Στις 8 Μαρτίου έχει θεσπιστεί κάθε χρόνο να γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Αυτή η ημέρα είναι αφιερωμένη στον εορτασμό των κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών επιτευγμάτων των γυναικών όλου του κόσμου, όπως επίσης και στην προώθηση των ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών μεταξύ των δύο φύλων. Η συγκεκριμένη ημέρα γιορτάστηκε για πρώτη φορά στις αρχές του 20ου αιώνα, όμως χρειάστηκαν δεκαετίες για να καθιερωθεί επίσημα. Η 8η Μαρτίου είναι φυσικά στενά συνδεδεμένη με το φεμινιστικό κίνημα, χωρίς όμως να «ανήκει» ουσιαστικά σε οποιοδήποτε ίδρυμα, οργανισμό ή κυβέρνηση, αν και οι περισσότεροι επίσημοι θεσμοί την τιμούν με διάφορους τρόπους. Αυτό είχε τονίσει και η Αμερικανίδα δημοσιογράφος και ακτιβίστρια Gloria Steinem, λέγοντας ότι:
«Η ιστορία των αγώνων των γυναικών για την ισότητα δεν ανήκει σε μια φεμινίστρια ή σε έναν οργανισμό αλλά στις συλλογικές προσπάθειες όλων όσοι ενδιαφέρονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Οι καταβολές της μέρας
Η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε ο όρος «Μέρα της Γυναίκας» και οργανώθηκαν σχετικές εκδηλώσεις ήταν στις 28 Φεβρουαρίου του 1909 στη Νέα Υόρκη. Είχε οργανωθεί από το αμερικανικό σοσιαλιστικό κόμμα προς τιμήν της απεργίας που είχε πραγματοποιήσει την προηγούμενη χρονιά η ένωση των υπαλλήλων στον τομέα της ένδυσης. Τα περισσότερα μέλη της ένωσης ήταν γυναίκες μετανάστες και διεκδικούσαν καλύτερες εργασιακές συνθήκες. Εκτός από τη μνημόνευση εκείνης της απεργίας, οι γυναίκες που συμμετείχαν απαιτούσαν καλύτερη πληρωμή, αλλά και δικαίωμα ψήφου. Συνέχισαν, λοιπόν, να γιορτάζουν την επέτειο την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου μέχρι το 1913.
Τον Αύγουστο του 1910, σε ένα διεθνές συνέδριο γυναικών που πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη με αντιπροσωπείες από δεκαεφτά χώρες, η Γερμανίδα σοσιαλίστρια Luise Zietz πρότεινε την καθιέρωση μιας διεθνούς ημέρας γυναικών, όπου οι συμμετέχουσες θα διαδήλωναν συντονισμένα για να προωθήσουν μια παρόμοια ατζέντα: τη διεκδίκηση ίσων δικαιωμάτων, άναμεσά τους το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Η πρότασή της υπερψηφίστηκε και η 19η Μαρτίου ορίστηκε ως η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Αν και οι Αμερικανίδες συνέχισαν να γιορτάζουν το Φεβρουάριο, στις 19 Μαρτίου του 1911 η μέρα της γυναίκας γιορτάστηκε στη Δανία, την Αυστρία, τη Γερμανία και την Ελβετία με πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους να συμμετέχουν.
Το 1914, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας μάλλον τυχαία – καθότι έτυχε να είναι Κυριακή εκείνη τη χρονιά – καθιερώθηκε στις 8 Μαρτίου. Διαδηλώσεις έγιναν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, υπό την απειλή και του επερχόμενου πολέμου. Παράλληλα, στο Λονδίνο η Sylvia Pankhurst, κόρη της διάσημης Αγγλίδας σουφραζέτας Emmeline Pankhurst και η ίδια υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών, συνελήφθη λίγο πριν εκφωνήσει ομιλία στην πλατεία Trafalgar.
Ο Ά Παγκόσμιος Πόλεμος πήγε αναμενόμενα πίσω το γυναικείο ζήτημα. Μια πορεία γυναικών, όμως, που πραγματοποιήθηκε στην Αγία Πετρούπολη, πυροδότησε την πρώτη επανάσταση το Φεβρουάριο του 1917 στη Ρωσία (8 Μαρτίου σύμφωνα με το γρηγοριανό ημερολόγιο). Εκείνη τη μέρα, ένα πολύ μεγάλο πλήθος γυναικών προχώρησε σε απεργία , διαμαρτυρόμενο για το συνεχιζόμενο πόλεμο, τα ανεπαρκή αποθέματα τροφής και κατά του τσάρου, επιφέροντας ένα ακόμα μεγαλύτερο κύμα αντιδράσεων. Ο τσάρος παραιτήθηκε τέσσερις μέρες αργότερα.
Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η Αλεξάντρα Κολοντάι και ο Βλαντίμιρ Λένιν έκαναν την 8η Μαρτίου επίσημη αργία προς τιμήν των γυναικών στη Σοβιετική Ένωση. Από τότε ο εορτασμός έγινε αποκλειστικότητα των κομμουνιστικών κρατών, με την Κίνα να τον υιοθετεί κι αυτή το 1949. Στη Δύση επανήλθε ο εορτασμός της ημέρας αυτής το 1977, όταν ο ΟΗΕ κάλεσε τα κράτη-μέλη του να ανακηρύξουν την 8η Μαρτίου ως την μέρα για τα δικαιώματα των γυναικών. Στο εξής απέκτησε παγκόσμιο χαρακτήρα και έγινε η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας που γιορτάζεται μέχρι και σήμερα.
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στη σύγχρονη εποχή
Ο ΟΗΕ από το 1996 και μετά θεσπίζει έναν θεματικό άξονα για τις εκδηλώσεις κάθε χρόνο. Οι περισσότεροι έχουν να κάνουν με την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και την έμφαση στην παροχή ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση και στην εργασία. Υπήρξαν, όμως, και πιο εξειδικευμένοι θεματικοί άξονες, όπως οι γυναίκες που πάσχουν από AIDS, οι γυναίκες σε ηγετικές θέσεις και εκείνες που εργάζονται στην επιστήμη και την τεχνολογία. Το 2011, με τη συμπλήρωση ουσιαστικά ενός αιώνα από την πρώτη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας που εορτάστηκε διεθνώς, διοργανώθηκαν γεγονότα προς τιμήν της επετείου σε πάνω από εκατό χώρες. Στην Αίγυπτο, όμως, οι εκδηλώσεις αμαυρώθηκαν από την παρέμβαση εκατοντάδων ταραχοποιών. Σε πολλές χώρες του κόσμου, η 8η Μαρτίου θεωρείται ακόμα επίσημη αργία, ενώ σε κάποιες άλλες μοιάζει αρκετά με τη Γιορτή της Μητέρας, με τα παιδιά να προσφέρουν δωράκια στις μητέρες και τις γιαγιάδες τους.
Είναι προφανές πως η θέση των γυναικών στις δυτικές τουλάχιστον κοινωνίες έχει κάνει τεράστια άλματα προς το καλύτερο από το 1911, ακόμα και από το 1977 που καθιερώθηκε επίσημα αυτή η μέρα. Με τις σημαντικότερες μάχες εκείνης της εποχής να έχουν κερδηθεί, πολλοί θεωρούν ότι ο φεμινισμός δεν έχει πλέον λόγο ύπαρξης ή αδυνατούν να καταλάβουν γιατί υπάρχει μια τέτοια παγκόσμια ημέρα (αν και υπάρχει πλέον παγκόσμια ημέρα μέχρι και για τη σαντιγί, οπότε μάλλον δε χρειάζεται να πω τίποτα άλλο!). Με τις γυναίκες να εκπροσωπούνται περισσότερο από ποτέ σε οποιονδήποτε σχεδόν κλάδο και τη νομοθεσία κατά κύριο λόγο να προστατεύει τα δικαιώματά τους, είναι εύκολο για το δυτικό κόσμο να δίνει την εντύπωση μιας κοινωνίας που όντως έχει πετύχει την ισοτιμία μεταξύ των δύο φύλων.
Ωστόσο, οι γυναίκες εξακολουθούν σε πολλές περιπτώσεις να πληρώνονται λιγότερο, να υφίστανται περισσότερες διακρίσεις στον εργασιακό χώρο και να μην εκπροσωπούνται εξίσου με τους άντρες στις επιχειρήσεις ή στην πολιτική (και όχι μόνο). Παγκοσμίως τα ποσοστά κατά τα οποία οι γυναίκες μορφώνονται είναι χαμηλότερα από αυτά των αντρών και τα περιστατικά βίας εναντίον τους εξακολουθούν να είναι ανησυχητικά υψηλά, ενώ σε αρκετές χώρες ζουν υπό… μεσαιωνικό καθεστώς όσον αφορά τις ελευθερίες και τα δικαιώματά τους. Μπορεί να έχουμε καταφέρει πολλά πράγματα, αλλά έχουμε ακόμη σημαντικό δρόμο μπροστά μας.
Χρόνια μας πολλά!
Πηγές: internationalwomensday.com wikipedia
