Το παρόν άρθρο
Το παρόν άρθρο με τίτλο, Γονική διαταραχή χρήσης ουσιών: Επιπτώσεις στα παιδιά, θα παρουσιάσει τον ερευνητικό σκοπό και τα ερευνητικά ευρήματα μίας πρόσφατης επιδημιολογικής έρευνας στη Σουηδία που εξέτασε εάν συνδέεται η διαταραχή χρήσης ουσιών ή αλκοόλ των γονέων με υψηλότερο κίνδυνο διανοητικής αναπηρίας στα παιδιά.

Τί είναι η διαταραχή χρήσης ουσιών;
Η διαταραχή χρήσης ουσιών, παλαιότερα γνωστή ως εθισμός στις ουσίες, είναι μια κατάσταση της ψυχικής υγείας όπου το άτομο βιώνει ένα προβληματικό μοτίβο χρήσης ουσιών που επηρεάζει την υγεία και την ποιότητα της ζωής του. Οι ουσίες αλλάζουν τον τρόπο της εγκεφαλικής λειτουργίας με την πάροδο του χρόνου. Συγκεκριμένα, οι ουσίες απελευθερώνουν ντοπαμίνη, μια χημική ουσία στον εγκέφαλό που κάνει ένα άτομο να αισθάνεται καλά – μέχρι η ουσία να παύει να υπάρχει. Ο εγκέφαλος και το σώμα θέλουν, ωστόσο, να συνεχίσουν να βιώνουν καλά, ακόμα κι αν αυτό είναι ανθυγιεινό. Η διαταραχή χρήσης ουσιών μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη συναισθηματική ευεξία, τις σχέσεις, την εκπαίδευση και την καριέρα ενός ατόμου. Και σε πολλές περιπτώσεις, είναι απειλητική για τη ζωή του ατόμου. Η διαταραχή χρήσης ουσιών κυμαίνεται σε ένα φάσμα, μπορεί να ήπια, μέτρια ή σοβαρή.
Μερικές από τις πιο συχνές διαταραχές χρήσης ουσιών είναι οι ακόλουθες:
- Διαταραχή χρήσης αλκοόλ
- Διαταραχή χρήσης κοκαΐνης
- Διαταραχή χρήσης κάνναβης
- Διαταραχή χρήσης καπνού
- Διαταραχή χρήσης μεθαμφεταμίνης
- Διαταραχή χρήσης οπιοειδών.
Η επιδημιολογική έρευνα τoυ Κhemiri και των συνεργατών του (2023)
Τα παιδιά ενός γονέα με διαταραχή χρήσης αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο διανοητικής αναπηρίας, ακόμα κι αν η διαταραχή αφορά μόνο τον πατέρα, αναφέρουν ερευνητές από το Ινστιτούτο Karolinska στη Σουηδία. Σύμφωνα με την έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό eClinicalMedicine, τα μέτρα πρόληψης θα πρέπει να απευθύνονται και στους δύο γονείς.
Ερευνητικός σκοπός και σχεδιασμός

- πριν από την εγκυμοσύνη
- κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης &
- μετά τη γέννηση του παιδιού.
Ερευνητικά ευρήματα
Οι ερευνητές βρήκαν ότι:
- Το 1,2% των μωρών που γεννήθηκαν από γονείς χωρίς διαταραχή χρήσης ουσιών (αλκοόλ ή ναρκωτικές ουσίες), διαγνώστηκαν με διανοητική αναπηρία σε σύγκριση με το 3% των μωρών που γεννήθηκαν από γονείς με διαταραχή χρήσης ουσιών τα οποία διαγνώστηκαν με διανοητική αναπηρία.
- Η διαταραχή χρήσης αλκοόλ ή ουσιών από τους γονείς πριν από τη γέννηση των παιδιών τους συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο οποιασδήποτε μορφής διανοητικής αναπηρίας.
- Παρόμοιος ήταν ο κίνδυνος οποιασδήποτε μορφής διανοητικής αναπηρίας στα παιδιά εάν η διαταραχή χρήσης ουσιών ή αλκοόλ αφορούσε είτε μητέρα είτε τον πατέρα τους.
- Ο κίνδυνος διανοητικής αναπηρίας στα παιδιά των γονέων με διαταραχή χρήσης ουσιών ή αλκοόλ μειώθηκε, αλλά παρέμεινε στατιστικά σημαντικός, όταν οι ερευνητές έλαβαν υπόψη στις αναλύσεις τους την εκπαίδευση των γονέων, το μεταναστευτικό τους υπόβαθρο και την ψυχιατρική συννοσηρότητα.
- Η γονική διαταραχή χρήσης αλκοόλ συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο διανοητικής αναπηρίας στα παιδιά ανεξάρτητα από τον χρόνο που διαγνώστηκαν με τη διαταραχή οι γονείς, αλλά εάν οι μητέρες ή οι πατέρες είχαν διαγνωστεί με διαταραχή χρήσης αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ο κίνδυνος ήταν σημαντικά μεγαλύτερος από ό,τι εάν η διάγνωση της διαταραχής χρήσης αλκοόλ είχε καταγραφεί για πρώτη φορά μετά τον τοκετό.
Συμπεράσματα
- Τόσο οι μητέρες όσο και οι πατέρες με διαταραχή χρήσης ουσιών πριν τη γέννηση των παιδιών έχουν παιδιά με αυξημένο κίνδυνο να διαγνωστούν με διανοητική αναπηρία όλων των τύπων σοβαρότητας (ήπια, μέτρια ή σοβαρή).
- Μεγαλύτερος ήταν ο κίνδυνος διανοητικής αναπηρίας στα παιδιά όταν η διαταραχή χρήσης αλκοόλ από τους γονείς είχε διαγνωστεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
- Αυτά τα ευρήματα έχουν κλινικές εφαρμογές ως εκ του ότι η διαταραχή χρήσης ουσιών ή αλκοόλ από τους γονείς είναι ένας παράγοντας κινδύνου που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την ανάπτυξη προγραμμάτων πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας παιδιών με διανοητική αναπηρία.
Βιβλιογραφία
Khemiri, L., Kuja-Halkola, R., Larsson, H., Butwicka, A., Tideman, M., D’Onofrio, B. M., κ.ά. (2023). Parental substance use disorder and risk of intellectual disability in offspring in Sweden: a national register study. EClinicalMedicine, 63, 102170. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2023.102170