Σανατόριο Πάρνηθας: Οι Ψυχές που έμειναν στο Πάρκο

Στην Πάρνηθα, το γνωστό βουνό της Αττικής, με έκταση 300 τ.χλμ., πέρα από φυσική ομορφιά μπορεί κανείς να αντικρίσει και κάτι διαφορετικό, που θα εξάψει την περιέργεια του. Το 1914 η Ιερά Μονή Ασωμάτων – Πετράκη παρέδωσε συγκεκριμένη έκταση στο νοσοκομείο “Ευαγγελισμός”, προκειμένου να δρομολογηθεί η ίδρυση μιας μονάδας νοσηλείας των φυματικών. Ο λόγος, που επιλέχθηκε αυτή η τοποθεσία για το σανατόριο ήταν η μακρινή απόσταση από το αστικό κέντρο, που είχε ως αποτέλεσμα καθαρό αέρα και σαφώς πιο υγιεινό κλίμα για τους ασθενείς.

Η λειτουργία του ξεκίνησε το 1917 και διήρκησε πάνω από 30 χρόνια. Φιλοξένησε όχι μόνο Αθηναίους πολίτες, που νοσούσαν, αλλά και ανθρώπους από διάφορες άλλες πόλεις της Ελλάδας. Μάλιστα, πολλοί ήταν αυτοί, που αδυνατούσαν να ανταπεξέλθουν στα έξοδα της νοσηλείας (300 – 480 δρχ./μήνα) και κατασκήνωναν έξω από το κτίριο, για να επωφεληθούν έστω από το – ευεργετικό για αυτούς – ορεινό κλίμα. Το φαινόμενο αυτό ήταν ακόμα πιο έντονο τις καλοκαιρινές περιόδους πριν και μετά τον πόλεμο, καθώς η φυματίωση τότε ήταν σε έξαρση. Σχεδόν 100.000 άνθρωποι στην Ελλάδα υπολογίζεται πως έχασαν τη ζωή τους λόγω φυματίωσης, τη δεκαετία 1929 – 1938. Δεν ήταν λίγοι, βέβαια, και αυτοί, που άφησαν την τελευταία τους πνοή μέσα σε κάποιο δωμάτιο του σανατόριου.

Ως γνωστόν ακόμα, στο σανατόριο νοσηλεύτηκε και ο ποιητής Γ. Ρίτσος κατά τα τέλη του 1973 και για 6 περίπου μήνες. Ολοκλήρωσε εκεί τρία ποιήματα του: “Μια πυγολαμπίδα φωτίζει τη νύχτα” (1937), “Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού” (1938) και “Εαρινή Συμφωνία” (1938).

«…Δε νιώθεις

Advertising

Advertisements

Διαβάστε επίσης Χιονάδες Κόνιτσας: To χωριό των αγιογράφων και των λαϊκών ζωγράφων

την ωχρή παρουσία

του αιθέρα και του ιωδίου

την πληγωμένη κραυγή

της παραφροσύνης

Advertising

μια μυρωδιά βροχής που πέφτει

σε παγωμένα τζάμια εσπερινά

σανατορίων και ψυχιατρείων;»

(Εαρινή Συμφωνία, Γ. Ρίτσος, 1938)

Advertising

Μετά την ανακάλυψη της πενικιλίνης το 1950, το σανατόριο παρήκμασε, καθώς βρέθηκαν νέοι τρόποι ίασης. Έτσι το 1960, αποφασίζεται να κλείσει και το 1965 το κτίριο περνάει στην ιδιοκτησία του ΕΟΤ έναντι 6.500.000 δραχμών. Η λειτουργία του συνεχίζεται για ένα διάστημα, αυτή τη φορά ως ξενοδοχείο, ονόματι “ΞΕΝΙΑ” και έπειτα ως σχολή τουριστικών επαγγελμάτων μέχρι και το 1985. Έκτοτε γνώρισε την πλήρη εγκατάλειψη.

