H Διαταραχή της Διαγωγής σε παιδιά και εφήβους

Γενική Περιγραφή

Η Διαταραχή της Διαγωγής είναι μία συναισθηματική και συμπεριφορική διαταραχή που εμφανίζεται στην παιδική και εφηβική ηλικία.

Διάγνωση

Κρίνεται αποφασιστικής σημασίας η συλλογή δεδομένων από άτομα που συνδέονται άμεσα με το παιδί. Τα άτομα μπορεί να είναι οι γονείς ή άλλα μέλη της οικογένειας του παιδιού, οι εκπαιδευτικοί ή οι συνομήλικοι. Η καθημερινή και μακροχρόνια επαφή που έχουν αυτά τα πρόσωπα μαζί του, τα καθιστά αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης για τον ψυχολόγο ή τον ψυχίατρο. Επιπλέον, τα συμπτώματα πρέπει να διαρκούν για περισσότερους από 12 μήνες και να παρατηρούνται σε διαφορετικά πλαίσια και σχέσεις. Τα κριτήρια αυτά αποτελούν δικλείδες ασφαλείας για την αποφυγή παρερμηνεύσεων των συμπεριφορών του παιδιού. Μεμονωμένα περιστατικά των οποίων η αιτιολογία είναι διαφορετική, δε σημαίνουν απαραίτητα την ύπαρξη της διαταραχής. Επίσης για την έγκυρη διάγνωση της διαταραχής χρειάζεται να υπάρχουν παραπάνω από τρεις ή τέσσερις συμπεριφορές από αυτές που θα αναφερθούν στη συνέχεια. (Buitelaar, Smeets, Herpers, Scheepers, Glennon, & Rommelse, 2013).

Αίτια

Τα γενεσιουργά αίτια της διαταραχής της αγωγής είναι γενετικά και περιβαλλοντικά. Ένας γονέας ή αδερφός με τη διαταραχή αυτή αυξάνουν την πιθανότητα ύπαρξής της. Ο εθισμός στο αλκοόλ και οι ψυχικές διαταραχές των γονέων είναι επίσης παράγοντες κινδύνου. Μερικοί ακόμη επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η γονεϊκή απόρριψη, η σωματική κακοποίηση, η έλλειψη επίβλεψης, η παραβατική συμπεριφορά των γονέων και η εξάρτησή τους από ουσίες. Σύμφωνα με το DSM-V (2013) έχουν εντοπιστεί ορισμένες δομικές διαφορές στον εγκέφαλο ενός ατόμου με διαταραχή της διαγωγής και σε ένα άτομο που δεν την έχει.

Υπάρχει διαφοροποίηση ως προς την έναρξη των συμπεριφορών της διαταραχής. Η εμφάνισή τους στην παιδική ηλικία συνήθως είναι συνυφασμένη με ένα ασταθές, ακατάλληλο οικογενειακό περιβάλλον. Οι δυσλειτουργικές οικογένειες δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Ο δεύτερος υπότυπος της διαταραχής εντοπίζεται στην εφηβική ηλικία και σπανιότερα απορρέει από την οικογένεια. Κυρίως προέρχεται από τις παρέες του εφήβου και το βαθμό που επηρεάζεται από αυτές. Μία ακόμη διαφοροποίηση αφορά στο βαθμό  σοβαρότητας της διαταραχής. Ανάλογα με τον αριθμό και την ένταση των συμπτωμάτων διακρίνεται σε ήπια, μέτρια και σοβαρή διαταραχή (Buitelaar et al, 2013).

Advertisements

Χαρακτηριστικά παιδιών με Διαταραχή της Διαγωγής

Είναι χρήσιμο να αναφερθούν τα κοινά γνωρίσματα των παιδιών με διαταραχή της διαγωγής. Ένα στοιχείο είναι η παραβίαση κανόνων και η καταπάτηση των δικαιωμάτων των άλλων. Το παιδί αδιαφορεί για το αν θέτει τους υπόλοιπους σε κίνδυνο με τις πράξεις του και πιστεύει ότι η υπακοή σε κανόνες δεν είναι κάτι που το αφορά. Η αδιαφορία αυτή εκφράζεται με διάφορους τρόπους. Ο πρώτος είναι η άμεση άσκηση βίας προς ανθρώπους και ζώα. Ο δεύτερος είναι η πρόκληση ζημιών. Ο τρίτος η τάση για εξαπάτηση και για κλοπή και ο τέταρτος για παραβάσεις κανόνων (DSM-V,2013).

