Εσύ, τι συναίσθημα έφαγες σήμερα; Φρόντισες διατροφικά τον εαυτό σου; Μήπως γύρισες σπίτι κουρασμένος και σκέφτηκες: «Ουφ! Μου αξίζει να φάω το κέικ που έψησα χθες μετά από αυτή την κοπιαστική μέρα»; Και εν τέλει κατέληξες να φας ολόκληρο το κέικ.
Σίγουρα, συμπεριφορές όπως αυτή είναι λογικό να συμβαίνουν μια στο τόσο. Αλλά αν το μοτίβο επαναλαμβάνεται, τότε πρόκειται για υπερφαγικά επεισόδια που συνοδεύονται από τύψεις και αυτοκριτική. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο που ονομάζεται «αδηφαγική διαταραχή (binge eating disorder)» και έχει σαν συνέπεια τη συσσώρευση παραπάνω λίπους στο σώμα.
Αλλά, όπως τονίζει και η κυρία Δανιηλίδου, δεν είναι το λίπος το θέμα. Τα κιλά είναι απλώς κιλά, ένας σωματότυπος. Ο τρόπος, όμως, που φερόμαστε στον εαυτό μας, κατά πόσο πνίγουμε τα συναισθήματά μας και υπερφορτώνουμε τον οργανισμό μας με ανθυγιεινές τροφές, αυτά είναι μεγαλύτερο πρόβλημα.
Εμπόδια στην κατανόηση του συναισθήματος
Στο βιβλίο «Τι συναίσθημα θα φάμε σήμερα;» η ψυχολόγος Νικολίνα Δανιηλίδου εντοπίζει εννέα εμπόδια που μας κρατούν σε απόσταση από τα συναισθήματά μας και διαταράσσουν την σχέση μας με το φαγητό. Επιγραμματικά αναφέρεται:
- Η δυσκολία στην κατανόηση του συναισθήματος, η έλλειψη επίγνωσης του τι συμβαίνει στη ζωή μας και τι χρειαζόμαστε
- Το συναισθηματικό μούδιασμα και η προσπάθεια να καλύψουμε αυτό που αισθανόμαστε τρώγοντας.
- Η τροφή ως αγχολυτικό
- Ο θυμός με όσους μας πιέζουν για ένα αδύνατο σώμα ή κρίνουν τη διατροφική συμπεριφορά μας
- Η παρορμητική συμπεριφορά στην κατανάλωση φαγητού και η δυσκολία στην ματαίωση της επιθυμίας μας
- Η συναισθηματική εξουθένωση, το κενό που ικανοποιείται παροδικά με την υπερκατανάλωση τροφής
- Ο φόβος της στέρησης στη διατροφή
- Η χαμηλή αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητας και η ανεπάρκεια στην επίτευξη στόχων
- Η αυτοκριτική που οδηγεί στην ενοχή
«Στόχος αυτού του βιβλίου δεν είναι να χάσεις κιλά. Στόχος αυτού του βιβλίου είναι να μην ασχολείσαι με τα κιλά. Στόχος του είναι να έχεις μια υγιή σχέση με το φαγητό και να μην το χρησιμοποιείς για συναισθηματικούς λόγους».
Ιστορίες ανθρώπων που ζουν δίπλα μας ή ακόμα και μέσα μας
Είναι αποδεδειγμένο ότι μαθαίνουμε πολύ καλύτερα μέσα από παραδείγματα, μέσα από ιστορίες που μας εξηγούν τι συμβαίνει και για ποιο λόγο. Έτσι, στον οδηγό αυτό πέρα από θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές συμβουλές διαβάζουμε και για τις περιπτώσεις κάποιων ασθενών της κυρίας Δανιηλίδου. Όλοι τους είχαν χάσει επαφή με την βιολογική πείνα, με τις ανάγκες των σωμάτων τους και κατανάλωναν χωρίς μέτρο για να ανακουφιστούν, να «κρύψουν» το βαθύτερο πρόβλημα, να γεμίσουν το κενό που αισθάνονταν. Το φαγητό είχε μετατραπεί σε καταφύγιο, σε αντιπερισπασμό και σε ένα γλυκό μούδιασμα, αντί να είναι απλώς θρέψη του οργανισμού.
