Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη
Μπορεί το χάμπουργκερ να έχει συνδεθεί άρρηκτα με τις ΗΠΑ, ωστόσο φαίνεται πως η ιστορία του χάμπουργκερ ξεκινά από την Ευρώπη. Οι Ρωμαίοι, εκτός από το τοστ και την πίτσα, φαίνεται πως έβαλαν το χεράκι τους και για τα χάμπουργκερ. Έτσι, στον Απίκιο συναντούμε μια συνταγή για ψιλοκομμένο μοσχάρι, ανακατεμένο με κουκουνάρι, πιπέρι και αρωματισμένο με κρασί και garum (σσ. garum ή γάρος: μια σάλτσα από παστά, λιαστά ψάρια, αλμυρή και αρωματική που θα πρέπει να θύμιζε τη σάλτσα σόγιας της ασιατικής κουζίνας).
Η ιστορία του χάμπουργκερ κι οι Μογγόλοι
Τον 13ο αιώνα οι Μογγόλοι ήταν οι απόλυτοι κυρίαρχοι της στέπας. Δεινοί καβαλάρηδες, λέγεται πως περνούσαν μέρες ολόκληρες χωρίς να κατέβουν από το άλογό τους. Στα μακρά ταξίδια τους έπαιρναν μαζί τους ωμό κρέας, κομμένο σε κομμάτια, το οποίο έβαζαν κάτω από τις σέλες, ώστε με τον καλπασμό να μαλακώσει. Ωστόσο, η αφήγηση αυτή αμφισβητείται. Φαίνεται πως όντως οι Μογγόλοι έβαζαν ωμό κρέας κάτω από τις σέλες τους, προοριζόταν όμως για να επουλωθούν τυχόν πληγές του αλόγου κι όχι προς βρώση. Άλλωστε, μετά από ώρες ιππασίας, καλυμμένο με σκόνη, ιδρώτα ή ό,τι άλλο, το κρέας αυτό δύσκολα θα μπορούσε να καταναλωθεί.
Αυτό που δεν αμφισβητείται είναι πως οι Μογγόλοι έφτιαχναν ένα είδος «μπιφτεκιού» με ωμό κρέας. Όταν ο Κουμπλάι Χαν (σσ. εγγονός του Τζέγκινς Χαν) εισέβαλε στη Μόσχα, έφερε μαζί του κι αυτή τη λιχουδιά. Ρώσοι σεφ υιοθέτησαν τη συνταγή, προσέθεσαν αυγά, κρεμμύδια και άλλα υλικά, δημιουργώντας τον πρόγονο του «Steak Tartare» (φιλέτο ταρτάρ).
Από τη Μόσχα στη Γερμανία ή πώς προέκυψε το όνομα του χάμπουργκερ
Το ωμό ψιλοκομμένο κρέας έγινε πολύ δημοφιλές στη χώρα του τσάρου. Έτσι, στα 1600 όταν πλοία από το λιμάνι του Αμβούργου της Γερμανίας (Hamburg) έφτασαν στη Ρωσία, εκτός από μπαχαρικά και ρούχα, μετέφεραν στην πατρίδα και τη συνταγή για το ρωσικό φιλέτο ταρτάρ.
Οι Γερμανοί προσέθεσαν μπαχαρικά και το πιάτο -το οποίο σερβίρονταν τόσο ωμό όσο και ψημένο- έγινε πολύ δημοφιλές και πήρε το όνομα «Hamburg steak». Κατά το μεταναστευτικό ρεύμα των Γερμανών προς τις ΗΠΑ στα 1800 τον Ατλαντικό πέρασε και το δημοφιλές πιάτο, το οποίο στην απέναντι ακτή έγινε γνωστό με το όνομα «hamburger steak». Στη Γερμανία πάλι γύρω στα 1869 αναφέρεται για πρώτη φορά ένα κομμάτι κρέας πάνω σε ψωμί γνωστό με το όνομα Rundstück Warm. Όπως φαίνεται και από το όνομά του, πρόκειται για ένα ζεστό, στρογγυλό κομμάτι ψητό μοσχάρι ή χοιρινό, ανάμεσα σε ψωμάκι και περιχυμένο με ζωμό κρέατος.