Ακόμη ένα ιδιαίτερο γνώρισμα της διαταραχής είναι η ελαστική συνείδηση. Η απουσία τύψεων για την έκθεση σε κίνδυνο ή τη βιαιοπραγία απέναντι σε άλλους ανθρώπους  είναι χαρακτηριστική. Αυτό συμβαίνει και όταν υφίστανται επίπληξη ή τιμωρία. Δεν εκφράζουν τα συναισθήματά τους ή όταν το κάνουν γίνεται επιφανειακά ή και χειριστικά (DSM-V,2013).

Οι έφηβοι με διαταραχή της διαγωγής είναι ευέξαπτοι, μεταθέτουν τις ευθύνες για τις πράξεις τους στους άλλους, δε δέχονται εύκολα κριτική. Στο σχολείο παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις, συχνά παίρνουν αποβολές λόγω κακής διαγωγής είτε απουσιάζουν πολύ συχνά από τα μαθήματα. Παρατηρείται πρόωρη έναρξη σεξουαλικών δραστηριοτήτων, κάπνισμα είτε χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών σε νεαρή ηλικία. Υπάρχουν εκδηλώσεις bullying προς άλλα παιδιά, ή/και παραβατικές συμπεριφορές μέσα στο σχολείο. Αξίζει να επαναλάβουμε ξανά ότι μεμονωμένα περιστατικά ή ύπαρξη λιγότερων από τέσσερις συμπεριφορών δε συνεπάγεται οπωσδήποτε τη διαταραχή (DSM-V,2013).

Συννοσηρότητα

Η διαταραχή της διαγωγής συνυπάρχει συχνά με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ). Επίσης μπορεί να συνδέεται με την εμφάνιση εναντιωματικής προκλητικής διαταραχής στην προσχολική ηλικία. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα η ΕΠΔ αποτελεί πρόδρομο της διαταραχής που εξετάζουμε στο παρόν άρθρο. Το 45% με 70% των εφήβων με διαταραχή της διαγωγής εμφανίζει στην ενήλικη ζωή αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας (Lillig, 2018).

Θεραπεία

Η ψυχοθεραπεία σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο μπορεί να ωφελήσει τον μαθητή. Η συμμετοχή σε προγράμματα θεραπείας με αντικείμενο την εναλλακτική στρατηγική σκέψης ή τη διαχείριση του θυμού βοηθούν επίσης το παιδί. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις της διαταραχής προτείνεται η χορήγηση φαρμάκων (Psychology Now Team, 2018). Οι γονείς χρειάζεται να εκπαιδευτούν ως προς τον τρόπο που αντιμετωπίζουν το παιδί τους. Η συμπεριφορά του παιδιού ενδεχομένως να φέρνεις τους γονείς στα όριά τους, ωστόσο ο θυμός προς το παιδί δυσχεραίνει την κατάσταση (Κιούρια, 2017). Για το λόγο αυτό η θεραπεία δεν μπορεί να είναι μονόπλευρη και να αφορά μόνο στο παιδί. Αυτό ισχύει ειδικά όταν και οι ίδιοι οι γονείς έχουν κάποιο από τα προβλήματα που προαναφέραμε. Αν το παιδί υφίσταται σωματική ή σεξουαλική βία, χρειάζεται να απομακρυνθεί από το περιβάλλον του.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: Publisher. Text citation: (American Psychiatric Association, 2013).

Buitelaar, K., J., Smeets, C., K., Herpers, P., Scheepers, F., Glennon, J. & Rommelse, J. N. (2013). Conduct disorders. European Child & Adolescent Psychiatry, 22 (Suppl 1) : S49–S54. doi: 10.1007/s00787-012-0361-y. Ανακτήθηκε στις 11-12-2020 από: https://www.researchgate.net/publication/233886725_Conduct_disorders (Τελευταία πρόσβαση 11-12-2020).

Κιούρια, Ι. (2017). Διαταραχή Διαγωγής: Τι είναι και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί; Ανακτήθηκε στις 11-12-2020 από: https://www.psycholozin.gr/arthrografia/psychologia-paidiou-oikogeneias/diataraxh-diagwghs-ti-einai-kai-pws-mporoume-na-bohthisoume-to-paidi.html (Τελευταία πρόσβαση 11-12-2020).

Lillig, M. (2018). Conduct Disorder: Recognition and Management. American Family Physician, Vol 98(10) : 584-592. Ανακτήθηκε στις 11-12-2020 από: https://www.aafp.org/afp/2018/1115/p584.html (Τελευταία πρόσβαση 11-12-2020).

Psychology Now Team (2018). Η Διαταραχή Διαγωγής και η Διαταραχή Εναντιωματικής Προκλητικής Διαταραχής. Ανακτήθηκε στις 11-12-2020 από: https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxikis-ygeias/psyxikes-diataraxes/diataraxes-symperiforas/6193-i-diataraxi-diagogis-kai-i-diataraxi-enantiomatikis-proklitikis-diataraxis.html (Τελευταία πρόσβαση 11-12-2020).