Όλοι σε κάποια στιγμή της ζωής μας έτυχε να να φάμε ένα γλυκό για να νιώσουμε καλύτερα. Ακόμη και ένα ολόκληρο γεύμα εξαιτίας κάποιου άγχους. Σε όλους μας έχει τύχει κάποια στιγμή αυτή η κατάσταση. Σημασία όμως, έχει τι κάνεις τελικά με αυτή την κατάσταση. Το συναισθηματικό φαγητό, όπως αποκαλείται, είναι μία κατάσταση που επηρεάζει συχνά τον τρόπο ζωής, διατροφής και ψυχολογίας των περισσότερων ατόμων. Το συναισθηματικό φαγητό, είναι μια ασυγκράτητη επιθυμία για φαγητό. Μπορεί να συμβαίνει ενσυνείδητα ή ασυνείδητα και είναι μια από τις συχνότερες διατροφικές διαταραχές.

Πάμε όμως να δούμε πιο αναλυτικά!

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΑΓΙΑ

Συναισθηματικό φαγητό ή συναισθηματική υπερφαγία είναι μια έντονη επιθυμία του ατόμου να επιλέξει ένα συγκεκριμένο είδος τροφίμου ή μία συγκεκριμένη κατηγορία τροφίμου (πχ αλμυρό, γλυκό), σε συνειδητό ή ασυνείδητο επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα τις περισσότερες φορές η επιλογή του τροφίμου είναι ασυνείδητη, δηλαδή χωρίς να υπάρχει η σκέψη, παρά μόνο αυτή η έντονη επιθυμία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η επιλογή του τροφίμου ή της κατηγορίας του τροφίμου δεν είναι πραγματική πείνα, ή αλλιώς βιολογική πείνα. Παρόλα αυτά, η συναισθηματική και η βιολογική πείνα παρουσιάζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

ΑΙΤΙΑ

ΠΟΙΑ Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΦΑΓΗΤΟΥ- ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΟΣ-ΟΡΜΟΝΗΣ

Υπάρχουν σε πολλαπλά επίπεδα συνδέσεις του φαγητού με τα συναισθήματα μας. Ειδικά, αρκετές είναι οι φορές που μετά την κατανάλωση ενός φαγητού, μπορεί να αλλάζει η συναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Σε βιοχημικό επίπεδο, αυτό συμβαίνει εξαιτίας της διαφορετικής έκκρισης ορμονών που κάνει ο οργανισμός, ανάλογα με τα είδη των τροφίμων.

ΠΟΙΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΝΤΟΠΑΜΙΝΗ: Η ντοπαμίνη είναι γνωστή ως νευροδιαβιβαστής της ευφορίας. Είναι εκείνη η ορμόνη που σου δημιουργεί το αίσθημα της ικανοποίησης και της απόλαυσης.

ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗ: Η σεροτονίνη είναι γνωστή και ως «ορμόνη της χαράς» και είναι αυτός ο νευροδιαβιβαστής που βοηθάει στην ισορροπία της διάθεσης. Προσφέρει τη ψυχική μας διαύγεια, καθώς και ηρεμία.

ΕΝΔΟΡΦΙΝΕΣ: Οι ενδορφίνες αποτελούν τα «φυσικά παυσίπονα» που παράγει ο οργανισμός μας προκειμένου να δημιουργήσει και να αυξήσει το συναίσθημα της χαράς και την αίσθηση της ευεξίας.

ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ: Η κορτιζόλη, ή αλλιώς η «ορμόνη του στρες» είναι γνωστή ότι εκκρίνεται κυρίως σε περιόδους έντονου στρες.

