Ο Νέλσον Μαντέλα γεννήθηκε, σαν σήμερα, στις 18 Ιουλίου του 1918. Από το 2009 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ καθιέρωσε κάθε χρόνο, την ημερομηνία της γέννησής του, να εορτάζεται η «Διεθνής Ημέρα Νέλσον Μαντέλα». Αυτό, ως ελάχιστος φόρος τιμής στον άνθρωπο που αγωνίστηκε όσο λίγοι, για την προάσπιση των πανανθρώπινων δικαιωμάτων, καθώς και την «προώθηση και ποιότητα της ειρήνης». Ο Μαντέλα έφυγε από τη ζωή στις 5 Δεκεμβρίου 2013, σε ηλικία 95 ετών, στο σπίτι του στο Γιοχάνεσμπουργκ. Η κληρονομιά που άφησε στην ανθρωπότητα είναι τεράστια. Ας δούμε, όμως, με περισσότερη ενδελέχεια τη ζωή και τη δράση της σπουδαίας αυτής προσωπικότητας.
Τα πρώτα χρόνια του Νέλσον Μαντέλα
Ο Νέλσον Μαντέλα γεννήθηκε, όπως προαναφέρθηκε, στις 18 Ιουλίου του 1918 σε ένα μικρό χωριό της Νότιας Αφρικής. Το όνομα Νέλσον του το έδωσε η δασκάλα του στο σχολείο. Όπως είχε πει ο ίδιος: «λόγω της βρετανικής προκατάληψης που χαρακτήριζε την παιδεία, στον κάθε μαθητή δινόταν ένα αγγλικό όνομα». Η αγαπημένη φράση του μαθητή Νέλσον -που αποτέλεσε μετέπειτα και τη στάση ζωής του- έγινε το «hamba kahle», δηλαδή «να προχωράς αργά» αλλά και με σταθερά βήματα. Ο πατέρας του τον αποκαλούσε «Ρολιλάλα», που είναι «αυτός που τραβά το κλαδί ενός δέντρου». Στην τοπική, όμως, διάλεκτο σήμαινε «ταραχοποιός», κάτι που προοιωνιζόταν και το ίδιο του το μέλλον. Στο ίδιο μήκος κύματος, οι βιογράφοι του, του απέδωσαν το χαρακτηρισμό ο «αιώνιος αντάρτης».
Η επαναστατική του φύση είχε διαφανεί από νωρίς, όταν τον απέβαλαν από το Πανεπιστήμιο, λόγω της συμμετοχής του σε μια γενική διαμαρτυρία για τις πολιτικές του ιδρύματος. Ήταν το πανεπιστημιακό ίδρυμα Fort Hare, το μόνο αποκλειστικά για μαύρους, στο οποίο είχε πάει να σπουδάσει το 1939. Για όσο διάστημα όμως φοίτησε, ήρθε σε επαφή με το βρετανικό δίκαιο και γενικότερα τις δυτικού τύπου δημοκρατίες, γεγονός που τον επηρέασε βαθύτατα. Το 1940 έκανε τη δεύτερη, αυτή τη φορά, «προσωπική του επανάσταση».
Ήταν τότε που ο κηδεμόνας του (ο πατέρας του είχε πεθάνει, όταν ήταν 9 χρονών) σκόπευε να τον παντρέψει, ενάντια στη θέληση του. Έτσι, καταφεύγει στο Γιοχάνεσμπουργκ και κάνει διάφορες δουλειές για να επιβιώσει. Από φύλακας σε χρυσωρυχείο, μέχρι κλητήρας. Θα έρθει σε επαφή με το κομμουνιστικό κίνημα και θα τον εντυπωσιάσει το γεγονός πως λευκοί και μαύροι συμμετέχουν ισότιμα. Όμως, δεν θα ενταχθεί σε αυτό για δύο λόγους. Πρώτον, διότι απορρίπτει τον αθεϊσμό και δεύτερον, γιατί δίνει μεγαλύτερη έμφαση στις φυλετικές διακρίσεις, παρά στην ταξική πάλη.
