Η Χριστίνα Σουλελέ ήρθε για να μείνει στην Ελληνική λογοτεχνία. Η γραφή της και ο τρόπος σκέψης της προσελκύουν τον αναγνώστη κάνοντας τον να διαβάσει λίγο ακόμα από τα γραπτά της.
Η Χριστίνα Σουλελέ εργάζεται ως δασκάλα ειδικής αγωγής ενώ το πάθος της είναι η συγγραφή. Το πρώτο της μυθιστόρημα, το «Γιάνκεα» άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις στους λάτρεις της λογοτεχνίας. Η Χριστίνα Σουλελέ έδωσε μια αποκλειστική συνέντευξη στο Maxmag, με αφορμή το δεύτερο μυθιστόρημα της με τίτλο «Θα την έλεγαν Ελευθερία». Η συγγραφέας μίλησε μεταξύ άλλων για το πάθος της με τη συγγραφή, τα μηνύματα που στέλνει μέσω του βιβλίου της, τους χαρακτήρες της ιστορίας της αλλά και για τα μελλοντικά της όνειρα.
Επιμέλεια συνέντευξης: Μαρία Αντωνίου
Κυρία Σουλελέ καλώς ήλθατε στο Maxmag και προσωπικά σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη. Θα ξεκινήσω ρωτώντας σας για το πως μπήκε το μικρόβιο και ξεκινήσατε την πορεία σας στη συγγραφή;
Σας ευχαριστώ κι εγώ με τη σειρά μου για την ευκαιρία που μου δίνετε να μιλήσω για το βιβλίο μου και να επικοινωνήσω κάποιες σκέψεις. Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί, αν είναι μικρόβιο αυτό που εισβάλλει στο μυαλό κάποιου ανθρώπου και τον ωθεί να γράψει ή η γραφή προκύπτει ως ανάγκη για να εξωτερικεύσει συναισθήματα. Στη δική μου περίπτωση ισχύει το δεύτερο κι έτσι από την εφηβεία μου κυρίως η γραφή κάποιων σκέψεων πάνω σε σκόρπια χαρτιά, με τη μορφή στίχων, ικανοποιούσε την ανάγκη μου να εκφράζομαι. Σιγά σιγά οι σκέψεις αυτές άρχισαν να αποκτούν σχήμα και μορφή στη φόρμα μικρών διηγημάτων. Με τον χρόνο τα μικρά διηγήματα έγιναν μεγαλύτερα κι έτσι κατέληξα να γράψω το πρώτο μου μυθιστόρημα το 2020. Σε αυτό βοήθησε πολύ η πρώτη καραντίνα. Σε συνθήκες απαγορευτικές και καταπιεστικές, εγώ ταξίδευα ελεύθερα, μέσω της γραφής του βιβλίου μου, στον Όλυμπο. Ήταν ψυχοθεραπεία.
Το μυθιστόρημά σας φέρει τον τίτλο «Θα την έλεγαν Ελευθερία». Η ελευθερία μπορεί να ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως πέρα από το όνομα. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η λέξη;
Ελευθερία είναι να κρατάς στο ένα χέρι το πινέλο και να ζωγραφίζεις όνειρα και στο άλλο ένα ‘κουφό αυτί’, σαν αυτό που κρατούσε η ηρωίδα μου η Σμαράγδα και το φορούσε κάθε φορά που άκουγε τον κοινωνικό της περίγυρο να της φωνάζει: «Δεν μπορείς. Είσαι γυναίκα» ή «δεν πρέπει να το κάνεις αυτό και εκείνο και το άλλο, γιατί τι θα πει ο κόσμος;».
Η ελευθερία προϋποθέτει να μην βάζεις ενέχυρο τα όνειρά σου για να εξαργυρώσεις οικονομική ασφάλεια ή μια δήθεν κοινωνική καταξίωση.
Το μπλε της θάλασσας κα του ουρανού. Το άσπρο χρώμα των κυμάτων και η ευωδιαστή μυρωδιά των Κυκλαδίτικων νησιών. Τι αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Η φύση είναι πηγή έμπνευσης. Αγαπώ το βουνό, αυτό φάνηκε στο πρώτο μου μυθιστόρημα το «Γιάνκεα», αλλά αγαπώ πολύ και τη θάλασσα. Λατρεύω τις Κυκλάδες. Είναι ίαμα για τις αισθήσεις μου το λευκό και το γαλάζιο, καθώς και οι λιτές γραμμές. Η Νάξος και η Ηρακλειά είναι τα αγαπημένα μου νησιά, γι’ αυτό τα επέλεξα ως χωρικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννιούνται και δρουν, ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους, οι ηρωίδες μου. Άλλες πηγές έμπνευσης για εμένα ήταν η άνοδος του φασισμού στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, που μου ανέσυραν κάποιες ελάχιστες καταγεγραμμένες μνήμες από την Επταετία, η θέση της γυναίκας, καθώς και η θέση των ΑμεΑ στη σύγχρονη κοινωνία.