Ήδη βέβαια από τα μέσα του 16ου αιώνα στο βιβλίο μαγειρικής της Hannah Glasse «The Art of Cookery» αναφέρεται η συνταγή για «Hamburgh sausages». Επρόκειτο για ένα είδος καπνιστού λουκάνικου με ψιλοκομμένο μοσχάρι σε μπόλια, καρυκευμένο με γαρύφαλλο, μοσχοκάρυδο, σκόρδο, ξύδι, κόκκινο κρασί και ρούμι και σερβιρισμένο πάνω σε φρυγανισμένο ψωμί. Αυτό ίσως θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας πρόγονος του hot dog, παρά το όνομα του χάμπουργκερ στον τίτλο της συνταγής.
Ιστορία του χάμπουργκερ: διεκδικώντας την πατρότητα μιας νοστιμότατης συνήθειας
Σχετικά με τη γέννηση του χάμπουργκερ υπάρχει μια ιστορία πολύ δημοφιλής στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με αυτήν, στα 1900 ένας βιαστικός πελάτης μπήκε στο εστιατόριο Louis’ Lunch στο New Haven του Κονέκτικατ και ζήτησε κάτι που μπορούσε να φάει στο χέρι. Ο ιδιοκτήτης, Louis Lassen, του έδωσε ένα μπιφτέκι από υπολείμματα φιλέτου, το οποίο έβαλε ανάμεσα σε δύο φέτες φρυγανισμένου ψωμιού.
Παρά τη δημοφιλία της ιστορίας, φαίνεται πως δεν ήταν τότε που γεννήθηκε το σύγχρονο μπέργκερ. Κι αυτό γιατί πλήθος διαφημίσεων εικονίζουν λιχουδιές παρόμοιες με μπέργκερ πολύ πριν τα 1900. Πολλές περιοχές των ΗΠΑ, πάντως, ερίζουν για τον τίτλο της γενέτειρας του χάμπουργκερ. Μια έριδα που, εκτός από λόγους γοήτρου, ενέχει και οικονομικό όφελος -ποιος δε θα ήθελε να γευτεί ένα μπέργκερ εκεί που άρχισε η ιστορία του χάμπουργκερ; Πάντως οι επικρατέστερες ιστορίες για το πώς ξεκίνησε το χάμπουργκερ είναι οι εξής:
- Το 1885 σε ένα πανηγύρι στη Νέα Υόρκη, όταν τελείωσαν τα λουκάνικα, οι αδερφοί Menches έβαλαν μοσχάρι σε ψωμάκι σάντουιτς.
- Ίδια χρονιά, άλλο πανηγύρι. Στο Seymour Fair, στο Γουινσκόνσιν, ο Charlie Nagreen έβαλε ένα μοσχαρίσιο μπιφτέκι ανάμεσα σε ψωμάκι για να μπορούν οι πελάτες να περπατούν και να τρώνε ταυτόχρονα. Ο εμπνευστής έμεινε γνωστός με το όνομα «Hamburger Charlie».
- Στο Bowden της Οκλαχόμα υπάρχει η πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά (1891) για ψημένο στο γκριλ μπιφτέκι σε φουσκωτό ψωμάκι (bun).
- 1925, Πασαντίνα της Καλιφόρνια. Ο Lionel Sternberger εφευρίσκει το cheeseburger, βάζοντας μια φέτα τυρί πάνω σε μπιφτέκι μέσα σε αφράτο ψωμάκι. Ο ίδιος το ονόμασε «Cheese Hamburger».
Ιστορία του χάμπουργκερ: οι διάσημες αλυσίδες
Συνώνυμο των χάμπουργκερ είναι ορισμένες μεγάλες αλυσίδες εστιατορίων που κατέκτησαν τον κόσμο. Όπως τα Mcdonald’s. Οι αδερφοί Mcdonald είχαν μια καντίνα μπάρμπεκιου στο San Bernardino της Καλιφόρνια από το 1940. Ήταν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1948, που στράφηκαν στα χάμπουργκερ, ιδρύοντας τη μεγαλύτερη αλυσίδα γρήγορου φαγητού στον κόσμο. Μια σημαντική στιγμή είναι το 1967, οπότε και στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια δημιουργήθηκε το Big Mac, ένα signature πιάτο των Mcdonald’s.