Τους ανθρώπους αυτούς τους έχεις δει γύρω σου. Έχετε βγει για φαγητό και έχουν επιμείνει να παραγγείλουν δεύτερη και τρίτη μερίδα, γιατί δεν θέλουν να περιοριστούν. Έχετε καθίσει σε διπλανά γραφεία και σου έχουν πει ότι στην καθισιά τους τρώνε ένα πακέτο μπισκότα λόγω ανίας ή άγχους. Έχεις πάει στο σπίτι τους και τους έχεις βρει να καταναλώνουν το ένα σακουλάκι πατατάκια μετά το άλλο, γιατί ήταν κουρασμένοι και του άξιζε να χαλαρώσουν.
Αλλά πέρα από αυτούς τους ανθρώπους με τους οποίους σχετίζεσαι, στις ιστορίες του βιβλίου βλέπεις και τον εαυτό σου που πολλές φορές καταφεύγει σε τέτοιες «αναποτελεσματικές» μεθόδους χωρίς καλά-καλά να το καταλαβαίνει.
«Οι επεξεργασμένες τροφές είναι επιστημονικά μελετημένες ώστε να είναι εθιστικές. Τα ενισχυτικά γεύσης, η αναλογία των συστατικών, η υφή είναι προϊόντα μελέτης ώστε να οδηγούν σε τροφικό εθισμό.»
Advertising
Ο ρόλος των γονιών στην διατροφική φροντίδα του ατόμου
Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί ένα παιδί σε σχέση με το φαγητό είναι ο τρόπος σίτισης των γονιών του. Εάν η μητέρα ή ο πατέρας σου ακολουθούν αυστηρό πρόγραμμα διατροφής, είναι επικριτικοί με την εικόνα τους και δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους να γευτεί τις αγαπημένες του γεύσεις, τότε ακόμα κι αν δεν σχολιάσουν τίποτα για τη διατροφή σου, έχει μπει ένα λιθαράκι για να αποκτήσεις δυσλειτουργική σχέση με αυτή.
Η αποτελεσματικότητά μας, η ισορροπία που κρατάμε σε τέτοια ζητήματα έχει επηρεαστεί βαθιά από τις συμπεριφορές γύρω από το οικογενειακό τραπέζι. Είτε έχουμε βιώσει υπερβολική αυστηρότητα που δαιμονοποιεί τροφικές ομάδες, είτε έχουμε μάθει να ικανοποιούνται άκριτα όλες μας οι λιπαρές και ανθυγιεινές επιθυμίες, τότε και στις δύο περιπτώσεις οδηγούμαστε σε βουλιμικές συμπεριφορές ως ενήλικες.
Τι πετυχαίνει ο Οδηγός Διατροφικής Αυτοφροντίδας
Κλείνοντας, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ένα βιβλίο δεν αρκεί για να εξερευνήσουμε τους εαυτούς μας, να εντοπίσουμε τις προβληματικές συμπεριφορές και να τις αλλάξουμε. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μόνο με συνεχή προσπάθεια, ψυχοθεραπεία και βαθιά μελέτη πάνω στα ζητήματα.
Μπορεί όμως να δώσει το έναυσμα για να ψάξουμε περισσότερο το θέμα της συναισθηματικής διατροφής, να αναλογιστούμε κατά πόσο κουβαλάμε παιδικές συνήθειες και κατά πόσο μας επηρεάζουν τα πρότυπα στα social media. Ίσως να θέσουμε και κάποιους μικρούς στόχους αυτοφροντίδας που να βελτιώσουν την ποιότητα της διατροφής και άρα και της ζωής μας.
Το βιβλίο της κυρίας Δανιηλίδου κυκλοφορεί από εκδόσεις Ιβίσκος.