Τα film-noirs είναι ένα από τα παλαιότερα είδη στον κινηματογράφο. Ένα είδος που δημιουργήθηκε στους εν πολέμω και τους μεταπολεμικούς καιρούς της Αμερικής, αλλά και της Ευρώπης.
Προέρχεται από τα συνθετικά film που σημαίνει “ταινία” και noir που αποτελεί γαλλική λέξη και σημαίνει “μαύρος, σκοτεινός”, κάτι που εκφράζει απόλυτα την σκηνοθετική και κινηματογραφική μορφή των ταινιών αυτών. Είναι ασπρόμαυρες -κατά κύριο λόγο- αστυνομικές ταινίες ή ταινίες μυστηρίου που έχουν ως θέμα το έγκλημα, τον υπόκοσμο, τους φόνους, το πάθος και τον έρωτα. Οι πρωταγωνιστές των film-noirs είναι, εκτός πολύ λίγων εξαιρέσεων, άντι-ήρωες, σκοτεινοί και μοναχικοί τύποι που προσπαθούν να επιβάλλουν την απόλυτη δικαιοσύνη με τον δικό τους τρόπο και αξίες. Είναι μια πρώιμη μορφή αυτού που σήμερα θα αποκαλούσαμε vigilantes.
Οι film-noir ταινίες είναι ένα από τα αγαπημένα είδη πολλών σινεφίλ στο κόσμο και μια απο τις πολύ σημαντικές και θεμελιώδεις κατηγορίες της μεγάλης οθόνης.
Ας δούμε λοιπόν μαζί μερικές ταινίες film-noir που ανήκουν και σε διαφορετικές υπο-κατηγορίες.
“Touch of Evil”
Έτος: 1958
Σκηνοθέτης: Orson Welles
Πρωταγωνιστές: Orson Welles, Charlton Heston, Janet Leigh, Joseph Calleia, Akim Tamiroff
Η ταινία ακολουθεί τον Mike Vargas (Heston), έναν αστυνομικό απο την Δίωξη Ναρκωτικών και την σύζυγο του Susan Vargas (Leigh), καθώς τυχαίνει να είναι παρόντες όταν μια βόμβα ανατινάσσεται και σκοτώνει έναν διπλωμάτη και την νεαρή κοπέλα του στο αμάξι τους. Ο Vargas θα προσπαθήσει να λύσει το μυστήριο, όσο ταυτόχρονα θα συγκρούεται με τον θρυλικό, αλλά και διεφθαρμένο αστυνόμο Hank Quinlan (Welles) και την τοπική εγκληματική οργάνωση.
Το “Touch of Evil” ή “Άρχων του Τρόμου”, όπως είναι ο τίτλος του στα ελληνικά είναι κατά την γνώμη μου ένα από καλύτερα film-noirs που έχουν δημιουργηθεί ποτέ. Είναι για εμένα η πιο ωραία ταινία του Orson Welles (ναι μου αρέσει πιο πολύ από το Citizen Kane και το The Third Man) και το δικό του προσωπικό, χρυσό άγγιγμα στο είδος.
Από την πρώτη κιόλας λήψη καταλαβαίνεις ότι θα δείς ένα fim-noir ΑΑΑ+ κατηγορίας. Η κινηματογράφιση, το σενάριο, οι λήψεις και η μουσική συνθέτουν μια ταινία που δικαίως ανήκει στο Πάνθεον του είδους.
“Double Indemnity”
Έτος: 1944
Σκηνοθέτης: Billy Wilder
Πρωταγωνιστές: Fred MacMurray, Edward Robinson, Barbara Stanwyck
Ένας ασφαλιστής. Μια προκλητική και πονηρή γυναίκα. Ένα έγκλημα. Billy Wilder. Μόνο αυτές οι πληροφορίες φτάνουν για να καταλάβει κανείς για ποιο λόγο το “Double Indemnity” ή “Με διπλή Ταυτότητα” είναι από τις πρώτες ταινίες που ακούγεται σε μια κουβέντα περί film-noirs.
Ο μέτρ του είδους Billy WIlder (“Witness for the Prosecution”, “Ace in the hole”, “Some like it hot”, “Sunset Boulevard” και συνεχίζει για πολύ ακόμη η λίστα) αφήνει την πινελιά του σε μια ακόμη αξέχαστη ταινία που ενέπνευσε και πολλές ακόμη. Μια εξ’ αυτών είναι και το σχεδόν remake “Body Heat” την δεκαετία του 80′, που επίσης αποτελεί μια από τις καλύτερες ταινίες στο είδος neo-noir.
“Rififi”
Έτος: 1955
Σκηνοθέτης: Jules Dassin
Πρωταγωνιστές: Jean Servais, Carl Mohner, Robert Manuel
Γαλλική ταινία παραγωγής του 1955. Μια από τις καλύτερες heist movies και film-noirs στην ιστορία . Ένα φίλμ που επηρέασε και επηρεάστηκε από θρυλικές ταινίες, όπως το “The Asphalt Jungle”(1950) του John Huston και το “The Killing” (1956) του Stanley Kubrick. Μια ταινία που μας διηγείται την ιστορία μιας συμμορίας απο επαγγελματίες κλέφτες και το μεγαλοφυές σχέδιο τους.
Επιπλέον, το Rififi περιέχει και μια από τις πιο άρτια σκηνοθετημένες sequences που γυρίστηκαν ποτέ. Την σκηνή της ληστείας. Ένα σκηνοθετικό κομψοτέχνημα από τον Jules Dassin . Τριάντα συνεχόμενα λεπτά, χωρίς μουσική και διάλογο να μας δείχνουν πως γίνεται μια ληστεία αλά γαλλικά.
“White Heat”
Έτος: 1949
Σκηνοθέτης: Raoul Walsh
Πρωταγωνιστές: James Cagney, Virginia Mayo, Edmond O’Brien
Η ταινία αυτή θα μπορούσαμε να πούμε ότι ανήκει τόσο στο είδος των film-noirs όσο και στις γκανγκστερικές ταινίες. Έχει τα χαρακτηριστικά και τις κινηματογραφικές πινελιές ενός film-noir, αλλά δανείζεται και πολλά στοιχεία απο τις γκανγκστερικές ταινίες του 20′ και του 30′, όπως το “Scarface”, “Little Ceasar” και το “Public Enemy” (στο τελευταίο πρωταγωνιστεί και ο James Cagney).
Επιπλέον, ο θρυλικός James Cagney ο οποίος επιστρεφεί στο γκανγκστερικό είδος μετά τις τις ταινίες που έκανε την δεκαετία του 20′ και του 30′, δίνει και την ερμηνεία της ζωής του ως ο παρανοϊκός, μεγαλομανής γκάνγκστερ Cody Jarrett που έχει εμμονή με την μητέρα του (κάτι που δίνει και μια κωμική νώτα στον χαρακτήρα του).
Αυτές ήταν λοιπόν κάποιες από τις πλέον άξιες film-noir ταινίες που αξίζει να δεί κανείς. Επιπλέον, όλες τους ανήκουν σε διαφορετικές υπο-κατηγορίες. Αστυνομικό, ερωτικό, heist και γκανγκστερικό film-noir.
Είναι ταινίες που θα σας κάνουν μεταξύ άλλων να αγαπήσετε το είδος και εννοείται είναι μερικές μόνο από τις πολλές ταινίες που μπορούν να χαρακτηριστούν ως διαμάντια film-noirs.
