Ψυχολογική κακοποίηση στην εργασία ή αλλιώς mobbing
Η εργασία είναι ένα σημαντικό κομμάτι στη ζωή του ανθρώπου. Και αυτό γιατί όχι μόνο του προσφέρει οικονομική ασφάλεια αλλά επιπλέον του χαρίζει την αίσθηση ότι αποτελεί μέρος μιας δομής, του δίνει ταυτότητα, κοινωνική αναγνώριση και εκτίμηση. Ο άνθρωπος μέσα από την εργασία του μπορεί να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση του. Γιατί τα επιτεύγματα, η επαγγελματική ανάπτυξη, η δυνατότητα έκφρασης είναι μερικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ικανοποίηση του ατόμου.
Το άτομο έχει το κάθε δικαίωμα να αισθάνεται καλά μέσα στο χώρο της δουλειάς του και απέναντι στους συναδέλφους του. Γιατί οποιαδήποτε αντίθετη πράξη μπορεί να επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα στην ποιότητα της εργασίας του αλλά και στο ίδιο το άτομο. Δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιοι αισθάνονται θύματα άσκησης ψυχολογικής ή λεκτικής βίας στο χώρο εργασίας του. Και το πιο τραγικό είναι ότι οι περισσότεροι δέχονται παθητικά αυτού του είδους τις συμπεριφορές χωρίς να αντιδρούν.
Η λεκτική κακοποίηση ή λεκτική βία είναι μορφή εργασιακής βίας και εκφράζεται με βρισιές, προσβολές, σαρκασμούς, ειρωνείες, απειλές, κυνισμό, υποτιμητικά ρατσιστικά ή σεξουαλικά σχόλια, που σκοπό έχουν να υποτιμήσουν το άτομο. Πρόκειται για τη συνεχή και σκληρή επίθεση προς την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό του εργαζόμενου. Το φαινόμενο αυτό αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια στους εργασιακούς χώρους και ονομάζεται mobbing. Στην Ελλάδα το φαινόμενο εξαπλώνεται µε γρήγορους ρυθμούς, αφού οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι ένας στους δέκα Έλληνες παραδέχεται συνθήκες εκφοβισµού.
Το προφίλ των θυμάτων ψυχολογικού εκφοβισμού
Συνήθως τα θύματα αυτής της συμπεριφοράς είναι άτομα με υψηλά προσόντα και ανώτερο μορφωτικό επίπεδο. Παρόλο που η εργασία για αυτούς μπορεί να αποτελεί πηγή χαράς και ικανοποίησης, τα άτομα αυτά στοχοποιούνται από τα κατώτερα στελέχη λόγω ζήλους. Κατά συνέπεια υποφέρουν από σημαντικές αδικίες για χρόνια, χωρίς να έχουν αντιληφθεί ότι γίνονται θύματα εκ φοβισμού. Μια άλλη κατηγορία ανθρώπων που μπορεί να γίνουν θύματα ψυχολογικής βίας στην εργασία τους είναι τα άτομα που αποκλίνουν από τα τυπικά χαρακτηριστικά της ομάδας. Τέτοια είναι άτομα που έχουν διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις και σεξουαλικές προτιμήσεις, κάποια αναπηρία κλπ. Τα ευαίσθητα άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση μπορούν επίσης να γίνουν θύματα.
Συμπτώματα του mobbing στην υγεία των θυμάτων
Τα άτομα αυτά επικρίνονται συνεχώς για ασήμαντα λάθη χωρίς να έχουν τη δυνατότητα αιτιολογίας των πράξεων τους. Στοχοποιούνται, απομονώνονται, απορρίπτονται. Επιβαρύνονται με υπερβολικά ή υποτιμητικά καθήκοντα και πολλές φορές οι εργασίες τους λογοκρίνονται, ακυρώνονται ή υποκλέπτονται. Υπό αυτές τις συνθήκες οι άνθρωποι που δέχονται τέτοια μορφής συμπεριφορά στο χώρο εργασίας τους τις περισσότερες φορές κατακλύζονται με συναισθήματα θυμού, ντροπής, ανικανότητας που εκφράζονται με επιθετικότητα, κατάθλιψη, άγχος, δυσκολία στη συνεργασία με τους συναδέλφους κλπ. Το εργασιακό άγχος όμως μπορεί να προκαλέσει και σωματικά προβλήματα υγείας όχι μόνο ψυχικά. Τα κυριότερα είναι οι διαταραχές ύπνου, ο πονοκέφαλος, οι ημικρανίες, η κόπωση, οι κρίσεις πανικού κ.α.
Τρόποι αντιμετώπισης
Ο εργαζόμενος που αντιλαμβάνεται τέτοιου είδους συμπεριφορές απέναντι του προτιμάει να μην μιλήσει εξαιτίας του φόβου μιας επερχόμενης απόλυσης. Σε κάθε περίπτωση όμως το πιο σημαντικό είναι να προστατεύσει το άτομο τον ίδιο του τον εαυτό. Σε τέτοιες περιπτώσεις το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να μιλήσει με το οικογενειακό του περιβάλλον για μία τέτοια κατάσταση ώστε να μπορέσουν να το υποστηρίξουν ψυχολογικά.
Επιπλέον θα πρέπει να ενημερωθεί σχετικά με το νομικό πλαίσιο που έχει θεσπιστεί για τέτοιου είδους καταστάσεις. Στη συνέχεια καλό θα ήταν να καταγράψει όλες τις εκφοβιστικές συμπεριφορές που έχει δεχτεί και να απευθυνθεί στον προϊστάμενο του. Τέλος, ο εργαζόμενος που παρενοχλείται πρέπει να επανακτήσει την αυτοεκτίμηση του και να ισχυροποιήσει την αλληλεγγύη, συζητώντας το πρόβλημα με συναδέλφους και προϊσταμένους, δημιουργώντας έτσι δεσμούς υποστήριξης και συνοχής.
