Με ποικίλες αναφορές στον κινηματογράφο, το θέατρο, τη μουσική, τη λογοτεχνία αλλά και στο διαδίκτυο, η σχιζοφρένεια είναι θα λέγαμε, η πιο «διάσημη» ασθένεια των καιρών μας. Όσο όμως ευφάνταστη, ιδιαίτερη, κι άλλες φορές αστεία είτε τρομακτική μας φαίνεται η ασθένεια στην τέχνη και τις κοινές αναφορές (ο «τρελός» του χωριού ή της γειτονιάς μας), τόσο πιο δύσκολη, θλιβερή και τραγική είναι η πραγματικότητά της.
Η σχιζοφρένεια είναι μια βαρύτατη νόσος, με μεγάλο αντίκτυπο στη λειτουργικότητα του ατόμου και των κοντινών του ανθρώπων. Στα χρόνια που πέρασαν, παρά τις συνεχείς έρευνες και τις προσπάθειες των απανταχού ψυχιάτρων δεν έχει ακόμα καταστεί δυνατό ούτε να βρεθεί οριστική θεραπεία, αλλά ούτε και κατάλληλη πρόληψη. Η σχιζοφρένεια εξακολουθεί να είναι μια παγκόσμια μάστιγα, που ρημάζει ανθρώπους και οικογένειες.
Για το λόγο αυτό, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε κάποιες βασικές πληροφορίες για την ασθένεια, καθώς και να καταρρίψουμε κάποιους μύθους, οι οποίοι εν έτη 2018 εξακολουθούν δυστυχώς να κυριαρχούν.
Ο ΜΥΘΟΣ: Η σχιζοφρένεια είναι μια εξαιρετικά σπάνια ασθένεια από την οποία πάσχει ένα ελάχιστο ποσοστό του πληθυσμού.
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Είναι πολύ πιο κοντά σου απ’ ότι νομίζεις. Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι 1 στους 100 ανθρώπους θα αναπτύξει σχιζοφρένεια κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Ο λόγος που θεωρούμε την ασθένεια τόσο απίθανο να μας συμβεί, είναι ότι ακόμα και σήμερα θεωρείται ταμπού. Το στίγμα της τρέλας οδηγεί τους σχιζοφρενείς και τις οικογένειες τους στη σιωπή, το θέμα δε συζητιέται παραέξω και συνεπώς νομίζουμε ότι κανείς γύρω μας ουσιαστικά δεν πάσχει.
Ο ΜΥΘΟΣ: Ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι.
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: “Ο τρελός είδε το μεθυσμένο και φοβήθηκε”.
Για κάποιον λόγο, τον οποίο θα προσπαθήσουμε να αποσαφηνίσουμε αργότερα, η σχιζοφρένεια έχει ενοχοποιηθεί για αυξημένη βιαιότητα τη στιγμή που συμβαίνει το εξής: Τα χαρακτηριστικά των ατόμων με σχιζοφρένεια που εμπλέκονται σε βίαια εγκλήματα συμπίπτουν με τα χαρακτηριστικά των ατόμων που διαπράττουν βίαια εγκλήματα χωρίς να πάσχουν από σχιζοφρένεια. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι: Άρρεν φύλο, νεαρή ηλικία, ιστορικό προηγούμενης βίαιης συμπεριφοράς, κατάχρηση/εξάρτηση από αλκοόλ/ναρκωτικά, χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, μέλος μειονότητας, αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι άλλες νοσηρότητες φαίνεται να σχετίζονται με την παραβατικότητα και όχι η σχιζοφρένεια σα νόσος καθεαυτή. Επιπρόσθετα, οι μελέτες παρουσιάζουν ότι ένα περιορισµένο ποσοστό της συνολικής βίας οφείλεται στη σχιζοφρένεια. Τέλος, να σημειωθεί πως κάποιος µε σχιζοφρένεια έχει 100 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αυτοκτονήσει, παρά να διαπράξει βίαιο έγκλημα (10% των ατόµων που πάσχουν από σχιζοφρένεια αυτοκτονούν).
