Στήλη των Όφεων: ένα αθέατο μνημείο

 

 

Στήλη των Όφεων
Διασχίζεις τον δρόμο της Αγίου Δημητρίου καθημερινά, χωρίς να παρατηρείς το μνημείο που υπάρχει και ας μετρά η παρουσία του εκεί πολλούς αιώνες. Στο πεζοδρόμιο μπροστά από τη ΔΕΗ της Θεσσαλονίκης, στην Αγ. Δημητρίου βρίσκεται πλέον μισοθαμμένο το μοναδικό ελληνιστικό μνημείο της πόλης, το “Mάρμαρο του Φιδιού” ή “Η Στήλη των Όφεων”, σε απόσταση 430 μ. περίπου από το δυτικό τείχος της πόλης της.

Το μνημείο δυστυχώς δεν έχει αξιοποιηθεί, παραμένοντας άγνωστη η ιστορία του  και η ύπαρξη του ακόμα και στους ίδιους τους κατοίκους της γειτονιάς

Πρόκειται για το εξαβάθμιδο βάθρο ενός κίονα που στήριζε τον ανδριάντα του αυτοκράτορα. Χρονολογείται την περίοδο του Μέγα Κωνσταντίνου. Η παράδοση της ανάθεσης τιμητικών ανδριάντων των αυτοκρατόρων αλλά και άλλων σημαντικών προσώπων στους δημόσιους χώρους των πόλεων συνεχίστηκε και κατά την ύστερη αρχαιότητα.

Διάφοροι μελετητές του μνημείου έχουν υποστηρίξει ότι πήρε την ονομασία του  επειδή βρισκόταν τοποθετημένο στην κορυφή του ένα φίδι ή είναι συνδεδεμένο  με την λατρεία του φιδιού. Η αρχαιολόγος και καθηγήτρια του Α.Π.Θ Στεφανίδου-Τιβερίου εκτιμά πως αποτελούσε βάση ελεύθερου στημένου ανδριάντα,το σύνολο μαζί με τον ανδριάντα έφτανε περίπου στα 15-16 μ. , από τον 4ο  έως τον 6ο αι. μ. Χ. Κατά την εποχή της ύστερης αρχαιότητας, η αρχαία παράδοση της ανάθεσης τιμητικών ανδριάντων των αυτοκρατόρων αλλά και άλλων σημαντικών προσώπων στους δημόσιους χώρους των πόλεων, παρέμεινε ζωντανή σε όλη την ανατολική αυτοκρατορία, πράγμα που συνέβη και στη Θεσσαλονίκη.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Τέτοιου είδους μνημεία ήταν πολύ συνηθισμένα στην Ρώμη, τα οποία δέσποζαν πλατείες και οδικούς άξονες . Ο Μέγας Κωνσταντίνος ακολούθησε την ίδια τακτική στήνοντας έναν τέτοιο μνημείο στο forum του ίδιου στην καινούργια πρωτεύουσα.

Γύρω από την στήλη έχει δημιουργηθεί ένας αστικός μύθος ο οποίος παραμένει και σήμερα. Κάποτε επί τουρκοκρατίας γέμισε η περιοχή φίδια, τα οποία παρατηρήθηκε να συγκεντρώνονται γύρω μόνο από την συγκεκριμένη στήλη. Τα φίδια δήλωναν την παρουσία του κακού στις  δοξασίες της  στην αρχαιότητα, μια δοξασία που έχει διατηρηθεί ακόμα και σήμερα.  Έτσι απέκτησε και την ονομασία «Στήλη των Όφεων». Οι κάτοικοι της περιοχής για να διώξουν τα φίδια κάλεσαν αρχικά έναν ραβίνο που δεν κατάφερε να τα απομακρύνει και μετά έναν εξορκιστή χότζα, ο οποίος και κατάφερε να τρέψει σε φυγή τα ερπετά, χρησιμοποιώντας τις μαγικές του δυνάμεις.  Μέτα από αυτό το περιστατικό δημιουργήθηκαν λαϊκές δοξασίες ότι ένας δαίμονας με τη μορφή φιδιού κατοικούσε στο μνημείο.

 Την Οθωμανική περίοδο,  τη χρησιμοποιούσαν ως κολόνα για το φωτισμό της περιοχής και συνεχίστηκε αυτή η χρήση της στήλης ανά τα έτη και ανάλογα την εποχή, τοποθετώντας  είτε λαδοφάναρο, λάμπα φωταερίου και ηλεκτρικό φως την πιο σύγχρονη εποχή.

Το 1975, με αφορμή τη διαπλάτυνση της οδού Αγ. Δημητρίου οι ανασκαφικές έρευνες έφεραν στο φως ολόκληρο το βάθρο με έξι βαθμίδες .Το βάθρο αποτυπώθηκε και στη συνέχεια μετακινήθηκε κατά 5 μ. βόρεια προκειμένου να απελευθερωθεί το οδόστρωμα της οδού. Τοποθετήθηκε μπροστά στο σταθμό της ΔΕΗ και έκτοτε παραμένει ένα αφανές μνημείο.

Στήλη των Όφεων

Advertising

 

 

 

Περισσότερα από τη στήλη: Πολιτισμός

Πολιτισμός

Οι ποιητές στην υπηρεσία της Κομμούνας

    Μία από τις πιο εκρηκτικές στιγμές της ευρωπαικής ιστορία τους 19ου αιώνα, συνιστά…

Πολιτισμός

Το χαμένο έπος του Ισκούρ

Πολύ πριν την γέννηση της Ιλιάδας, στην Μεσοποταμία υπήρξε ένας άλλος κόσμος αφήγησης της φαντασίας…

Πολιτισμός

Ονόματα ελληνικών νησιών εμπνευσμένα από τη μυθολογία

Τα ελληνικά νησιά αποτελούν αγαπημένο καλοκαιρινό προορισμό τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους…

Πολιτισμός

Παλαιστίνη και Γενοκτονία: Μια πραγματικότητα

Η εθνοκάθαραση είναι η οργανωμένη εκδίωξη ή αναγκαστική μετακίνηση ενός πληθυσμού από την πατρίδα του,…

Πολιτισμός

Οικονομική αβεβαιότητα και εξουθένωση γενεών (burnout)

Η έννοια της εργασιακής εξουθένωσης γενεών burnout έχει γίνει τα τελευταία χρόνια επίκαιρη όσο ποτέ,…

Πολιτισμός

Τα Ίχνη της Ενετοκρατίας στο Ναύπλιο

Το Ναύπλιο, η πρώτη πρωτεύουσα του σύγχρονου Ελληνικού κράτους, κρύβει στα σοκάκια και τα μνημεία…

Πολιτισμός

Αναδρομή στην ιστορία του γυμνισμού

Είναι επαναστατική πράξη ο γυμνισμός; Είναι μόδα; Είναι τρόπος ανάγκης για ένωση με τη φύση;…