Όλοι έχουν ακουστά την ιστορία του Τζένκις Χαν, είτε αμυδρά είτε σε βάθος. Αποτελεί ένα σχετικά σύγχρονο παράδειγμα αυτοκρατορικής αποικιοκρατίας που ξεκινά από ένα άνθρωπο ταπεινής καταγωγής και καταλήγει σε έναν από τους πιο ισχυρούς ηγέτες του τότε γνωστού κόσμου. Ξεκινώντας από την αχανή έκταση της ασιατικής στέπας, η αυτοκρατορία επεκτεινόταν από την Ανατολική Ασία και τον Ειρηνικό μέχρι τις παρυφές του Δούναβη και τον Περσικό Κόλπο. Συνολικά, η έκταση αυτή καταλογίζεται στα 23 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η μογγολική αυτοκρατορία διήρκησε σχεδόν τέσσερις αιώνες, από το 1206 μέχρι το 1638.
Η άνοδος του Τζένκις Χαν
Γύρω στον 12ο αιώνα μ. Χ, η στέπα της Ασίας αποτελούσε κατοικία για τις μογγολικές (και μερικές τούρκικες) φυλές. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν λιτές, καθώς όντας νομαδικές φυλές, οι μετακινήσεις τους ανά εποχή ήταν αναπόφευκτες. Καλλιεργούσαν όπου έβρισκαν εύφορη γη και έκτρεφαν ζώα. Οι κύριες φυλές εκείνη την περίοδο ήταν οι Τατάρ, οι Μεργκίντ, οι Κεράιτ, οι Μαϊμάν και οι Μογγόλοι Χαμάγκ. Οι διενέξεις μεταξύ τους δεν ήταν σπάνιο φαινόμενο. Μάλιστα, οι αυτοκράτορες της δυναστείας των Τζιν ενίσχυαν με κάθε τρόπο τις φιλονικίες των φυλών πιστεύοντας πως έτσι θα τους αποτρέψουν από το να στραφούν κατά της Αυτοκρατορίας.
Η ξακουστή αυτοκρατορία των Μογγόλων ξεκινά με την άνοδο του Τζένκις Χαν στην εξουσία. Το έτος 1206 χρονολογείται ως η αρχή της αυτοκρατορίας. Ο Τεμουτζίν (μετονομαζόμενος αργότερα σε Τζένκις Χαν) αφού έρχεται σε ρήξη με τον Γουάνγκ Χαν, τον σκοτώνει και στρατολογεί ικανούς πολεμιστές από συμμαχικές φυλές, θανατώνοντας παράλληλα τους αρχηγούς κάθε εχθρικής φυλής. Ο λόγος που δε στρατολογεί μέλη της οικογένειας, όπως συνηθίζεται, συνιστά ένα στρατηγικό πλεονέκτημα για την αποφυγή επίθεσης από τους ίδιους τους συμμάχους του.
Αφού εξοντώνει τις περισσότερες φυλές, ο νέος ηγέτης οδηγεί τα στρατεύματα στα σύνορα της Κίνας. Από το 1205 μέχρι 1218, το Πεκίνο, οι περιοχές του Κίτρινου Ποταμού και σχεδόν όλη η κεντρική Ασία έχουν ενταχθεί στη μογγολική αυτοκρατορία. Στη συνέχεια, προχωράει δυτικά κατακτώντας το Ουζμπεκιστάν, το Καζακστάν και την Ουκρανία. Λίγο πριν τον θάνατο του, ο Τζένκινς Χαν είχε κατορθώσει κάτι ασύλληπτο για τα δεδομένα της εποχής. Είχε δημιουργήσει μια ολόκληρη η οποία αποτελούνταν από διαφορετικούς πολιτισμούς, θρησκείες, έθιμα, παραδόσεις και γλώσσες. Συνολικά. Ένα εκατομμύριο άνθρωποι βρίσκονται κάτω από την εξουσία του. Εκείνος πέθανε στις 18 Αυγούστου 1227.
Η μογγολική αυτοκρατορία στην ακμή της
Μετά τον θάνατο του Τζένκινς Χαν, η μογγολική αυτοκρατορία δεν έμεινε στάσιμη. Η ηγεσία, υπό κανονικές συνθήκες, παρέρχεται στον πρωτότοκο γιο του Τζένκινς Χαν, Τζότζι. Εκείνος, ωστόσο, απεβίωσε έξι μήνες πριν τον πατέρα του όπως και ο επόμενος στη σειρά, Σαγκατάι. Τελικά, νέος ηγέτης διορίζεται ο Ογκεντέι, τρίτος γιος του Τζένκινς Χαν.
Οι πρώτες στρατιωτικές ενέργειες του διεξάγονται στην Μαντζουρία όπου φροντίζει για την επανεγκαθίδρυση των Μογγόλων στην περιοχή και την κατάρριψη του καθεστώτος της ανατολικής Ζία. Η Ρωσία και άλλα ανεξάρτητα βασιλεία όπως η αυτοκρατορία των Βουλγάρων κατακτούνται μέσα σε ένα χρόνο. Οι μογγολικές δυνάμεις φθάνουν μέχρι και τις ακτές της Βαλτικής με μόνο εμπόδιο τον βαρύ ρωσικό χειμώνα. Βάζοντας πλώρη για τα γερμανικά εδάφη, συναντούν τη σθεναρή αντίσταση των στρατιωτών του Δούκα Χένρι ΙΙ της Σιλεσίας-Βρότσλαβ και, παρά τη δυναμική νίκη τους, αποφασίζουν να μην εισχωρήσουν προς την κεντρική Γερμανία. Έτσι, κινούνται προς την Ουγγαρία την οποία και κατακτούν. Από την άλλη πλευρά της υφηλίου, ο Ογκεντέι οδηγεί προσωπικά στρατό ενάντια στην δυναστεία των Τζιν.
Οι επιχειρήσεις κατάκτησης θα είχαν συνεχιστεί και η μογγολική αυτοκρατορία ίσως να είχε εξαπλωθεί σε όλο το τότε γνωστό κόσμο αν δεν ήταν ο ξαφνικός θάνατος του Ογκεντέι το 1231. Την εξουσία αναλαμβάνει η χήρα του, η Τορεγκένε, την οποία αντικαθιστά ο γιος της, φυσικός συνεχιστής της δυναστείας.
Πτώση της δυναστείας
Η κρίση που αρχίζει να διαβρώνει τη μογγολική αυτοκρατορία λαμβάνει χώρα στην Κίνα. Επαναστάτες των λαϊκών στρωμάτων διεκδικούν προνόμια όπως χαμηλότερη φορολογία και λιγότερο ανθυγιεινά καθήκοντα. Ο πιο φημισμένος επαναστάτης, ο μοναχός Ζου Τσόνγκμπα ηγείται της εκστρατείας εκδίωξης των Μογγόλων από το Πεκίνο το 1368. Αργότερα, γίνεται ο ίδιος ηγέτης της νέας δυναστείας, της δυναστείας των Μινγκ. Κάπως έτσι, μέχρι το έτος 1687, λήγει σταδιακά το χρονικό μιας από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες που δημιουργήθηκε ποτέ.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν γι΄αυτό το άρθρο:
Μongol Empire, ανακτήθηκε από Britannica.com, τελευταία πρόσβαση στις 2/10/2021.
Genghis Khan, ανακτήθηκε από History.com, τελευταία πρόσβαση στις 2/10/2021.