Απέναντι ακριβώς από το ερειπωμένο κτίριο, βρίσκεται κάτι εξίσου ιδιαίτερο, που ακόμα και με την πρώτη ματιά σου προκαλεί το ενδιαφέρον. Πρόκειται για το Πάρκο των Ψυχών. Δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο του 2012 αφιλοκερδώς από το γλύπτη και τότε δασικό υπάλληλο του Δασαρχείου Πάρνηθας, Σ. Ντασιώτη. Είχε σκοπό να θυμίζει τα συναισθήματα και τις μνήμες του σανατόριου. Τα έργα του αντικατοπτρίζουν τον πόνο, τη θλίψη, τη μοναξιά, μέχρι και τον έρωτα. Φυσικά, σε ένα μέρος με τόσους ανθρώπους, θεωρείται αδύνατον να μη γεννήθηκε έρωτας, παρ’ όλες τις αντίξοες συνθήκες.

Ο καλλιτέχνης Σ. Ντασιώτης, έδωσε ξανά ζωή στους -καμμένους από την πυρκαγιά του 2007- κορμούς των δέντρων, που υπήρχαν τριγύρω από το σανατόριο. Χάραξε επάνω τους πρόσωπα και εικόνες, αποτυπώνοντας σε κάθε κορμό και από ένα συναίσθημα. Κάθε χαραγμένη μορφή συμβολίζει και από κάτι. Παράδειγμα αποτελεί το “αυτί”. Συγκεκριμένα αναφερόμαστε σε έναν κορμό, ο οποίος έχει λαξευτεί με τρόπο τέτοιο, ώστε να αναπαριστά ένα κανονικό ανθρώπινο αυτί. Όπως αναφέρει σε συνέντευξη του ο δημιουργός, συμβολίζει τη “θετική είδηση”. Κάθε άνθρωπος, έγκλειστος στο σανατόριο, είχε διαρκώς το αίσθημα της προσμονής. Περίμενε πώς και πώς να ακούσει ένα καλό νέο, σχετικό συνήθως με την κατάσταση της υγείας του. Αυτό, λοιπόν, το συναίσθημα προσπάθησε να αποτυπώσει και ο κος Ντασιώτης.

Διαβάστε επίσης Πιέρια Όρη: τα ομορφότερα χωριά των Πιερίων

Επέλεξε σκόπιμα, βέβαια, να χρησιμοποιήσει τους καμμένους κορμούς, που περικύκλωναν το κτίριο. Με την κίνηση αυτή περνάει το μήνυμα αποφυγής μιας παρόμοιας καταστροφής, όμοιας με την πυρκαγιά. Αλλά ο κύριος λόγος επιλογής αυτών των ξύλων, ήταν να ξυπνήσει μνήμες. Πρόκειται για τα δέντρα, κάτω απ’ τα οποία, ξαπόσταιναν οι ασθενείς, από τα οποία έπαιρναν οξυγόνο, ήταν αυτά, που χάζευαν από τα παράθυρα των σκοτεινών τους δωματιών. Άρα αυτά τα δέντρα, κρατούν μέσα τους στιγμές των ανθρώπων, που έζησαν εκεί.

Advertising

Δυστυχώς τίποτα σχεδόν δε διασώζεται σήμερα, που να θυμίζει το σανατόριο. Τα μοναδικά πράγματα, που βρίσκονται εκεί να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του είναι το σκοτεινό κτίριο και οι ξηλωμένες πόρτες. Άλλοι τοίχοι έχουν ρημάξει και υπάρχουν σημεία, όπου λείπει το ταβάνι. Μετά, μάλιστα, από το σεισμό του ’99 το κτίριο χαρακτηρίστηκε ως “ακατάλληλο προς επίσκεψη”. Αυτό βέβαια, δεν έχει εμποδίσει σχεδόν κανέναν πλέον να το επισκεφθεί. Αντίθετα, αυτό, που τρομάζει τους περισσότερους είναι η φήμη, που περικυκλώνει το σανατόριο. Περιστατικά αναφέρουν, πως έχουν ακούσει φωνές κατά την επίσκεψη τους, παρ΄ όλο που ήταν μόνοι τους στο κτίριο. Έχουν κάνει λόγο μέχρι και για θεάσεις “φαντασμάτων”. Φυσικά, αυτό, που εντύνει το φόβο για τους περισσότερους, είναι τα επανειλημμένα σχόλια, ότι μέσα στο σανατόριο εκτελούνται τελετές σατανιστών. Όπως και να ‘χει, η ουσία βρίσκεται στο ότι αυτό, που κάποτε ήταν ανθρώπινος πόνος, εκτυλίσσεται τώρα σε ανθρώπινο φόβο.