Ο Γεώργιος Παπανικολάου έχασε δύο φορές μέσα από τα χέρια του το βραβείο Νόμπελ, αλλά έσωσε εκατομμύρια γυναίκες ανά τον κόσμο. Θεμελιωτής του κλάδου της Κυτταρολογίας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους επιστήμονες-ιατρούς του 20ου αιώνα. Μέσα από αυτό το αφιέρωμα θα μάθουμε για τη ζωή και το έργο του στην επιστήμη, αλλά και τον λόγο που έχασε το Νόμπελ.
Τα πρώτα χρόνια
Γεννήθηκε στις 13 Μαΐου 1883, όντας το τρίτο παιδί του Νικολάου και της Μαρίας, στην Κύμη Ευβοίας.
Ο Γεώργιος Παπανικολάου κατάφερε με ευκολία να μπει στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, το 1898, απ’ όπου αποφοίτησε το 1904. Ήταν μόλις μόλις 21 ετών! Ταυτόχρονα έμαθε γαλλικά και γερμανικά και ασχολήθηκε με το βιολί. Επίσης διάβαζε μανιωδώς Νίτσε.
Το 1907 μετέβη στη Γερμανία για μεταπτυχιακές σπουδές. Τρία χρόνια αργότερα ανακηρύχθηκε διδάκτωρ Φυσικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου με την εργασία «Περί των συνθηκών της διαφοροποιήσεως του φύλου των δαφνιδών».
Το 1910 παντρεύτηκε την απόγονο της Ελληνικής Επανάσταση του ’21, Ανδρομάχη Μαυρογένη. Με τη σύζυγο του αποφάσισε να εγκατασταθεί για ακόμα μία φορά στο εξωτερικό. Βρίσκεται έτσι στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Μονακό, όπου έλαβε μέρος σε μία από τις ερευνητικές αποστολές του ωκεανογραφικού σκάφους «L’ Hirodelle» (1911) του πρίγκιπα Αλβέρτου Α’.
Δύο χρόνια μετά, συμμετείχε στον Βαλκανικό πόλεμο του 1912 ως γιατρός και μετά το τέλος του μετανάστευσε με τη σύζυγό του στην Αμερική.
Η ζωή στην Αμερική και η μεγάλη ανακάλυψη
Το 1913 μεταναστεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες και αρχικά ασχολείται με εξωιατρικές εργασίες μαζί με τη σύζυγό του. Εκεί τον ανακαλύπτει ο διάσημος εκείνη την εποχή γενετιστής Τ. Μόργκαν. Ο Μόργκαν είχε χρησιμοποιήσει στο έργο του τα πορίσματα της διδακτορικής διατριβής του νεαρού Παπανικολάου. Έτσι, μεσολάβησε για την πρόσληψή του Γεώργιου Παπανικολάου στο παθολογο-ανατομικό εργαστήριο του Νοσοκομείου της Νέας Υόρκης. Από εκεί βρέθηκε στο ανατομικό εργαστήριο του ονομαστού πανεπιστημίου Κορνέλ και αφοσιώθηκε στο ερευνητικό του έργο.
Το 1917 μελέτησε το κολπικό επίχρισμα των κατώτερων θηλαστικών. Έπειτα, συσχέτισε τη μορφολογία του με τον ορμονικό κύκλο και τις ανάλογες μεταβολές στη μήτρα και τις ωοθήκες των ζώων. Στη συνέχεια πραγματοποίησε κλινικές και εργαστηριακές μελέτες για τη διαγνωστική αξία της εξέτασης των κυττάρων του κολπικού επιχρίσματος στον άνθρωπο, με πρώτο «πειραματόζωο» τη γυναίκα του. Η έρευνά του επεκτάθηκε αργότερα σε γυναίκες του «Women’s Hospital» της Νέας Υόρκης και αποτέλεσε τη βάση για τη θεμελίωση της μεθόδου του για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου.
To τέστ ΠΑΠ
Το 1928 έκανε την πρώτη του ανακοίνωση με τίτλο «Νέα διάγνωση του καρκίνου», η οποία αρχικά αντιμετώπισε τη δυσπιστία του ιατρικού κόσμου των ΗΠΑ. Ο ίδιος όμως ήταν απολύτως βέβαιος για την αξία της μεθόδου του για την κυτταρολογική διάγνωση του καρκίνου της μήτρας και συνέχισε με μεγαλύτερο ζήλο τις έρευνές του.
Ο Βενιζέλος προσπάθησε να τον πείσει να γυρίσει στην Ελλάδα, όπου θα του απονεμόταν τιμητικά ο τίτλος του καθηγητή της έδρας της Ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κάτι που δεν έγινε επειδή έχασε τις προσεχείς βουλευτικές εκλογές.
Η πρωτοποριακή κυτταροδιαγνωστική μέθοδος του ονομάστηκε «Dr Pap» ή Τest Pap. Ήταν μόνο η αρχή μιας σπουδαίας ανακάλυψης που από το 1928 μέχρι σήμερα έχει σώσει τη ζωή εκατομμυρίων γυναικών ανά τον κόσμο.
Από το 1947 έως το 1957 υπήρξε καθηγητής της Κλινικής Ανατομικής, στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ. Το 1961 εγκαταστάθηκε στο Μαϊάμι, όπου ανέλαβε την οργάνωση του Καρκινολογικού Ινστιτούτου.
Τα Νόμπελ που έχασε άδικα
Ο Γεώργιος Παπανικολάου προτάθηκε δύο φορές για το Βραβείο Νόμπελ το 1953 και το 1960, αλλά και τις δύο φορές η Bασιλική Aκαδημία της Στοκχόλμης αρνήθηκε.
