε να ακολουθεί κανείς για να φτάσει στον στόχο του. Με αυτό τον τρόπο πιστεύουν ότι μια φράση αρκεί για να φτάσει κανείς στον προορισμό του.
Στωική Φυσική
Οι μοντέρνοι influencers Στωικοί αγνοούν ότι ο Στωικισμός είναι μια ολόκληρη σχολή που παρήγαγε επιστήμη. Ο Στωικισμός αρχικά, χωρίζεται σε τρεις κλάδους: την Λογική, την Φυσική και την Ηθική. Οι σύγχρονοι influencers δεν αναφέρουν καθόλου τη φυσική των Στωικών. Η φυσική μαζί με την Ηθική διέπει όλο το φιλοσοφικό τους σύστημα.
Για τους Στωικούς οτιδήποτε υπάρχει είναι ένα σώμα. Δηλαδή, ο Θεός ακόμα και ο άνθρωπος είναι ένα σώμα. Το μόνο που υπάρχει τριγύρω από το άτομο είναι σώματα τα οποία όμως αποτελούνται από ύλη και λόγο. Για αυτό το λόγο το σύμπαν των Στωικών διέπει η λογική εξήγηση και είναι ένα λογικά οργανωμένο οικοδόμημα. Έτσι, όταν κάνουν αναφορά στη φύση εννοούν και το θεό. Επειδή, για τους Στωικούς κοσμική φύση και Θεός είναι το ίδιο πράγμα. Ο άνθρωπος που είναι μέρος αυτού του σύμπαντος συμμετέχει μεταξύ τους ως ενεργητικός παράγοντας.
Ο άνθρωπος ως ενεργητικός παράγοντας
Αυτό που μπερδεύουν οι σύγχρονοι influencers είναι πιθανόν η αναφορά ότι ο άνθρωπος λειτουργεί ως ενεργητικός παράγοντας. Το ερμηνεύουν ως κίνητρο για να κάνει κάποιος κάτι. Μέσα από αποφθέγματα που ανεβάζουν όπως: « Θυμήσου ότι θα πεθάνεις και ζήσε τη στιγμή» ή « Να βελτιώνεις τη ζωή σου μέρα με τη μέρα». Αυτές οι φράσεις εκλαϊκεύουν αυτό που έλεγαν οι Αρχαίοι Στωικοί. Υποστήριζαν ότι η φύση και οι εξωτερικοί παράγοντες επηρέαζαν περισσότερο την επιτυχία ή αποτυχία του ατόμου ανεξάρτητα από τις ικανότητες του. Έτσι, υπάρχουν πράγματα έξω από τον άνθρωπο που αδυνατεί να ελέγξει. Για αυτό το λόγο στην αρμονία θα φτάσει όταν αποδεχτεί την εξωτερική πραγματικότητα και την γνωρίσει καλά.
@prosperism Stoicism is NOT for you! Watch til the end! #stoic #stoicism #discipline #selfdiscipline #hardwork #productivity #motivation #dailymotivation #philosophy #mindset #wisdom
Advertising
Ο ενεργητικός παράγοντας για τους Στωικούς είναι ότι ο άνθρωπος φτάνει να βρίσκει πλήρης αρμονία μεταξύ της συμπεριφοράς του και των πράξεων του στην πραγματική πορεία των γεγονότων. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος θα πρέπει να πράττει με τέτοιο τρόπο που να μπορεί να μην είναι αντίθετος με τη φύση του. Για αυτό τον λόγο και οι Στωικοί δικαιολογούσαν την αυτοκτονία με το επιχείρημα ότι μπορεί να είναι η πιο λογική πράξη που μπορεί να κάνει κανείς σε ακραίες περιπτώσεις.
Στωική ηθική
Όλα τα παραπάνω οδηγούν στην Ηθική των Στωικών. Η Ηθική τους διέπει ολόκληρη τη φιλοσοφία τους. Το Στωϊκό Τικ Τοκ παρουσιάζει μια φιλοσοφία ως οδηγός ζωής. Ακόμα, και η ηθική των Αρχαίων Στωικών δεν έχει τόσο σχέση με αυτό αλλά είναι κάτι πιο περίπλοκο. Για παράδειγμα, οι Αρχαίοι Στωικοί υποστηρίζουν ότι ένας άνθρωπος είναι καλό να κάνει γυμναστική γιατί συμβαδίζει με τη φύση του. Όμως, αυτή η πράξη δεν έχει κανένα αξιολογικό κριτήριο. Δηλαδή, αυτός που κάνει γυμναστική δεν είναι καλός ούτε αυτός που δεν κάνει γυμναστική είναι κακός. Για τους Αρχαίους Στωικούς για να μπει αξιολογικό κριτήριο πρέπει το άτομο να επιδεικνύει εξαιρετικές ικανότητες στη φυσική και την λογική. Την φυσική όπως είναι γνωστή από τους ίδιους.
Για αυτό τον λόγο, οι Αρχαίοι Στωικοί δείχνουν αδιαφορία απέναντι στον πλούτο, την δόξα και την υστεροφημία. Για αυτούς η ευδαιμονία έχει σχέση με τις αρετές και την αποφυγή των παθών. Οπότε ακόμα και αν ένα άτομο γίνει παραγωγικό αν ακολουθήσει τις πρακτικές που προβάλλουν οι Στωικοί influencers δεν θα οδηγηθεί στην ευτυχία. Στην καλύτερη περίπτωση το άτομο θα αποκτήσει πλούτο, υγεία και δόξα όμως αυτά τα θέματα είναι αδιάφορα για τους Αρχαίους Στωικούς.
Στωική Λογική
Εν κατακλείδι, δεν θα μπορούσε να παραληφθεί η Λογική από το σύμπαν των Αρχαίων Στωικών. Ο λόγος είναι μέσα στο σύμπαν των Αρχαίων Στωικών και όχι κάτι ανεξάρτητο. Είναι σημαντικός γιατί βοηθάει τον άνθρωπο να σχηματίσει λογικές προτάσεις, οι οποίες έχουν αιτιακή εξάρτηση με τα γεγονότα. Αυτό το γεγονός επιτρέπει στον άνθρωπο να σχεδιάσει μια ζωή απόλυτα σύμφωνη με τη φύση ή τον Θεό. Και αυτός είναι ο τρόπος για να φτάσει κανείς στην ευδαιμονία που για τους Στωικούς δεν είναι ούτε τα πλούτη ούτε η δόξα αλλά η αρετή. Για τους παραπάνω λόγους οι σύγχρονοι influencers έχουν καταλάβει λάθος τον Στωϊκισμό. Γιατί ο Στωϊκισμός δεν είναι μια ανατολική φιλοσοφία που θα δείξει με διάφορες πρακτικές πώς θα φτάσει κανείς στο ευδαιμονικό εγώ του. Αλλά είναι η σχολή που θα θέσει τις βάσεις για την Λογική επιστήμη και θα συνεχίσει την αναζήτηση στον κλάδο της Ηθικής και της Φυσικής.
Πηγές:
Κάλφας, Β & Ζωγραφίδης, Γ (2006). Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι. Αθήνα: Το Βήμα.
A.A, long (2012). Η Ελληνιστική Φιλοσοφία. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
https://greekreporter.com/2023/11/17/modern-stoics-tiktok-distort-ancient-greek-latin-philosophers/.
