Τι είναι η κατάθλιψη
Σε παλιότερες εποχές την ονόμαζαν μελαγχολία. Σήμερα την λένε κατάθλιψη και θεωρείται ως ένα από τα κύρια ψυχολογικά προβλήματα των ανεπτυγμένων χωρών. Πρόκειται για μια αίσθηση απόγνωσης ή απουσίας κάθε ελπίδας. Έλλειψη αυτοεκτίμησης, δίχως κανένα ενθουσιασμό ή ενδιαφέρον για τον περίγυρο (Osho).
Τα κυριότερα συμπτώματα της κατάθλιψης συμπεριλαμβάνουν: βαθιά θλίψη ή ανικανότητα του ατόμου να βιώσει ευχαρίστηση. Γενικά το άτομο που βιώνει καταθλιπτική διαταραχή :
- κατηγορεί για όλα τον εαυτό του
- νιώθει ότι έχει ελλείψεις και μόνο ελαττώματα
- νιώθει εξάντληση ακόμη και από τις πιο απλές συνήθειες
- δεν έχει καλή ικανότητα συγκέντρωσης
- έχει δυσκολία στα να συγκρατεί, αυτά που ακούει και διαβάζει
- έχει πολύ αρνητική στάση ζωής γενικότερα
Πέρα από τα παραπάνω συμπτώματα πολύ συνηθισμένα είναι και τα σωματικά όπως:
- έντονη κόπωση
- χαμηλή ενεργητικότητα
- πόνοι
- διάφορες σωματικές ενοχλήσεις
Για παράδειγμα:
- προβλήματα στον ύπνο: πολύς ή λίγος ύπνος ή ξύπνημα πολλές φορές κατά τη διάρκεια
- προβλήματα στη διατροφή: συχνά το άτομο δεν αισθάνεται τη γεύση του φαγητού ή τη βρίσκει μονότονη, μπορεί να μην υπάρχει όρεξη ή αντίθετα να υπάρχει πάρα πολύ
- προβλήματα στη σεξουαλική ζωή: το σεξουαλικό ενδιαφέρον σχεδόν δεν υπάρχει
- αργή κίνηση ή υπερκινητικότητα
Άλλα προβλήματα:
- το άτομο δεν παίρνει πρωτοβουλίες ή αποφάσεις
- απόσυρση από το κοινωνικό περίγυρο
- εσωστρέφεια και κοινωνική απομόνωση
- όταν το άτομο είναι μέσα σε κόσμο και δεν μιλάει σχεδόν καθόλου
- παραμελεί την εμφάνιση του
- σε πιο σοβαρές καταστάσεις, κάνουν σκέψεις αυτοκτονίας
Μορφές κατάθλιψης
- Μείζων καταθλιπτική διαταραχή: έντονα συμπτώματα που υπάρχουν καθημερινά για διάστημα τουλάχιστον δυο εβδομάδων και αλλάζουν τη λειτουργικότητα του ατόμου
- Άτυπη Κατάθλιψη: υπερευαισθησία στην κοινωνική κριτική και την απόρριψη, αύξηση του βάρους, υπερυπνία και βαριά άκρα.
- Δυσθυμία (επίμονη καταθλιπτική διαταραχή): καταθλιπτική διάθεση που διαρκεί τουλάχιστον δύο χρόνια.
- Περιγεννητική (επιλόχεια) καταθλιπτική διαταραχή: καταθλιπτική διαταραχή με έναρξη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό.
- Ψυχωσική κατάθλιψη: βαριά καταθλιπτική διαταραχή, με συνοδεία από κάποια μορφή ψυχωσικών συμπτωμάτων.
- Εποχιακή κατάθλιψη: ξεκινά τους χειμερινούς μήνες επηρεάζει περίπου το 2% του πληθυσμού και οφείλεται στην αλλαγή της θερμοκρασίας και τη μειωμένη ηλιοφάνεια
Κατάθλιψη vs Θλίψης
Οι περισσότεροι άνθρωποι στη ζωή μας έχουμε περάσει περιόδους που αισθανόμασταν θλίψη, χωρίς αυτό απαραίτητα να σημαίνει κατάθλιψη. Αξίζει λοιπόν να σημειωθεί και χρήζει προσοχής, πως η διάγνωση για καταθλιπτική διαταραχή, δεν δίδεται χωρίς να πληρούνται όλα τα Διαγνωστικά κριτήρια, μέσω των διαγνωστικών εργαλείων DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) και ICD (International Cassification of Diseases). Η καλύτερη επίσης αξιολόγηση βασίζεται σε πολλαπλές μεθόδους, όπως:
- Ψυχολογική αξιολόγηση
- Κλινική συνέντευξη
- Ψυχολογικές δοκιμασίες
- Γνωστικές-συμπεριφορικές δοκιμασίες
- Νευροβιολογική αξιολόγηση
Όταν ο εγκέφαλος θέλει να κλάψει
Ο εγκέφαλος είναι μία πολύπλοκη μηχανή. Σε καταστάσεις άγχους, φόβου και άλλων έντονων συναισθημάτων, μεταβάλλει την παραγωγή χημικών ουσιών, οι οποίες με κρατάνε ήρεμο, μέσω νευροδιαβιβαστών, με αποτέλεσμα να επηρεάζει τη συμπεριφορά μου.