Η Πολιτικοποίησή του
Ο Μαντέλα -αναζητώντας την ταυτότητά του- αποφασίζει να περατώσει την εκπαίδευσή του και προχωράει σε νομικές σπουδές. Παράλληλα, έχει κατασταλάξει ότι σκοπός της ζωής του θα είναι η κινητοποίηση των Αφρικανών ενάντια στην υποδούλωσή τους και η καταπολέμηση των φυλετικών διακρίσεων. Εναντιώνεται και ασκεί κριτική στην ηγεσία του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου, ενώ αποφασίζει να ιδρύσει τη δική του ριζοσπαστική νεολαία το 1944. Το 1948 διεξάγονται εκλογές, στις οποίες δικαίωμα ψήφου έχουν μόνο λευκοί πολίτες. Τις κερδίζει το Εθνικό Κόμμα, αποτελούμενο ως επί το πλείστον από εθνικιστές Αφρικάνερς (Αφρικάνερς, αποκαλούνταν οι λευκοί Νοτιοαφρικανοί).
Στο άμεσο πρόγραμμα του κόμματος, είναι το «απαρτχάιντ», ο φυλετικός διαχωρισμός. Έτσι γίνεται πλέον επίσημη πολιτική ένα προϋπάρχον σύστημα διακρίσεων και φυλετικής κατηγοριοποίησης. Το τελικό σχέδιο προέβλεπε τη «γκετοποίηση» των μαύρων, που ήταν το 80% του πληθυσμού της χώρας σε μία έκταση που θα κάλυπτε το 13% της εδαφικής επικράτειας της Νότιας Αφρικής. Με την εφαρμογή του απαρτχάιντ, στην ουσία, «νομιμοποιούνταν» ο ρατσισμός και τα βασικά δικαιώματα των μαύρων περιστέλλονταν σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Το 1950 ο Νέλσον Μαντέλα εκλέγεται πρόεδρος της νεολαίας του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου και υιοθετείται ως μέσο πολιτικής διαμαρτυρίας, η μη βία και άλλες ειρηνικές μέθοδοι. Αρχικά, θεωρούσε πως η μαύρη κοινότητα έπρεπε να κινηθεί μόνη της στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων της. Αναλαμβάνοντας, όμως, σταδιακά ηγετικό ρόλο, κάνει μία μεταστροφή και ένα άνοιγμα προς όλες τις ομάδες, που υπόκεινται οποιαδήποτε μορφή διάκρισης και όχι μόνο φυλετική. Το 1955 θα διατυπώσει το μανιφέστο του, που έμεινε γνωστό ως «Χάρτης της Ελευθερίας».
Η Ριζοσπαστικοποίηση του Νέλσον Μαντέλα και η φυλάκισή του
Ωστόσο, με την πάροδο των ετών και παρά το γεγονός ότι είχε εμπνευστεί από τη μη βία του Μαχάτμα Γκάντι, ο Μαντέλα διαπίστωσε πως τα ειρηνικά μέσα ήταν αναποτελεσματικά. Ο μόνος δρόμος που έμενε ήταν η υιοθέτηση πιο δυναμικών μορφών αγώνα. Για την ακρίβεια, η στροφή στην ένοπλη πάλη. Η θρυαλλίδα που άναψε το φυτίλι ήταν, όταν σε ειρηνική διαμαρτυρία στην πόλη Sharpeville το 1960, η αστυνομία σκότωσε 69 άτομα. Ο Μαντέλα θα μπει στο στόχαστρο, τελικά θα συλληφθεί το 1963 και θα καταδικαστεί ένα χρόνο αργότερα.