ΓΙΑ ΠΟΙΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΚΑΠΟΙΟΣ ΤΡΩΕΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ

1. ΑΓΧΟΣ- ΣΤΡΕΣ: Όλοι μας το έχουμε βιώσει έστω 1 φορά. Όταν κάποιος νιώθει συχνά στρες, τότε το σώμα αναγνωρίζει αυτή τη συνθήκη και μπαίνει στη διαδικασία να την αλλάξει. Ένας από τους τρόπους αυτούς είναι μέσα από το φαγητό.
2. ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩΝ ΣΤΙΓΜΩΝ:  Η έλλειψη χαρούμενων στιγμών, μπορεί να οδηγήσει στην επιθυμία για «δόσεις χαράς» μέσα στη ημέρα. Η κατανάλωση τροφίμων που είναι υψηλά σε ζάχαρη ή και σε υδατάνθρακες, παράγουν στιγμιαία ορμόνες που συνδέονται με τη ψυχολογία.
3. ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΥΝΗΘΕΙΑ: Όταν ένα μωρό κλαίει, η μαμά το ταΐζει αμέσως. Όταν ένα παιδί κάνει ένα εμβόλιο στον παιδίατρο, συχνά το παρηγορούν μετά με ένα γλειφιτζούρι. Και φυσικά, οι περισσότερες από τις γιορτές και τις διακοπές μας έχουν επίκεντρο το φαγητό.
4. ΣΥΝΗΘΕΙΑ: Πολλές φορές θα έχει τύχει να βαριέσαι και περνάς από την κουζίνα και να φας κάτι, χωρίς να πεινάς. Οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα, μπορεί να οδηγήσει σε μια τέτοια επιλογή προκαλώντας τη συνήθεια. Όποτε δηλαδή υπάρχει ένα συναίσθημα, οδηγεί στην κατανάλωση φαγητού.
5. ΑΙΣΘΗΣΗ ΜΟΝΑΞΙΑΣ: Συχνά, όταν κάποιος νιώθει απομόνωση, μοναξιά, θλίψη ή κάποιο άλλο «δυσάρεστο» συναίσθημα, συχνά χαλαρώνει με φαγητό. Στην πραγματικότητα, το φαγητό δημιουργεί όμορφα αλλά στιγμιαία συναισθήματα.
6. ΣΗΜΕΙΑ ΠΥΡΟΔΟΤΙΣΗΣ: Οι πέντε αισθήσεις (όραση, ακοή, γεύση, όσφρηση, αφή) 24ώρες/24ωρο είναι σε δράση και λαμβάνουν τα ερεθίσματα από το γύρω περιβάλλον. Έτσι, σε ένα ασυνείδητο επίπεδο, μπορούν να ενεργοποιήσουν κάποιες μικρές «άγκυρες» λιγούρας και να οδηγήσουν στο συναισθηματικό φαγητό.
7. ΥΠΝΟΣ: Ο ύπνος χωρίς ποιότητα και κατάλληλη διάρκεια, επηρεάζει αρνητικά την ικανότητα του αυτό – ελέγχου. Με αυτό τον τρόπο, υπάρχει πιθανότητα αύξησης κατανάλωσης φαγητού συναισθηματικά, λόγω της έκκρισης κορτιζόλης.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

• Ξεκούραση
• Τακτική άσκηση
• Υγιεινή διατροφή: Καλές επιλογές τροφίμων είναι: τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα φρέσκα φρούτα ή λαχανικά, τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, αλλά φτωχά σε λιπαρά, τα γαλακτοκομικά χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά
• Δραστηριότητες: ανάγνωση βιβλίου, μουσική, χορός, βόλτα με φίλους
• Περιορισμός αγοράς και αποθήκευση ή η αγορά γλυκών, λιπαρών και αλμυρών εδεσμάτων

Συμπερασματικά το φαγητό προσφέρει θρεπτικά συστατικά, γεύση και ενέργεια. Ακόμα, περισσότερο το φαγητό μπορεί να προσφέρει και απόλαυση! Παρόλα αυτά, κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Μπορεί να μη γνώριζες τι είναι το συναισθηματικό φαγητό, όμως ίσως τώρα ενδεχομένως να ταυτίστηκες με κάποιο ή κάποια από τα παραπάνω. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως τελικά σταματάει! Σωστά; Με λίγο πειραματισμό, όρεξη και διάθεση, μπορείς να βρεις ποιο είναι αυτό που πραγματικά μπορείς να βάλεις σε δράση και να το αλλάξεις!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Πρεβεζάς, Ε, Τσινούκα, Α. (2018). Πτυχιακή Εργασία. Συσχέτιση συναισθηματικής νοημοσύνης και συναισθηματικού φαγητού σε 200 άτομα: Πειραματική μελέτη. Σητεία.