Απέναντι από την Ελαφόνησο, βορειοανατολικά, μεταξύ της νησίδας στο Παυλοπέτρι και της παραλίας της Πούντας κρύβεται για πάνω από 5.000 χρόνια η πιο αρχαία υποβρύχια πόλη στον κόσμο
Πρόκειται για τη βυθισμένη αρχαιοελληνική πόλη που μάγεψε τους αρχαιολόγους και το BBC. Πρώτος την εντόπισε ο Φωκίων Νέγρης το 1904 και την ανέδειξε ο καθηγητής Φλέμινγκ το 1967. Βρίσκεται 4 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και αποτελεί ένα μοναδικό υποθαλάσσιο μνημείο. Η προϊστορική πόλη κατοικήθηκε το αργότερο στις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ. και αποτελούσε σπουδαίο βιοτεχνικό και εμπορικό κέντρο των μυκηναϊκών χρόνων. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η πόλη καταποντίστηκε από ισχυρότατο σεισμό, που όπως εικάζουν, ίσως ήταν ο ίδιος σεισμός που απέκοψε και την Ελαφόνησο από την Πελοπόννησο και την έκανε νησί,αλλά έχουν ειπωθεί και άλλες θεωρίες που θα αναλύσουμε παρακάτω.
Η υποβρύχια πόλη
Η αρχαία αυτή πόλη χρονολογείται στη εποχή του Χαλκού (2800 π.χ), στην Μινωική περίοδο, ενώ βρίσκεται βυθισμένη σε πολύ μικρό βάθος στο Παυλοπέτρι στην Ελαφόνησο. Ο αρχαίος οικισμός, έχει διατηρηθεί σε άριστη κατάσταση. Το νερό προφύλαξε από τον χρόνο, και την ανθρώπινη παρέμβαση, τα περισσότερα από τα κτίσματα. Το εντυπωσιακό είναι ότι βρίσκεται μόλις 4 μέτρα κάτω από τη θάλασσα και ο καθένας μας θα μπορούσε να την επισκεφθεί. Tο Παυλοπέτρι ήταν μια πόλη με άριστη ρυμοτομία, που περιλάμβανε ένα πολύ καλά κατασκευασμένο οδικό δίκτυο. Ευδιάκριτα είναι και τα βυθισμένα διώροφα σπίτια με τους κήπους, οι ναοί, το νεκροταφείο και το λιμάνι.
Έως τώρα έχουν εντοπιστεί 15 κτίρια, με τουλάχιστον 12 δωμάτια το καθένα, καθώς και ένα πολύπλοκο σύστημα διαχείρισης των υδάτων με κανάλια και σωλήνες νερού
Αυτά που ανακάλυψαν οι μελετητές ξεπέρασαν κάθε προσδοκία. Βρήκαν μια πόλη με κτίρια, πλατείες, δρόμους και μνημεία. Ο βυθός είναι γεμάτος με διασκορπισμένα αγγεία. Στην ίδια περιοχή εντοπίστηκε μεγάλο κτίριο, μήκους 35 μέτρων, που μάλλον αποτελούσε έδρα και κατοικία της πολιτικής ηγεσίας της πόλης.
Σε όλη την έκταση της πόλης υπάρχουν μεγάλοι πήλινοι αμφορείς, αγάλματα, εργαλεία και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Συνολικά καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 9 στρεμμάτων και μάλλον είναι η παλαιότερη βυθισμένη πόλη στον κόσμο. Οι επιστήμονες πιθανολογούν ότι η πόλη καταποντίστηκε από σεισμό 8 ρίχτερ, γύρω στο 1.000 π.Χ. ενώ άλλοι μετατοπίζουν το γεγονός στο 375 μ.Χ..
Έχουν διατυπωθεί κι άλλες θεωρίες κατά καιρούς όπως ότι ανέβηκε σταδιακά η στάθμη της θάλασσας, ότι υποχώρησε το έδαφος και ότι βυθίσθηκε από τσουνάμι.
Ο γεωλόγος Φωκίων Νέγρης, πρώτος πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, είχε περιγράψει την υποβρύχια πολιτεία από το 1904
Η Ελλάδα όμως δεν είχε ούτε τα μέσα ούτε την οικονομική δυνατότητα να αναδείξει τον υποθαλάσσιο θησαυρό. Το 1967 ο καθηγητής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον, Νίκολας Φλέμινγκ, ανακάλυψε την πολιτεία. Τον επόμενο χρόνο μαζί με ομάδα αρχαιολόγων του πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ και σε συνεργασία με τον Έφορο Αρχαιοτήτων Σπάρτης, καθηγητή Άγγελο Δεληβορριά, τη χαρτογράφησε.