Οι κατηγορίες που του από δόθηκαν ήταν η προδοσία, το σαμποτάζ και η συνωμοσία. Η ετυμηγορία του δικαστηρίου ήταν η ισόβια κάθειρξη. Για 26 ολόκληρα χρόνια ο Μαντέλα θα στερηθεί πλήρως την ελευθερία του. Θα περάσει από δύο σκληρές φυλακές, ενώ από το 1988 θα τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό. Θα πρέπει να περιμένει ως το Φεβρουάριο του 1990, όταν και θα διαταχθεί η απελευθέρωσή του.
Η Δικαίωση και το Νόμπελ Ειρήνης
Μια ολόκληρη ζωή αφοσιωμένη στον αγώνα για την ελευθερία, εν τέλει, θα δικαιωθεί. Η πολιτική φυλετικών διακρίσεων στη Νότια Αφρική θα τερματιστεί, θα του απονεμηθεί το Νόμπελ Ειρήνης το 1993 και το 1994 θα ορκιστεί σε ηλικία 76 ετών, ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής. Κατά τη διάρκεια της θητείας του η Νότια Αφρική «έγινε ένα πολύχρωμο έθνος, με ειρήνη εσωτερικά και εξωτερικά». Το 1996 η χώρα απέκτησε νέο, δημοκρατικό Σύνταγμα, ενώ μία μνημειώδης κίνηση προς την κατεύθυνση της συμφιλίωσης είχε λάβει χώρα, ένα χρόνο πριν.
Πιο συγκεκριμένα, το 1995 διεξαγόταν στη χώρα το παγκόσμιο πρωτάθλημα ράγκμπι. Η ομάδα επανδρωνόταν παραδοσιακά μόνο από λευκούς αθλητές. Τότε, με πρωτοβουλία του Μαντέλα, δημιουργήθηκε ένα φυλετικό μείγμα, θέτοντας τέρμα στους διαχωρισμούς και αποκλεισμούς του παρελθόντος. Στον προεδρικό θώκο παρέμεινε μέχρι το 1999, όταν και αποφάσισε να αποχωρήσει σε ηλικία 81 ετών.
Το Τέλος
Ο Νέλσον Μαντέλα, είχε εκπληρώσει το σκοπό της ζωής του. Το μόνο που ήθελε πλέον, ήταν σύμφωνα με τα λεγόμενα του: «να επιστρέψω στο χωριό μου και να μπορώ να περπατώ στα λιβάδια, στους λόφους και στα ποτάμια όπου μεγάλωσα». Κάτι που έπραξε, μέχρι να φύγει «ήσυχα» από τη ζωή στις 5/12/2013. Υπήρξε μια εμβληματική μορφή του αγώνα για την εξάλειψη των διακρίσεων, που θα κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία του 20ού αιώνα.
Ένα απόσπασμα από την απολογία του, όταν δικαζόταν, αποτελεί, ίσως, τον καλύτερο επίλογο:
«Αφιέρωσα τη ζωή μου στον αγώνα του λαού της Αφρικής. Έχω πολεμήσει εναντίον της λευκής κυριαρχίας και έχω πολεμήσει εναντίον της μαύρης κυριαρχίας. Αγαπώ την ιδέα μιας ελεύθερης και δημοκρατικής κοινωνίας στην οποία όλοι θα ζουν αρμονικά μαζί και θα έχουν ίσες ευκαιρίες. Είναι ένα ιδανικό που ελπίζω να ζήσω και να επιτύχω. Αλλά, αν χρειαστεί, τότε είναι και ένα ιδανικό για το οποίο είμαι έτοιμος να πεθάνω».
Ακολουθεί βίντεο που περιέχει μια σύντομη βιογραφία του Νέλσον Μαντέλα.
ΠΗΓΕΣ:
http://www.pathfinder.gr/stories/3767227/diethnhs-hmera-nelson-mantela-h-zwh-kai-to-ergo-toy/
https://www.sansimera.gr/biographies/738
