Ηλιακό φως:
Αμμουδερές παραλίες, συννεφάτοι ουρανοί, πλουμιστές ακρογαλιές, υπό τις αχόρταγες ακτίνες του πανδαμάτορα Ήλιου συνθέτουν ένα τυπικό καλοκαιρινό σκηνικό. Το θερμόμετρο της διάθεσής μας λικνίζεται στις διαθέσεις των κυμάτων καθώς απολαμβάνουμε την ηλιοθεραπεία μας σε κάποιο πολυσύχναστο ελληνικό νησί. Όμως ποια είναι τα οφέλη που προσφέρει το ηλιακό φως στη ψυχολογία μας; Με τι μας οπλίζει μία ενδεχόμενη μη φιλτραρισμένη έκθεση στον ήλιο εν μέσω της καλοκαιρινής ραστώνης; Ποιος ο θεμελιώδης αλγόριθμος που επιχειρεί να ξεκλειδώσει τις ευεργετικές ιδιότητες του καλοκαιρινού ήλιου στην υγεία μας;
Χωρίς αμφιβολία η υπερβολική ηλιακή ακτινοβολία επισύρει σημαντικές αλλαγές που συνδέονται με τη σταδιακή γήρανση (ρυτίδες, καφέ κηλίδες), βλάπτοντας ανεπανόρθωτα την επιδερμίδα μας. Παράλληλα, η προοπτική εμφάνισης ενός θανατηφόρου μελανώματος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για περιπτώσεις σοβαρών καρκίνων του δέρματος ανεξαρτήτως ηλικιακής κατανομής. Στρατιές παγκόσμιων κινήσεων με τις κυριότερες σε Αυστραλία- Slip, Slop, Slap αλλά και ΗΠΑ-Safe Sun ή Sun-Wise προχωρά σε ετήσια βάση στην έκδοση σαφών οδηγιών για αποφυγή των κίτρινων ακτίνων με χρονικό εύρος από 10 π.μ. μέχρι 4 μ.μ. Ακόμη συνιστάται η πλήρης εφαρμογή ενός υψηλού δείκτη προϊόντος προστασίας από τις υπεριώδεις ακτίνες που διέρχονται μέσα από τα σύννεφα.
“Οι σύγχρονες συνήθειες και οι εργασιακές συνήθειες έχουν περιορίσει την έκθεσή μας στο φως του ήλιου”, σημειώνει ο Daniel Kripke, καθηγητής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. “Οι άνθρωποι δεν περπατούν τόσο πολύ σε σχέση με το παρελθόν, δεν εργάζονται τόσο πολύ έξω, ασκούνται σε εσωτερικούς χώρους σε γυμναστήρια”.
Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή:
Η συλλογιστική του Ιπποκράτη προασπιζόταν την άμεση αλληλεξάρτηση της υγείας με τις μεταβαλλόμενες εποχές-και κλειδί το διαθέσιμο φως της ημέρας που υπήρχε σε διαφορετικές εποχές του έτους. Ο επιστημονικός προσανατολισμός επομένως θέτει κάτω από το μικροσκόπιο το ζήτημα της εξάρτησής μας από το φως της ημέρας. Με την ολοένα αυξανόμενη ρομποτοποίηση των ανθρώπων που δαπανούν περισσότερο χρόνο εγκλωβισμένοι στα ψηφιακά κουτιά τους, στην επιφάνεια αναδύεται μία κατάσταση που ονομάζεται Seasonal Affective Disorder ή SAD.
Ο Δρ. Normal Rosenthal του Πανεπιστήμιου του Georgetown σκιαγραφεί όλο το εύρος των συναισθημάτων κατάθλιψης και απελπισίας. Συγχρόνως ξεδιπλώνει και την έντονη αίσθηση ληθάργου που ελαχιστοποιεί τις ευκαιρίες για πρόσληψη ηλιακού φωτός μέσω του αυτοπεριορισμού. Στην καταπολέμηση της ηλιακής έλλειψης, ο Rosenthal φαίνεται να ανακάλυψε το πολυπόθητο ελιξίριο, «συνταγογραφώντας» την ολιγόλεπτη έκθεση κάθε πρωινό στη συχνότητα του φυσικού ηλιακού φωτός. Η αποτελεσματική αύξηση της διάθεσης αλλά και μία εκ νέου επανεκκίνηση των συντεταγμένων της ψυχολογίας μας οι άμεσες «ευεργεσίες» του Ηλιακού φωτός στη ζωή μας.
Τα χειμερινά μπλουζ:
Τα «χειμερινά μπλουζ», ένα εποχιακό μοτίβο καταθλιπτικών επεισοδίων που εμφανίζεται το φθινόπωρο ή το χειμώνα και «εξαλείφεται» σταδιακά την Άνοιξη. Τότε άλλωστε ενδύεται την καλοκαιρινή παραλλαγή του. Το εναρκτήριο λάκτισμα της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής SAD σε σημαντικά μικρότερη συχνότητα εκδηλώνεται ως καλοκαιρινή κατάθλιψη στα τέλη της Άνοιξης ή στις απαρχές του καλοκαιριού σιγοσβήνοντας στο ξέσπασμα του φθινοπώρου. Συναισθήματα απελπισίας και θλίψης, δυσοίωνες σκέψεις αυτοκτονίας. Αύξηση βάρους, δυσκολία συγκέντρωσης και αυξημένη ευαισθησία σε περίπτωση μη κοινωνικής αποδοχής η βασική ραχοκοκαλιά της εποχιακής διαταραχής.
Ως εκ τούτου μελέτες σε εργαζομένους με βάρδιες αναδεικνύουν το σημαίνοντα ρόλο των ηλιακών ακτίνων στη διάθεσή μας. Η έλλειψη του φυσικού φωτός με την παράλληλη διατάραξη των κύκλων ύπνου και την εργασία υπό τεχνητό φως, απορυθμίζει το βιολογικό ρολόι του οργανισμού. Με τον τρόπο αυτό πυροδοτούνται ολέθριες επιπτώσεις στην διατήρηση ενός ομαλού μεταβολισμού. Η διάλυση της προσβληθείσας από τα τρόφιμα ενέργειας, το ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα καθώς και ένα εκτεταμένο φάσμα χημικών ουσιών του εγκεφάλου που επηρεάζουν τη διάθεση, το βάρος, την ενέργεια τείνουν να κατατάσσουν τους ανθρώπους που απασχολούνται σε νυχτερινές βάρδιες σε υψηλότερη κλίμακα βάρους.
Το ηλιακό φως επομένως με μία «ασφαλή αξιοποίησή» του φαντάζει ως μία ζωογόνα λίμνη που ευεργετεί τον ανθρώπινο οργανισμό, προσφέροντας «πολύτιμες» τονωτικές ενέσεις ενέργειας.
“Μου βάσταξες τις σκαλωσιές του ήλιου – ώσπου αναλήφθηκα.
Είδα τον κόσμο από το ύψος του τελευταίου φωτός.
Είσαι συ, που με βοήθησες ν’ ανακαλύψω λοιπόν
πως ο κόσμος γυρίζει έξω απ’ τη νύχτα.
Πως ο άνθρωπος είναι ένα σύστημα ήλιου.
Πως όλα τα κύτταρά μου είναι λίμνες που αναδίνουνε φως…”
(Νικηφόρος Βρεττάκος. Ο Υμνητής του Ήλιου και της Αγάπης)
Πηγές:
- The Great Sunshine Standoff, ανακτήθηκε από www.psychologytoday.com
- Seasonal affective disorder, ανακτήθηκε από www.psychologytoday.com