Ο λόγος που άρχισε να επικρατεί αυτός ο μύθος είναι ότι βασιζόταν σε ανακοινώσεις μεμονωμένων περιστατικών καθώς και ότι, όπως αποκαλύπτεται μετά από έρευνα του Time To Change, ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού έχει διαμορφώσει τις απόψεις του για τις ψυχικές διαταραχές μέσα από τις ταινίες, σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο μέσο ενημέρωσης.
Ο ΜΥΘΟΣ: Η σχιζοφρένεια είναι ανίατη.
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Κάθε ασθενής είναι μοναδικός, με μια μοναδική περίοδο εξέλιξης και ανάρρωσης της νόσου. Μιλώντας με στατιστικές, μετά από 10 χρόνια, από τους ανθρώπους οι οποίοι νόσησαν από σχιζοφρένεια:
- 25% Αναρρώνουν εντελώς
- 25% Βελτιώνονται αρκετά, ζουν σχετικά ανεξάρτητοι
- 25% Βελτιώνονται, αλλά απαιτείται επαρκές δίκτυο υποστήριξης
- 15% Νοσηλεύονται, δεν παρουσιάζουν βελτίωση
- 10% Πεθαίνουν (Συνηθέστερα αυτοκτονούν)
(Τα στατιστικά προέρχονται από το βιβλίο Surviving Schizophrenia : A Manual for Families, Patients, and Providers (5th Edition) από τον E. Fuller Torrey (Συγγραφέας), Publisher: Quill, 5th edition (April 1, 2006) )
Ο ΜΥΘΟΣ: Τα άτομα με σχιζοφρένεια έχουν νοητική υστέρηση.
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η σχιζοφρένεια και η νοητική υστέρηση είναι δύο εντελώς διαφορετικές έννοιες. Η σχιζοφρένεια είναι μία ψυχιατρική νόσος, τη στιγμή που η νοητική υστέρηση δεν είναι νόσος, αλλά ένα σύμπτωμα το οποίο χαρακτηρίζεται από σημαντικά μειωμένη νοητική λειτουργία και ελλείμματα σε δεξιότητες και συμπεριφορές που βοηθούν το άτομο να προσαρμοστεί στο περιβάλλον. Η σχιζοφρένεια προσβάλλει άτομα ανεξαρτήτως νοητικού επιπέδου, από άτομα χαμηλής νοημοσύνης έως άτομα με ιδιαίτερα υψηλό δείκτη ευφυΐας.
Παρόλα αυτά, τα άτομα με σχιζοφρένεια μερικές φορές συγχέονται με τα άτομα που έχουν νοητική υστέρηση, είτε γιατί οι δύο καταστάσεις συμβαίνουν ταυτόχρονα στο ίδιο άτομο είτε γιατί και στις δύο περιπτώσεις παρατηρούνται «παρεκλίνουσες» συμπεριφορές τις οποίες οι περισσότεροι δυσκολεύονται να διαχωρίσουν.
Και για το τέλος, μερικές ακόμη πληροφορίες απομυθοποίησης:
- Η σχιζοφρένεια δεν έχει να κάνει με τη «μαγεία» ή με τη «θρησκεία».
- Η σχιζοφρένεια δε μεταδίδεται από άτομο σε άτομο.
- Τα άτομα με σχιζοφρένεια μπορούν να εργαστούν, καθώς και να κάνουν οικογένεια.
- Για τη σχιζοφρένεια δεν ευθύνονται αποκλειστικά και μόνο το οικογενειακό περιβάλλον ή τα γονίδια. Οι μέχρι τώρα μελέτες δείχνουν συνδυασμό πολλών παραγόντων.
Κρίνεται αδήριτη ανάγκη να εξαφανιστούν μια για πάντα από το μυαλό όλων μας οι παραπάνω μύθοι, καθώς και άλλοι πολλοί που ίσως παρέλειψα. Με τη σωστή ενημέρωση σχετικά με τη νόσο και τα άτομα που πάσχουν από αυτήν, θα μπορέσουν επιτέλους οι άνθρωποι που υποφέρουν να αντιμετωπίσουν τη συμπάθεια μας, και όχι το φόβο ή τον οίκτο μας.
Βιβλιογραφία – Πηγές:
- Μάνος Νίκος, Βασικά Στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής, Ιούνιος 2008
- https://www.psych.gr/documents/psychiatry/22.2-GR-2011-105.pdf
- www.noesi.gr
- http://schizophrenia.com/
