
“Πού τριγυρίζει πάλι το μυαλό μου; Πρέπει να συγκεντρωθώ και να τελειώσω τις υποχρεώσεις μου. Δεν έχω βέβαια και πολλή όρεξη. Μήπως να το κάνω αύριο; Ναι ναι αύριο πιστεύω θα είναι καλύτερα. Αχ αυτή η αναβλητικότητά μου. Σήμερα θα το κάνω, σίγουρα. Ίσως βέβαια να μην είναι και η βασική μου προτεραιότητα. Μήπως αν περιμένω λίγες μέρες ακόμα; Δε βαριέσαι, έχω μέρες μπροστά μου. Θα χαλαρώσω για λίγο. Εξάλλου δε θα μου πάρει και πολύ χρόνο, δουλειά μιας ώρας είναι. Σίγουρα προλαβαίνω αύριο. Αύριο θα τα κάνω όλα“. “Εσύ το έχεις κάνει; Έχεις αναβάλει ποτέ κάτι για την επόμενη μέρα; Το ξέρω ότι το έχεις κάνει. Και εσύ και εγώ. Σημασία όμως έχει πόσες φορές το έχεις κάνει. Όταν η αναβλητικότητα γίνεται για εσένα τρόπος ζωής”.
Αναβλητικότητα και ψυχολογία
Προσπαθώντας να εντοπίσουμε τα συναισθήματα πίσω από την αναβλητικότητα, διαπιστώνουμε ότι το συναίσθημα που επικρατεί είναι το άγχος και ο φόβος για την αποτυχία. Το άτομο φοβάται να αποτύχει και να κριθεί, για αυτό και δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις καταλήγοντας στην απραξία. Συνήθως, αυτά τα άτομα έχουν χαμηλά επίπεδα αυτοσεβασμού και αυτοεκτίμησης.
Ταυτόχρονα, ο φόβος της αποτυχίας μπορεί να συνδέεται και με την τελειομανία. Άτομα, τα οποία επιθυμούν ό,τι κάνουν να είναι τέλειο, αναβάλλουν τις υποχρεώσεις τους ή και το να ξεκινήσουν κάτι νέο με τον φόβο πως το αποτέλεσμα δε θα είναι το επιθυμητό.
Ένας άλλος παράγοντας που τροφοδοτεί τη συμπεριφορά της αναβολής είναι και η δυσκολία αυτοελέγχου. Τα άτομα αυτά συνήθως προέρχονται από ένα πιεστικό οικογενειακό περιβάλλον με όρους και κανόνες αρκετά αυστηρούς. Εδώ, η αναβλητικότητα προσφέρει στο άτομο την αίσθηση της αυτονομίας που αναζητά από παιδί.
Τέλος, ο φόβος του αποχωρισμού είναι ακόμα ένας παράγοντας διαιώνισης της αναβλητικότητας. Το άτομο παρ’όλο που γνωρίζει πως για παράδειγμα πρέπει να φύγει από μια συντροφική σχέση για οποιονδήποτε λόγο αναβάλλει τον χωρισμό, γιατί νιώθει και πιστεύει πως δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνο του και μονίμως βασίζεται σε κάποιον άλλον. Να σημειωθεί , ωστόσο, πως δεν είναι απαραίτητο ο αποχωρισμός να έχει να κάνει με ένα πρόσωπο. Το ίδιο αίσθημα μπορεί να δημιουργηθεί ακόμα και στο εργασιακό περιβάλλον, αλλά και γενικότερα σε μια συνθήκη με την οποία το άτομο είναι έντονα συνδεδεμένο.
“Δεν αναβάλλω μόνο τις υποχρεώσεις μου, αναβάλλω τη ζωή μου.”
Μία έρευνα των Harriot και Ferrari (1996) έδειξε ότι η λύση της αναβλητικότητας αποτελεί καθημερινό φαινόμενο, με το ποσοστό των ενήλικων ατόμων που παρουσιάζουν συμπτώματα χρόνιας αναβλητικότητας να αγγίζει το 20% του γενικού πληθυσμού.
Εάν και εφόσον η αναβλητικότητα έχει γίνει τρόπος ζωής για το άτομο, οι επιπτώσεις εμφανίζονται σε κάθε τομέα της ζωής του. Το άτομο νιώθει έντονο άγχος για όλα όσα αφήνει στην άκρη και ταυτόχρονα βιώνει σε μεγάλο βαθμό ενοχές για αυτό. Ρίχνει καθημερινά ευθύνες στον εαυτό του για το ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει και αυτό ουσιαστικά τροφοδοτεί τη συμπεριφορά της αναβλητικότητας. Η απόδοσή του στο εργασιακό περιβάλλον μειώνεται αισθητά και ταυτόχρονα είναι πιθανό να δημιουργηθούν προβλήματα και στις διαπροσωπικές σχέσεις του ατόμου.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που άτομα με χρόνια αναβλητικότητα μπορεί να εμφανίσουν κάποια αγχώδη διαταραχή ή/και κατάθλιψη.

Βήμα – βήμα προς τη δράση
- Αρχικά δημιουργείστε μια λίστα με υποχρεώσεις και στόχους που πρέπει να ολοκληρώσετε το επόμενο χρονικό διάστημα. Μη θέτετε υψηλούς στόχους που μπορεί να μην πετύχετε. Ξεκινήστε με μικρά πράγματα που είναι εφικτό να υλοποιήσετε.
- Απομακρύνετε, για κάποιες ώρες την ημέρα, αντικείμενα τα οποία σας αποσπούν την προσοχή (π.χ κινητό τηλέφωνο).
- Μην περιμένετε τις τέλειες συνθήκες για να ξεκινήσετε την αλλαγή. Η πιο κατάλληλη στιγμή είναι σήμερα.
- Επιβραβεύστε τον εαυτό σας κάθε φορά που πετυχαίνει έναν στόχο.
- Τέλος, με τη βοήθεια κάποιου ειδικού ψυχικής υγείας, είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσετε για ποιον λόγο η αναβλητικότητα έχει γίνει για εσάς τρόπος ζωής. Είναι σημαντικό να κατανοήσετε τη σημαντικότητα μιας πράξης.
“Η αναβλητικότητα βραχυπρόθεσμα μας “προστατεύει”. Λειτουργεί σαν λύση ανάγκης. Μακροπρόθεσμα, καταστρέφει την καθημερινότητά μας.”