Οι λόγοι που ο Έλληνας επιστήμονας δεν βραβεύτηκε ήταν πολλοί. Η επίσημη εκδοχή ανέφερε ότι η επιτροπή προτίμησε να βραβεύσει γιατρούς που είχαν βρει θεραπείες. Σύμφωνα με τη μαθήτρια του Γεώργιου Παπανικολάου, Ιρένα Κορπόσφκα:
H επιτροπή ήταν επιφυλακτική με το έργο του γιατρού, επειδή ήταν εξαιρετικά πρωτοποριακό. Μάλλον, η επιτροπή δεν πίστευε πόσο μεγάλο ήταν το επίτευγμα του Γεώργιου Παπανικολάου, το οποίο έγινε κομμάτι της ιατρικής πρακτικής σταδιακά.
Η άλλη εκδοχή είναι ότι τα μέλη της επιτροπής είχαν ήδη ρισκάρει στο παρελθόν και εκτέθηκαν ανεπανόρθωτα. Το 1926 απένειμαν το Nόμπελ στην, εξίσου πρωτοποριακή, θεωρία του Δανού Φίμπιγκερ Γιοχάννες Αντρέας Γκριμπ. Ο Γκριμπ υποστήριξε ότι οι παρασιτικοί νηματώδεις σκώληκες προκαλούσαν τον καρκίνο. Η θεωρία του γρήγορα διαψεύστηκε και σημάδεψε την επιτροπή.
Άλλη εκδοχή κάνει λόγο για πιθανή «αντιγραφή». Ο Ρουμάνος γιατρός Αουρέλ Μπάμπες δημοσίευσε τα ευρήματά του για τη διάγνωση του καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας την ίδια περίοδο με τον Παπανικολάου. Ούτε ο ίδιος ο Μπάμπες ανέφερε ποτέ την πιθανότητα να στηρίχθηκε ο Παπανικολάου στη δική του θεωρία. Ωστόσο, οι επιφυλάξεις και τα κουτσομπολιά δεν αποφεύχθηκαν.
Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Καθηγητής Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Κρεάτσας, ανέφερε στη “Μηχανή του Χρόνου”:
«Ήταν ατύχημα της επιστήμης και της βράβευσης το γεγονός ότι ο Γεώργιος Παπανικολάου, ο άνθρωπος ο οποίος έσωσε, σώζει και θα σώζει ζωές, δεν τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ».
Τα τελευταία χρόνια
Παρότι δεν τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ, για το οποίο είχε προταθεί δύο φορές, του απονεμήθηκαν πολλά αμερικάνικα ιατρικά βραβεία και μετά θάνατο το Βραβείο του ΟΗΕ.
Μερικά από τα βραβεία που έλαβε ήταν τα εξής:
- 1948: Βραβείο Μπόρντεν
- 1950: Βραβείο Αμόρυ
- 1950: Βραβείο Λάσκερ της Αμερικάνικης Ένωσης Δημόσιας Υγείας.
- 1951: Πρώτο Βραβείο από το ΑΧΕΠΑ
- 1952: Μετάλλιο τιμής από την Αμερικάνικη Αντικαρκινική Εταιρεία.
- 1953: Βραβείο Κυτταρολογίας της Βιέννης
- 1953: Τιμήθηκε από τον Βασιλιά της Ελλάδας με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Φοίνικα.
- 1954: Βραβείο σύγχρονης Ιατρικής για διακεκριμένο επίτευγμα.
- 1955: Βραβείο Μπέρτνερ
- 1956 Βραβείο Παζάνο
- 1957 Μετάλλιο τιμής του Γεωργίου του πρώτου, από την Ελληνική Κυβέρνηση.
- 1960 Βραβείο Κλέμεντ Κλίβελαντ
Το 1932 έγινε το πρώτο επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Tο 1949 η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών τον ονόμασε επίτιμο διδάκτορα. Το 1954 εξέδωσε τον «Ατλαντα της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας», που αποτελεί την ολοκλήρωση και την επισφράγιση του έργου του.
Σε ηλικία 78 ετών αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Νέα Υόρκη και να εγκατασταθεί στο Μαϊάμι. Εκεί ανέλαβε την οργάνωση και τη διεύθυνση του Καρκινολογικού Ινστιτούτου -δεν πρόλαβε να το εγκαινιάσει ο ίδιος, λόγω του θανάτου του-, το οποίο πήρε και το όνομα του.
Η γυναίκα του, Μάχη Παπανικολάου, προσπάθησε να συνεχίσει το έργο του στο Μαϊάμι μέχρι τον θάνατό της (1982), πιστεύοντας ότι οι επιστήμονες γεννιόνται και ότι οι έρευνές τους καρποφορούν μέσα στα πειραματικά εργαστήρια.
Επίλογος
Ο Γεώργιος Παπανικολάου έφυγε από τη ζωή στις 19 Φεβρουαρίου το 1962.
Από το 1928 μέχρι και σήμερα η ανακάλυψη του τεστ ΠΑΠ έχει σώσει τις ζωές πολλών γυναικών. Η έγκαιρη πρόληψη είναι δικαίωμα και καθήκον όλων των γυναικών. Κάθε γυναίκα έχει χρέος απέναντι στην οικογένεια και στον εαυτό της να κάνει τακτικά το τεστ ΠΑΠ, καθώς όλες έχουμε δικαίωμα στη ζωή.
Μέθετε περισσότερα για τη ζωή και το έργο του Γεωργίου Παπανικολάου παρακολουθώντας το σχετικό επεισόδιο της εκπομπής Μηχανή του Χρόνου:
Πηγές:
www.wikipedia.gr
www.sansimera.gr
www.mixanitouxronou.gr
www.dr-pap.com