Οι ερευνητές διεξήγαγαν λεπτομερή ψηφιακή ακουστική υποθαλάσσια έρευνα του χώρου χρησιμοποιώντας εξοπλισμό που αρχικά είχε χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς και υποθαλάσσιες έρευνες πετρελαίου. Ο εξοπλισμός μπόρεσε να παραγάγει φωτορεαλιστικές, τρισδιάστατες ψηφιακές αναπαραστάσεις του θαλάσσιου πυθμένα και των υποθαλάσσιων κατασκευών, με ακρίβεια μικρότερη του 1 χιλιοστού, μέσα σε λίγα λεπτά. Τα υποθαλάσσια ερείπια εντοπίστηκαν και χαρτογραφήθηκαν το 1968 από ομάδα του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ με επικεφαλής τον καθηγητή Νίκολας Φλέμινγκ, αλλά δεν είχε γίνει καμία έρευνα στην περιοχή από τότε.
Το 2009 επικεφαλής της αρχαιολογικής αποστολής ανέλαβε ο καθηγητής Τζον Χέντερσον του Πανεπιστημίου του Νότιγχαμ
Σαράντα χρόνια μετά, ο καθηγητής Τζον Χέντερσον, από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, θα είναι ο πρώτος αρχαιολόγος που θα έχει επίσημη πρόσβαση στην περιοχή, έχοντας πάρει ειδική άδεια από το ελληνικό κράτος. Σύμφωνα με τον Χέντερσον, το Παυλοπέτρι «αποτελεί τοποθεσία σπάνιας διεθνούς αρχαιολογικής σημασίας» και γι’ αυτό, όπως είπε, η έρευνα πρέπει να γίνει έγκαιρα προτού τα εναπομείναντα στοιχεία χαθούν για πάντα. Αξίζει να σημειωθεί πως ήδη υφίστανται ζημιές από τον τουρισμό, τους δύτες και τις άγκυρες των σκαφών.
Τέλος, αυτό που εντυπωσιάζει είναι το πολύπλοκο σύστημα διαχείρισης του νερού που σύμφωνα με τα ευρήματα περιλάμβανε κανάλια και υδρορροές. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για την αρχαιότερη βυθισμένη πόλη του κόσμου», δήλωσε ο Χέντερσον. Ο καθηγητής δημιούργησε μάλιστα και μια ψηφιακή απεικόνιση που δείχνει με εντυπωσιακό τρόπο πώς ήταν η πόλη πριν βυθιστεί.
Οι διαμαρτυρίες των κατοίκων στην Ελαφόνησο για τα αγκυροβόλια
Μια ανθρώπινη αλυσίδα προστασίας δημιούργησαν κάτοικοι της περιοχής και τουρίστες για το Παυλοπέτρι, διαμαρτυρόμενοι για το αγκυροβόλιο των καραβιών στον όρμο των Βατίκων. Στο πλευρό τους βρέθηκαν δημοτικοί σύμβουλοι από τους δήμους Ελαφονήσου και Μονεμβασίας υποστηρίζοντας με αυτόν τον τρόπο την κίνηση διαμαρτυρίας. «Ο τόπος μας είναι όμορφος, ξεχωριστός, έχει ιστορία, παρόν και μέλλον, παρά τις μεγάλες δυσκολίες που περνά. Αρκεί να μην επιτρέψουμε να τον πληγώνουν άνθρωποι που βάζουν το προσωπικό τους συμφέρον πάνω από το γενικό συμφέρον και την προοπτική των Βατίκων» αναφέρουν οι Ενεργοί Πολίτες στην ανακοίνωσή τους.
Πρακτικά, οι Έλληνες δεν μπορούν να επισκεφθούν το Παυλοπέτρι καθώς δεν έχει αξιοποιηθεί τουριστικά και οι περισσότεροι μάλλον αγνοούν την ύπαρξή της.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
- BBC υποτιτλισμένο Η πόλη κάτω από τα κύματα-Παυλοπέτρι -Ελαφόνησος, ανακτήθηκε από www.dailymotion.com
- Παυλοπέτρι, μια πόλη κάτω από τα κύματα, ανακτήθηκε από www.dinfo.gr
- Παυλοπέτρι. H βυθισμένη αρχαιοελληνική πόλη που μάγεψε τους αρχαιολόγους και το BBC. Πρώτος την εντόπισε ο Φωκίων Νέγρης το 1904 και την ανέδειξε ο καθηγητής Φλέμινγκ, ανακτήθηκε από www.mixanitouxronou.gr
- Το μικρό πειρατικό νησί με τις εξωτικές παραλίες και την αρχαιότερη «βυθισμένη» πόλη, 4 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ανακτήθηκε από www.mixanitouxronou.gr
- Φωκίων Νέγρης, ανακτήθηκε από el.wikipedia.org
- Η πόλη κάτω από τα κύματα: Παυλοπέτρι» Ντοκιμαντέρ του BBC το οποίο δεν έχει προβληθεί στην Ελλάδα, ανακτήθηκε από www.diakonima.gr
- Η αρχαιότερη ίσως βυθισμένη πόλη, ανακτήθηκε από www.skai.gr