Τι συμβαίνει όμως στον εγκέφαλο και το σώμα κατά την περίοδο της θλίψης;
Σε περιόδους έντονης θλίψης, ο εγκέφαλός σταματάει να παράγει σεροτονίνη. Η έλλειψη σεροτονίνης, μας στερεί την ηρεμία και τη χαρά στο σώμα. Ο εγκέφαλος και το σώμα, κατά τη διάρκεια αρνητικών συναισθημάτων, χρειάζονται περισσότερο οξυγόνο και περισσότερο γλυκόζη. Για το λόγο αυτό, στη φάση της θλίψης, ο εγκέφαλος σταματάει να λαμβάνει με την ίδια ένταση τις αισθήσεις και ιδιαίτερα την αίσθηση του γλυκού. Μειώνει τον αριθμό των υποδοχέων στη γλώσσα και έτσι ο άνθρωπος δεν κατανοεί πλήρως τη γεύση με αποτέλεσμα να τρώει περισσότερο, ψάχνοντας κυρίως για λιπαρά και γλυκά, επειδή δεν βρίσκει την ίδια ευχαρίστηση όπως πριν. Το λεγόμενο συναισθηματικό φαγητό.
Πέραν φυσικά αυτού, υπάρχουν και πολλές ακόμη ενδείξεις τις οποίες αναφέραμε παραπάνω, γιατί η θλίψη έχει τη δική της γλώσσα.
Στη θλίψη, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί το σύστημά μας σαν συναγερμός και μας ωθεί να αναζητήσουμε νέους τρόπους αντιμετώπισης των καταστάσεων που μας στεναχωρούν. Η μακροχρόνια και μη παρατηρήσιμη θλίψη, είναι αυτή που με οδηγεί σταδιακά στην κατάθλιψη.
Από τη βαθιά «κατά-θλίψη»…
Η λέξη κατάθλιψη στα αγγλικά είναι «depression». Σύμφωνα με τον ηθοποιό Jim Carrey, η κατάθλιψη (deep-rest) είναι το «avatar», το οποίο σου λέει ότι κουράστηκε να είναι ο χαρακτήρας, ο οποίος πασχίζεις να παίζεις.
Η θλίψη είναι ένα από τα πιο βασικά συναισθήματα του ανθρώπου. Τις στιγμές της θλίψης, ο άνθρωπος βιώνει βαθύτερα τον εαυτό του.
Είναι η φάση, όπου το σώμα ζητάει να ξεκουραστεί «βαθιά» από τους ρόλους.
Η κυρία αξία της θλίψης, είναι πως μου επιτρέπει να μάθω, απ’ αυτό που ζω.
Στην «εκ βαθέων» αναζήτηση…
Η γρήγορη ικανοποίηση, είναι η ψυχολογική ανάγκη όλων των ανθρώπων. Ο άνθρωπος ζει με ελπίδες για το μέλλον. Δεν ζει ποτέ στο παρόν.
Εφόσον δεν έχω εξασφαλίσει το αύριο, υποφέρω και νιώθω δυστυχία για το παρόν μου γιατί δεν έχω κάτι να περιμένω.
Στη σημερινή κοινωνία δεν υπάρχει πλέον ενθουσιασμός. Αν υπήρχε οι άνθρωποι δεν θα είχαν κατάθλιψη. Το πρώτο πράγμα στη ζωή ενός ατόμου, είναι να βρίσκει νόημα στην τωρινή στιγμή. Η κατάθλιψη ή η θλίψη, δεν είναι τίποτα άλλο, από καταπίεση του εαυτού και της μη έκφρασης των συναισθημάτων.
Η κατάθλιψη στο τονίζει όλο αυτό, σου θυμίζει ότι δεν είσαι πια εσύ και σε βάζει στη διαδικασία να αλλάξεις κατεύθυνση κατά της θλίψης σου.
“Η θλίψη δεν είναι παρά ένας φράχτης μεταξύ δύο κήπων”.
-Khalil Gibran-
