Με το φαινόμενο doppelgänger (ή αλλιώς το φαινόμενου του διπλού εαυτού) αναφερόμαστε στο σωσία ενός ατόμου (όταν δηλαδή ένα άτομο μοιάζει εκπληκτικά στην εμφάνιση με κάποιο άλλο χωρίς ωστόσο να έχουν κάποια συγγενική σχέση). Έχει τις ρίζες του στην γερμανική λαογραφία και μυθολογία και έχει επηρεάσει τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο.
Ορολογία
Η λέξη doppelgänger είναι γερμανική λέξη και σημαίνει σωσίας. Στο γερμανικό φολκλόρ το να συναντήσει κανείς το σωσία του είχε αρνητική σημασία καθώς σήμαινε κακή τύχη ή ακόμα και επικείμενο θάνατο.
Το doppelgänger στη λογοτεχνία
Παραδείγματα doppelgänger έχουμε και στη λογοτεχνία:
- Ο σωσίας του Φ. Ντοστογιέφσκι
Ο υπάλληλος Golyadkin, καταπιεσμένος και απογοητευμένος από την ανεκπλήρωτη αγάπη, υποφέρει από μια αυξανόμενη μανία καταδίωξης, η οποία τον οδηγεί να συναντήσει έναν άλλο άνθρωπο που μοιάζει ακριβώς με αυτόν.
2. Δρ. Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ του Ρ.Λ. Στίβενσον
Η μεταμόρφωση του Δρ. Τζέκιλ σε μίστερ Χάιντ. Η διπλή ταυτότητα του Δρ Τζέκιλ και του μίστερ Χάιντ χρησιμεύει ως μοτίβο doppelgänger, εξερευνώντας την εσωτερική πάλη μεταξύ καλού και κακού μέσα σε ένα μόνο άτομο.
3. Ανεμοδαρμένα ύψη της Ε. Μπροντέ
Η εμμονική και εκδικητική αγάπη του Χίθκλιφ για την Κάθριν, που αντικατοπτρίζεται στην επόμενη γενιά (η κόρη της Κάθριν μοιάζει εκπληκτικά με τη μητέρα της).
4. Το πορτρέτο του Dorian Gray του Ο. Ουάιλντ.
Το πορτρέτο του Dorian Gray γερνάει ενώ παραμένει νέος. Το πορτρέτο λειτουργεί ως συμβολικό doppelgänger, αντανακλώντας τις συνέπειες των ανήθικων πράξεων του Dorian.
5. Φρανκενστάιν της Μ. Σέλλεϊ.
Η δημιουργία του Πλάσματος από τον Βίκτορ Φρανκενστάιν. Το πλάσμα χρησιμεύει ως φυσικός Doppelgänger, ενσωματώνοντας τις πιο σκοτεινές πτυχές των φιλοδοξιών του Victor.
Doppelgangers στη μουσική και την τέχνη
Οι Doppelgangers εμφανίζονται επίσης στον κόσμο της μουσικής και της τέχνης, συχνά για να τονίσουν θέματα αυτο-εξερεύνησης, αντανάκλασης ή δυαδικότητας.
The Double Elvis (1963) – Πίνακας του ποπ καλλιτέχνη Andy Warhol που απεικονίζει δύο εικόνες του Elvis Presley δίπλα-δίπλα, τονίζοντας το θέμα της διπροσωπίας.
David Bowie’s Outside (1995) – Η αφήγηση και οι χαρακτήρες του άλμπουμ αγγίζουν θέματα εαυτού και ταυτότητας μέσα από σωσίες και εναλλακτικές προσωπικότητες.
Το doppelgänger στον κινηματογράφο
Ταινίες όπως το The Prestige, Black Swan Vertigo, Mulholland Drive και το The parent trap πραγματεύονται το θέμα του doppelgänger.
Το doppelgänger στη λαϊκή κουλτούρα
Σε πολλές μυθολογίες, οι σωσίες έχουν εμφανιστεί ως οιωνοί ή προάγγελοι ατυχίας.
Ελληνική μυθολογία
Παραδείγματα από την ελληνική μυθολογία περιλαμβάνουν τον Νάρκισσο, ο οποίος ερωτεύτηκε τη δική του αντανάκλαση, μπερδεύοντάς την με άλλο πρόσωπο, και τον Δία, ο οποίος μερικές φορές εμφανιζόταν ως σωσίας των θνητών για να εξαπατήσει τους άλλους.
Σκανδιναβική μυθολογία
Στη σκανδιναβική μυθολογία, ο Λόκι, ο θεός της αταξίας, έπαιρνε συχνά την εμφάνιση άλλων θεών για να προκαλέσει χάος στο σκανδιναβικό πάνθεον.
Ιθαγενής αμερικανική μυθολογία
Η λαογραφία των ιθαγενών Αμερικανών μιλά για οντότητες που μοιάζουν με σωσία γνωστές ως «skinwalkers», οι οποίες έχουν την ικανότητα να αλλάζουν σχήμα και να υποδύονται άλλα πλάσματα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων.
Θρύλοι της Ανατολικής Ασίας
Στους πολιτισμούς της Ανατολικής Ασίας, η ιδέα του «kijin» ή «oni» αντιπροσωπεύει κακόβουλα πνεύματα ικανά να πάρουν ανθρώπινη μορφή, που συχνά εμφανίζονται ως σωσίες των θυμάτων τους.