Λίγα χρόνια μετά, το 1954, στο Μαϊάμι της Φλόριντα γεννιέται μια άλλη αλυσίδα μπέργκερ, τα Burger King. Ιδρυτές οι David Edgerton και James McLamore, τα εστιατόρια των οποίων έγιναν ο σημαντικότερος ανταγωνιστής των Mcdonald’s. Λίγο παραπάνω από δέκα χρόνια μετά, το 1969, στο Colombus του Οχάιο, ιδρύθηκαν τα θρυλικά Wendy’s. Ιδρυτής ο Dave Thomas, πρώην σεφ στο Kentucky Fried Chicken.
Το ακριβότερο χάμπουργκερ στον κόσμο
Ο Ολλανδός σεφ Robber Jan de Veen του εστιατορίου De Daltons αποφάσισε να δημιουργήσει το ακριβότερο μπέργκερ στον κόσμο, αφού διάβασε για το μπέργκερ που κατείχε τον τίτλο αυτόν στο βιβλίο Γκίνες. Επρόκειτο για ένα μπέργκερ με βάρος 352 κιλά και τιμή 5.000 δολάρια, δημιουργία ενός μπεργκεράδικου στο Όρεγκον. Ο Veen ονόμασε το μπέργκερ του Golden Boy. Ιδού τα συστατικά του:
- ψωμάκι infused με σαμπάνια Dom Perignon
- βρώσιμο φύλλο χρυσού
- μοσχαρίσιο στήθος (brisket) από ιαπωνικό Wagyu μαζί με στηθόπλευρα (short rib) για τον κιμά
- άσπρη τρούφα
- μαγιονέζα από καπνιστά αυγά πάπιας
- αγγουράκι και ντομάτες μαριναρισμένες σε ιαπωνικό τσάι μάτσα
- μαρούλι
- τσένταρ
- barbecue sauce φτιαγμένη με ουίσκι Macallan και καφέ Kopi Luwak (πρόκειται για την πιο ακριβή ποικιλία καφέ στον κόσμο)
- βασιλικό καβούρι που σιγομαγειρεύτηκε σε κρασί Βουργουνδίας
- χαβιάρι Μπελούγκα
Το μπέργκερ κοστολογήθηκε στα 5.964 (χωρίς τους φόρους). Ωστόσο, τα λεφτά αυτά δεν πήγαν στον σεφ, καθώς ο ίδιος ανακοίνωσε ότι θα δοθούν για τη σίτιση άπορων πολιτών.
Για όποιον, πάντως, λαχταρά ένα χάμπουργκερ μέρα που είναι, δε χρειάζεται να βάλει το χέρι πολύ βαθιά στην τσέπη. Οικονομικές επιλογές υπάρχουν σχεδόν παντού. Γιατί από τις ΗΠΑ το χάμπουργκερ κατάφερε και κατέκτησε τον κόσμο, ενώ η επιρροή του στον παγκόσμιο γαστρονομικό χάρτη φαίνεται από μια αναπάντεχη μεριά: τους vegetarians. Κι αυτό γιατί το πρώτο δημιούργημα εναλλακτικού κρέατος, είναι ένα burger φυτικής προέλευσης, αποδεικνύοντας ότι το χάμπουργκερ δεν είναι απλά ένα σνακ. Είναι ιδέα.
Πηγές:
Ofgang, E. (2021). Who invented the hamburger? Biting into the messy history of America’s iconic sandwich. The Washington Post. Ανακτήθηκε από: washington.com (τελευταία πρόσβαση: 12/05/2024)
Tamsett, M. (2022). How the hamburger became the American staple -and wher to get classic burgers today. cnn. Ανακτήθηκε από: www. edition.cnn.com (τελευταία πρόσβαση: 12/05/2024)
Walhout, H. (2022). A History of the Burger: From Ancient Rome to the Drive-Thru. Food & Wine. Ανακτήθηκε από: foodandwine.com (τελευταία πρόσβαση: 12/05/2024)
Take a bite out of history -the origin of the hamburger. Ανακτήθηκε από: charbarhhi.com (τελευταία πρόσβαση: 12/05/2024)
Το πιο ακριβό burger στον κόσμο κοστίζει όσο ένα ένα πανάκριβο ρολόι. (2021). Oneman. Ανακτήθηκε από: oneman.gr (τελευταία πρόσβαση: 12/05/2024)
