Σεράγεβο 1914 – Μου Είναι Μικρός Αυτός ο Τάφος

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, η θεατρική ομάδα Ars Moriendi παρουσιάζει το έργο της Μπιλιάνα Σερμπλιάνοβιτς “Σεράγεβο 1914 – Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος”, σε σκηνοθεσία Θάνου Νίκα στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.

Στις 28 Ιουνίου του 1914, ο Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος και η σύζυγός του, δούκισσα Σοφία, διέσχιζαν με την αυτοκρατορική άμαξα έναν από τους κεντρικούς δρόμους του Σεράγεβο. Μόλις η βασιλική πομπή εμφανίστηκε στην κεντρική οδό του Σαράγεβο, ο 19χρονος Νεντέλικο Τσαμπρίνοβιτς άναψε την θρυαλλίδα μιας βόμβας  και την πέταξε στο αυτοκίνητο που μετέφερε τον αρχιδούκα και την σύζυγό του Σοφία. Η έκρηξη όμως απέτυχε.  Η βόμβα έπεσε από την διπλωμένη σκεπή του αυτοκινήτου και  κύλησε στο πεζοδρόμιο εκπυρσοκροτώντας κάτω από το αυτοκίνητο που ακολουθούσε.

 Λίγο αργότερα ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ τους πυροβόλησε και τους σκότωσε μ’ ένα πιστόλι του το είχαν προμηθεύσει οι «αόρατες» σερβικές μυστικές υπηρεσίες. Όρμησε προς το  αυτοκίνητο του Φραγκίσκου Φερδινάνδου και πυροβόλησε δύο φορές. Η πρώτη σφαίρα κτύπησε την Σοφία στην κοιλιά, η δεύτερη κόβει την  φλέβα  στο λαιμό του αρχιδούκα. Ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ ομολόγησε στην δίκη του πως δεν επιθυμούσε να δολοφονήσει την Σοφία φον Τσότεκ, αλλά τον στρατηγό Όσκαρ Ποτιόρεκ. Δεν καταδικάστηκε σε εκτέλεση  γιατί δεν είχε συμπληρώσει το εικοστό έτος της ηλικίας του, αλλά σε 20ετή καταναγκαστική εργασία. Πέθανε στις 28 Απριλίου 1918, σε φυλακή της Βιέννης. Ο Γαβρίνοβιτς καταδικάστηκε σε ισόβια.

Advertisements

Διαβάστε επίσης  Francis Bacon-Παραμορφώσεις στο Vis Motrix

Ένα ανθρωποκεντρικό έργο που αναπλάθει μνήμες από την δολοφονία του Φραγκίσκου Φερδινάνδου, διαδόχου του Αυστρο-Ουγγρικού θρόνου, καθώς και της γυναίκας του, Σοφίας, στις 28 Ιουνίου 1914, σε μια περίοδο που το Σεράγεβο βρισκόταν υπό Αυστριακή κατοχή.

Τα ιστορικά γεγονότα έρχονται σε δεύτερη μοίρα και το έργο δε λαμβάνει έντονες πολιτικές διαστάσεις καθώς αυτό που έχει σημασία είναι η ανθρώπινη υπόσταση ενός νέου παιδιού, του Γκαβρίλο Πρίντσιπ, η απόφαση του οποίου να σκοτώσει τον Φερδινάνδο λέγεται πως πυροδότησε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Θάνος Νίκας επιλέγει να σκηνοθετήσει το έργο κρατώντας τις απαιτούμενες αποστάσεις από τα πολιτικά γεγονότα και επιτρέποντας στο σύμπαν των ερμηνειών και των αναγνώσεων να κινηθεί ελεύθερα. Εστιάζοντας στο πρώτο μέρος στην σκιαγράφηση των προσώπων, στην ψηφιδωτή ανάπτυξη των χαρακτήρων και των σχέσεων μεταξύ τους, θα μεταπηδήσει στη συνέχεια στο τραγικό είδος, θα μιλήσει για την ύβρη και θα οδηγηθεί σε μια σκηνή που θυμίζει θέατρο ντοκουμέντο, κάνοντας χρήση ειδών και τεχνικών σε απόλυτη ισορροπία μεταξύ τους.

Κύριο μέλημα αποτελεί η αποκάλυψη της ψυχοσύνθεσης τεσσάρων νέων που από θύτες μετατράπηκαν σε θύματα καθώς “έκανα[ν] χαζή συμφωνία με χαζούς ανθρώπους”. Νέα παιδιά που με πάθος αγωνίστηκαν για τα “πιστεύω” τους, για μια μεγάλη Ιδέα. Μέση λύση για αυτούς δεν υπήρχε.

-“Εμείς πρέπει να πεθάνουμε στην ζωή ή να ζήσουμε στον θάνατο”

-“Πώς γίνεται αυτό;”

-“Όπως ζούμε τώρα”.

Advertising

Τελικά τι ήταν ο Γκαβρίλο; Δολοφόνος ή ήρωας; Θύτης ή θύμα;

Πώς ένα νέο παιδί σαν τον Νέτζο μετατρέπει το ενθουσιώδες αίμα της νιότης του σε δολοφονικό ένστικτο;

Πώς μπορεί και αποκτά τέτοια επιρροή και ισχύ ένας άνανδρος συνταγματάρχης σαν τον Άπις που δεν πολέμησε ποτέ;

Και ο Ντανίλο; Για ποιο λόγο φανατίζεται και δέχεται να γίνει όργανο μίσους και πολέμου;

Το έργο διαδραματίζεται στο Σεράγεβο το 1914, τις φυλακές της Θεσσαλονίκης το 1917 και το φρούριο Τερεζίν στη σημερινή Τσεχία το 1918. Αν και βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, το έργο δε μιλά για γεγονότα.

Το υπαινικτικό, μα συνάμα επιβλητικό, σκηνικό της Ευαγγελίας Κιρκινέ θα συνηγορήσει στην αχρονικότητα και ατοπικότητα που αφορά στην προσέγγιση του Νίκα. Ο πόλεμος είναι το δεδομένο. Είναι η αναπόφευκτη κατάληξη που αναζητά απλά μια αφορμή για να ενεργοποιηθεί.

Το “Σεράγεβο 1914 – Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος” είναι μια παράσταση αδιάσπαστου συνόλου που μας αφορά όλους. 

Επιμέλεια κειμένου: Καστανάρα Μαρία, Ντρέου Γιονίντα