Ευρωπαϊκή λαογραφία
Στην ευρωπαϊκή λαογραφία, η έννοια του «fetch» ή του «doppelganger» είναι διαδεδομένη, με αυτά τα όντα να θεωρούνται ως οιωνοί κακής τύχης ή θανάτου όταν συναντώνται από τους ανθρώπινους ομολόγους τους.
Οιωνοί και δεισιδαιμονίες
Σε διάφορους πολιτισμούς, τα doppelgangers έχουν συσχετιστεί με κακούς οιωνούς ή δεισιδαιμονίες.
Γερμανία: Τα doppelgangers είναι αρνητικοί οιωνοί, σηματοδοτώντας μια επικείμενη τραγωδία ή θάνατο.
Σκανδιναβικές χώρες: Το Vardøger, ένα είδος πνεύματος doppelgänger, πιστεύεται ότι φτάνει σε μια τοποθεσία πριν από το άτομο που μοιάζει, προκαλώντας συχνά σύγχυση και άγχος.
Ιρλανδία: Το να δει κάποιος ένα doppelgänger (fetch) θεωρείται κακή τύχη και είναι ένας πιθανός οιωνός θανάτου.
Πολλοί πιστεύουν ότι τα doppelgangers συχνά μεταφέρουν αρνητική ενέργεια, αντιπροσωπεύοντας τις πιο σκοτεινές πτυχές ενός ατόμου. Αυτές οι οντότητες μπορεί να έλκονται από ανθρώπους που παρουσιάζουν έντονα συναισθήματα ή περνούν δύσκολες στιγμές στη ζωή τους.
Σωσίες διασήμων
Τα doppelgangers διασημοτήτων είναι ένα κοινό φαινόμενο, με μερικά άτομα να φέρουν μια εντυπωσιακή ομοιότητα με γνωστούς σταρ.
Παραδείγματα τέτοιων ομοιοτήτων είναι:
Emma Watson – Kari Lewis,
Mila Kunis και Sarah Hyland
Henry Cavill και Matt Bomer
Katy Perry και Zooey Deschanel
Ανεξήγητες περιπτώσεις
Υπάρχουν επίσης ανεξήγητες περιπτώσεις doppelgänger στην πραγματική ζωή. Τέτοια παραδείγματα είναι:
Φιλιππίνες: Το 2008, μια γυναίκα με το όνομα Emily Sagalis εργαζόταν ως νοσοκόμα σε νοσοκομείο στη Μανίλα των Φιλιππίνων, όταν είδε την δικό της σωσία στη δουλειά. Σοκαρίστηκε όταν είδε την σωσία της να φοράει την ίδια στολή με εκείνη και να περπατά στο διάδρομο. Οι συνάδελφοι της Emily εξεπλάγησαν εξίσου όταν είδαν τις δύο γυναίκες να στέκονται η μία δίπλα στην άλλη. Η σωσίας της Emily εξαφανίστηκε μετά από λίγα δευτερόλεπτα και δεν την είδαν ποτέ ξανά.
Αγγλία: Το 2015, ένας άνδρας με το όνομα Neil Richardson από την Αγγλία σοκαρίστηκε όταν βρήκε τον σωσία του σε μια παμπ στην Ιρλανδία, ενώ βρισκόταν σε διακοπές με τη σύζυγό του. Οι δύο άνδρες έμοιαζαν τόσο πολύ που θα μπορούσαν να είναι δίδυμοι, αλλά δεν είχαν συναντηθεί ποτέ πριν. Είχαν ακόμη και το ίδιο χτένισμα και γυαλιά.
Εξέλιξη και επιρροή στις κοινωνίες διαχρονικά
Οι ιστορίες του doppelgänger όχι μόνο εξελίχθηκαν με την πάροδο του χρόνου, αλλά επηρέασαν επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες αντιλαμβάνονται την ταυτότητα και τον εαυτό. Από τη δυαδικότητα που παρατηρείται στα λογοτεχνικά έργα μέχρι τις παρανοήσεις σχετικά με ψυχικές ασθένειες όπως η σχιζοφρένεια και η διασχιστική διαταραχή ταυτότητας, η ιδέα του σωσία είχε βαθύ αντίκτυπο στη συλλογική ανθρώπινη συνείδηση. Σε όλη την ιστορία, διάφορες πεποιθήσεις και θεωρίες προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτό το παράξενο φαινόμενο.
Πιθανές εξηγήσεις
Διάφοροι παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση doppelgangers, όπως:
- Γενετική
- Περιβαλλοντικές επιρροές
- Συμπτώσεις
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι σωσίες μπορεί να είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιων χαμένων διδύμων ή συγγενών, ενώ σε άλλες, η ομοιότητα μπορεί να είναι καθαρά συμπτωματική. Επίσης το φαινόμενο αυτό μπορεί να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι γνωστός για τις ικανότητες αναγνώρισης προτύπων, οι οποίες μερικές φορές μπορούν να οδηγήσουν σε ψευδή αναγνώριση οικείων προσώπων σε ξένους. Αυτό το φαινόμενο, που ονομάζεται παρειδωλία, μπορεί να εξηγήσει ορισμένες περιπτώσεις αντιληπτών doppelgangers.
Πηγές:
Ορολογία doppelgänger: Ανακτήθηκε από: https://www.britannica.com
[Τελευταία πρόσβαση στις 15/9/2024]
Το doppelgänger στη λογοτεχνία και την τέχνη: Ανακτήθηκε από: https://enlightio.com
[Τελευταία πρόσβαση στις 15/9/2024]