Στο βιβλίο υπάρχουν αρκετές αναφορές σε ιστορικά γεγονότα αλλά και σημειώσεις για τα ΑμεΑ άτομα. Πόσο καιρό χρειαστήκατε ώστε να συγκεντρώσετε όλα αυτά τα στοιχεία; Αντιμετωπίσατε δυσκολίες;
Χρειάστηκαν δύο ολόκληρα χρόνια συστηματικής δουλειάς προκειμένου να βρω πληροφορίες για την Επταετία. Χρειάστηκε χρόνος για να τις διασταυρώσω και πολλή σκέψη για το ποιες θα χρησιμοποιούσα τελικά. Ήθελα να δημιουργήσω ένα, όσο το δυνατόν, πιο ακριβές ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα δρούσαν οι κεντρικές ηρωίδες μου αλλά και τα υπόλοιπα πρόσωπα του βιβλίου, για να καταλάβουν και οι αναγνώστες το ‘πώς’ και το ‘γιατί’ των ενεργειών τους.
Όσο για τα ΑμεΑ, ως δασκάλα που εργάζομαι για χρόνια σε Ειδικό Σχολείο, έρχομαι καθημερινά σε επαφή με άτομα με αναπηρία καθώς και με τις οικογένειές τους. Χρειάστηκε βέβαια να παρακολουθήσω και βίντεο που έχουν αναρτήσει άνθρωποι με οπτικές βλάβες στα κοινωνικά δίκτυα, όπως έκανε και η Θαλασσινή η νεότερη ηρωίδα μου, με σκοπό να πουν στο ευρύ κοινό: ‘’είμαστε κι εμείς εδώ. Ζούμε ανάμεσά σας, έχουμε δεξιότητες αλλά νιώθουμε αποκλεισμένοι και γι’ αυτό δεν φταίει η αναπηρία μας αλλά τα εμπόδια με τα οποία ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι’’.
Η Αγγελική, η Σμαράγδα και η Θαλασσινή παίζουν τον ρόλο τους σε διαφορετική εποχή η καθεμία. Έχετε βάλει δικά σας βιώματα και στοιχεία του χαρακτήρα σας στις ηρωίδες σας;
Πολύ συχνά οι συγγραφείς βάζουν δικά τους βιώματα στα βιβλία που γράφουν, άλλοτε με πρόδηλο τρόπο και άλλοτε συγκαλυμμένα και αυτό το καταλαβαίνει κανείς όταν τους γνωρίσει λίγο καλύτερα. Έτσι κι εγώ έχω αντλήσει από τη δεξαμενή των βιωμάτων μου, εκείνα που εξυπηρετούν την υπόθεση του βιβλίου μου αλλά έχω βάλει και στοιχεία του χαρακτήρα μου στις ηρωίδες. Τίποτα από αυτά βέβαια δεν χρησιμοποιείται αυτούσιο, απλά γίνεται το εφαλτήριο για να δομήσω την ιστορία μου.
Οι τρεις γυναίκες είναι δυναμικές προσωπικότητες και παίρνουν τις ζωές τους στα χέρια τους. Οι γυναίκες του σήμερα οι οποίες ζουν κυρίως σε μικρές κοινωνίες έχουν τα περιθώρια να επαναστατήσουν και να ξεφύγουν από τα στενά πλαίσια ώστε να αποδείξουν ότι είναι ίσες με τους άνδρες;
Όσο πιο μικρή είναι μια κοινωνία, τόσο πιο δύσκολο είναι για τις γυναίκες να ξεριζώσουν τις πατριαρχικές αντιλήψεις, που είναι για χρόνια εδραιωμένες, και που συνοδεύονται από απειλές, από ενοχές, από ντροπή και από όποιο άλλο αρνητικό συναίσθημα. Αν το αποφασίσουν, ξέρουν από την αρχή πως οι μάχες που θα δώσουν, πρώτα με τον εαυτό τους και μετά με τον κοινωνικό περίγυρο, θα είναι σκληρές. Θα βρεθούν απέναντι σε όλους, θα δοκιμαστούν οι σχέσεις με την οικογένεια ακόμη και με τους φίλους τους, θα βιώσουν μοναξιά. Είναι δική τους επιλογή όμως να μην υποταχτούν στους ρόλους που οι άλλοι έχουν φτιάξει γι’ αυτές. Κάποτε το απόστημα της πατριαρχίας πρέπει να σπάσει κι αν δεν το κάνουμε εμείς οι ίδιες, ποιος θα το κάνει για εμάς; Αυτό είναι το χρέος που έχουμε απέναντι στον εαυτό μας και στα παιδιά που μεγαλώνουμε.
