«Ο Θάνατος του Μαρά» αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα του Ζακ Λουί Νταβίντ και συνδέεται μάλιστα με τη Γαλλική Επανάσταση. Ολοκληρώθηκε το 1793, 4 χρόνια μετά τη λήξη της επανάστασης και αναπαριστά τη δολοφονία του Ζαν Πολ Μαρά.
Το ιστορικό πλαίσιο
Ο Ζαν Πολ Μαρά (Jean Paul Marat) ήταν Γάλλος πολιτικός και αρθρογράφος επαναστατικής εφημερίδας και μια από τις σημαντικότερες μορφές της Γαλλικής Επανάστασης. Κατά τη διάρκειά της, ο ίδιος τάχθηκε με τους Ιακωβίνους, μια παράταξη με επικεφαλής τον Ροβεσπιέρο. Σταδιακά, ο Μαρά κατάφερε να αναλάβει ο ίδιος την ηγεσία και στάθηκε απέναντι στους Γιρονδίνους.
Έλαβε σημαντικές αποφάσεις για την επανάσταση και με τη γραφή του συνέβαλε στην καταδίκη του Λουδοβίκου ΙΣΤ’. Η πιο καθοριστική για τον ίδιο απόφαση ήταν η σύλληψη 22 Γιρονδίνων. Όπως ήταν αναμενόμενο, προκάλεσε την έντονη αντιπάθεια των αντιπάλων του και αποτέλεσε βασικό τους στόχο.
Το 1790 κατάφερε να γλιτώσει τη σύλληψη ενώ σε αρκετές περιπτώσεις μέχρι το 1792 αναγκαζόταν να κρύβεται. Τελικά, το 1793 δολοφονήθηκε στο ίδιο του το σπίτι.
Η δολοφονία του Μαρά
Στις 13 Ιουλίου 1793, ο Μαρά έγραφε καθώς ήταν καθισμένος στη μπανιέρα του. Εξοπλισμένη με μια ξύλινη σανίδα, η μπανιέρα του χρησίμευε και ως αυτοσχέδιο γραφείο, καθώς μια χρόνια ασθένεια του δέρματος τον ανάγκαζε να βρίσκεται αρκετές φορές στο μπάνιο. Ενόσω εργαζόταν, η σύζυγός του τον ενημέρωσε ότι είχε έρθει να τον επισκεφτεί μια γυναίκα, η Σαρλότ Κορντέ. Η Κορντέ ισχυρίστηκε πως έφερε εμπιστευτικές πληροφορίες για μια ομάδα φυγάδων των Γιρονδίνων, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον του Μαρά. Ο ίδιος, παρά την αντίδραση της συζύγου του, κάλεσε τη γυναίκα να καθίσει δίπλα στη μπανιέρα του ώστε να καταγράψει τα ονόματα των δραστών.
Στο τέλος της συζήτησής τους, η γυναίκα -που ανήκε κρυφά στην παράταξη των Γιρονδίνων- έβγαλε από το φόρεμά της ένα μαχαίρι και το κάρφωσε γρήγορα στην καρδιά του Μαρά. Έπειτα, κρύφτηκε στο σπίτι του, όπου τελικά βρέθηκε και συνελήφθη. Ο Μαρά κάλεσε τη γυναίκα του αλλά τίποτα δεν μπορούσε να γίνει. Σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα, ο άντρας ήταν νεκρός.
Ο πίνακας του Νταβίντ
Ο Ζακ Λουί Νταβίντ, ως στενός φίλος του Μαρά, ανέλαβε να οργανώσει την κηδεία του ενώ του ανατέθηκε να ζωγραφίσει τη σκηνή του θανάτου του. Έτσι, αποφάσισε να γεμίσει το έργο με λεπτομέρειες και συμβολισμούς, εξιδανικεύοντας τον νεκρό Μαρά.
Πιο αναλυτικά, ο πίνακας απεικονίζει τον Μαρά λίγα λεπτά μετά τη δολοφονία του. Εμφανίζεται να έχει πέσει πάνω στη μπανιέρα του που έχει γεμίσει με αίμα, κρατώντας ακόμα στο δεξί του χέρι την πένα του και στο αριστερό ένα γράμμα. Φαίνεται πως του το έδωσε η Σαρλότ Κορντέ, στο οποίο έγραφε: «Αρκεί που είμαι αρκετά δυστυχής ώστε να έχω δικαίωμα στη φιλανθρωπία σας».
Στο κάτω μέρος του πίνακα, εντοπίζεται η αφιέρωση του Νταβίντ προς το νεκρό του φίλο με τα λόγια “A. Marat David” (Στον Μαρά, Νταβίντ).
Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του πίνακα είναι η εξιδανίκευση του Μαρά. Ενώ λοιπόν οι περισσότερες λεπτομέρειες των αντικειμένων απεικονίζονται ρεαλιστικά, ο Νταβίντ αποφασίζει να ωραιοποιήσει τον πρωταγωνιστή. Έτσι, το δέρμα του δεν φαίνεται να παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα ενώ μάλιστα εμφανίζεται νεότερος από όσο ήταν πραγματικά.
Η πορεία του πίνακα
«Ο θάνατος του Μαρά» ήταν πολύ δημοφιλής στους επαναστάτες κι έτσι προέκυψαν πολλά αντίγραφα του συγκεκριμένου πίνακα. Ωστόσο μετά την επανάσταση, το έργο έπαψε να εμπνέει τους καλλιτέχνες και κρύφτηκε κάπου στη Γαλλία για αρκετά χρόνια. Στα μέσα του 19ου αιώνα, απέκτησε μια μόνιμη θέση στα Βασιλικά Μουσεία Καλών Τεχνών τους Βελγίου, στις Βρυξέλλες.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο
Richman-Abdou K. (2019). ‘The Death of Marat’: A Powerful Painting of One of the French Revolution’s Most Famous Murders. Ανακτήθηκε από https://mymodernmet.com/jacques-louis-david-death-of-marat/ (τελευταία πρόσβαση 19.8.21)