Η μία ηρωίδα είναι ένα άτομο με ιδιαίτερες ικανότητες. Πιστεύετε ότι η χώρα μας έχει δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να προστατευθούν τα άτομα με μειωμένη όραση και να τους παρέχει εφόδια για μια καλύτερη διαβίωση;
Η Ελλάδα είναι μια χώρα εντελώς αφιλόξενη για τα ΑμεΑ και ας γίνεται τόσος ντόρος για τη συμπερίληψη. Δεν υπάρχουν οι κτηριακές υποδομές με την κατάλληλη προσβασιμότητα, για να μπορούν να λειτουργούν απρόσκοπτα σε κοινωνικό ή επαγγελματικό επίπεδο κι έτσι η κοινωνική συνδιαλλαγή με άτομα που δεν έχουν αναπηρία καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη. Πώς να γνωρίσεις τις δεξιότητες αλλά και τις ανάγκες ενός ανθρώπου που ζει απομονωμένος από τους άλλους; Η κοινωνική πολιτική του κράτους περιορίζεται μόνο σε επιδόματα και όχι στην ουσιαστική στήριξη, πρακτική και ψυχολογική, των ΑμεΑ και των οικογενειών τους. Επομένως είναι πολύ πρώιμο να μιλάμε για προστασία και αυτόνομη διαβίωση στη χώρα μας.
Το «Γιάνκεα», το πρώτο σας βιβλίο άφησε θετικές εντυπώσεις στο αναγνωστικό κοινό. Πως βιώσατε το γεγονός ότι οι αναγνώστες εκτίμησαν αυτό το βιβλίο και θέλησαν να διαβάσουν και το δεύτερο μυθιστόρημα σας;
Οι θετικές κριτικές που έλαβα για το «Γιάνκεα», το πρώτο μου μυθιστόρημα, με γέμισαν χαρά, και μου έδωσαν δύναμη να συνεχίσω, αλλά μου ενίσχυσαν και το αίσθημα της ευθύνης που είχα απέναντι στους αναγνώστες μου. Το δεύτερο μυθιστόρημα δεν ήθελα να είναι απομίμηση του πρώτου, ούτε στους χαρακτήρες των ηρώων ούτε στην υπόθεση, αλλά δεν ήθελα να υστερεί και στον τρόπο γραφής του. Από τα μηνύματα που λαβαίνω από τους αναγνώστες, φαίνεται πως κάτι κατάφερα.
Ποιο είναι το λογοτεχνικό είδος που αγαπάτε να διαβάζετε και με ποιο άλλο είδος θα θέλατε να καταπιαστείτε στα γραπτά σας;
Μου αρέσει να διαβάζω κοινωνικά μυθιστορήματα που εντάσσονται μέσα σε ένα ιστορικό πλαίσιο ή που αναλύουν χαρακτήρες παρουσιάζοντας το ψυχολογικό υπόβαθρο των ηρώων. Επίσης, αγαπώ την ποίηση και κάθε τόσο ανατρέχω σε αυτή, διότι τη θεωρώ την ύψιστη τέχνη του λόγου. Προτιμώ τον ελεύθερο στίχο, τον συμπυκνωμένο με νοήματα, που δεν φλυαρεί αλλά με προσεγμένες λέξεις δημιουργεί εικόνες και στέλνει μηνύματα. Κατά καιρούς και δειλά δειλά καταπιάνομαι με αυτό το είδος, αν και θεωρώ εξαιρετικά επίπονη τη διαδικασία της σύνθεσης και της συμπύκνωσης ιδεών. Ίσως γι’ αυτό είναι και άκρως γοητευτική.
Ποια είναι τα όνειρα σας για το μέλλον;
Το μεγάλο μου όνειρο είναι να μην σταματήσω ποτέ να ονειρεύομαι. Πιστεύω πως η ικανότητα να ποιεί κάποιος όνειρα, είναι η μέγιστη αντίστασή του στη φθορά που επιφέρει ο χρόνος. Η Αγγελική, η ηρωίδα μου, λέει σε κάποιο σημείο της ιστορίας πως: «ο άνθρωπος που ζει χωρίς σκοπό γερνάει και μαραζώνει γιατί χάνει το όνειρο και τη χαρά κυνηγιού του. Χάνει την αγωνία, την ελπίδα, την έκπληξη κι εγώ δεν έχω σκοπό ούτε να γεράσω, ούτε να μαραζώσω». Πόσο συμφωνώ μαζί της!
Ευχαριστώ θερμά την κυρία Χριστίνα Σουλελέ και την Άνεμος Εκδοτική για την παραχώρηση των φωτογραφιών.
