Πέερ Γκυντ, ένα παραμύθι του Ίψεν στο Εθνικό Θέατρο

«Να σου είναι αρκετός ο εαυτός σου.
Για όλους τους άλλους να σαι πάντοτε κλειστός.
Τίποτε άλλο δεν έχεις στο μυαλό σου.
Αυτό θα είναι ο μόνος σου σκοπός».

[Όρκος Πέερ στα ξωτικά]

Στην κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, ο Δημήτρης Λιγνάδης σκηνοθετεί ένα επικό έργο, τον Πέερ Γκυντ του Ίψεν.

Αρχές 19ου αιώνα σε μια επαρχιακή κωμόπολη της Νορβηγίας. Εκεί ζει ο έφηβος Πέερ με τη μητέρα του Άαζε. Ορφανός από πατέρα, ο μικρός Πέερ μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον, που μπορεί να στερείται οικονομικής ευμάρειας, αλλά όχι φαντασίας. Η φαντασία του μάλιστα γίνεται η αιτία για κοροϊδία και πειράγματα από τους συγχωριανούς του. Αλλά τον Πέερ λίγο τον νοιάζει. Μπλέκει σε καυγάδες, κλέβει μια νύφη (;)…Κι άλλα πολλά που μας αφηγείται. Μέχρι που ερωτεύεται μια κοπέλα, τη Σολβάιγ.

Γρήγορα, όμως, θα απαρνηθεί τον έρωτά του. Όταν τον πλησιάζουν τα ξωτικά του δάσους, όπου ζει φυγάς από το χωριό του, εκείνος δέχεται την πρότασή τους να γίνει ένας από αυτούς. Θα ζητήσει σε γάμο την κόρη του βασιλιά των ξωτικών, αλλά τελικά ο γάμος δε θα γίνει. Ο Πέερ δε θέλει να απαρνηθεί την ανθρώπινη φύση του. Όλο αυτόν τον καιρό ο Πέερ ζει στα νορβηγικά δάση, μέχρι το θάνατο της μητέρας του. Όταν απωλέσει και τον τελευταίο συνδετικό κρίκο με τον τόπο του, θα φύγει ταξίδι στην άκρη του κόσμου. Γέρος πια, θα επιστρέψει στη Νορβηγία για να αντιμετωπίσει το θάνατο, αλλά και τη ζωή του.

Τι είναι τελικά ο Πέερ Γκυντ; Ονειροπόλος, ταξιδιάρης, αριβίστας, ψεύτης; Κυνηγά χίμαιρες, λατρεύει το αδύνατο και ζει «ως αυτοκράτωρ του εαυτού του». Ζει στα άκρα, χωρίς ιδιαίτερους ηθικούς φραγμούς. Κάπου μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας ακροβατεί ο Πέερ, ανεξάρτητα της ηλικίας του. Όπως κι η παράσταση στο σύνολό της. Βέβαια, μόνο ένα πρόσωπο μένει στη μνήμη του, η νεαρή Σολβάιγ. Ίσως γιατί αυτή η αγνότητα τον συγκινεί βαθιά. Ίσως του θυμίζει κάτι από τη δική του παιδική ηλικία.

Διαβάστε επίσης Είδαμε «Μια νύχτα στο Παρίσι» στον Τεχνοχώρο Εργοτάξιον

Πέερ Γκυντ

Έμμετρο ποιητικό έργο έγραψε ο Ίψεν κι ο Γιώργος Δεπάστας το μετέφρασε. Άθλος πραγματικά, που χάρισε ένα λυρικό μα και συνάμα ρεαλιστικό κείμενο. Η σκηνοθεσία μετρημένη, χωρίς πολλούς εντυπωσιασμούς αναδεικνύει στο πρώτο μέρος τα υπέροχα νορβηγικά τοπία. Πέραν όμως των λειτουργικών σκηνικών, ο Απόλλων Παπαθεοχάρης επιμελήθηκε και τα κοστούμια, όπου φαίνεται η μελέτη του. Αποχρώσεις γήινες για να είναι κοντά στη φύση, εκεί που διαδραματίζεται όλο το έργο. Αστεία πινελιά τα πράσινα παπούτσια που φορούν όλοι οι ηθοποιοί, πλην του αφηγητή Δ. Λιγνάδη.

Όσον αφορά στο θίασο, υπήρξαν ερμηνευτές που ξεχώρισαν. Η νεότερη εκδοχή του Πέερ Γκυντ που ενσαρκώνει ο Γιάννης Τσουμαράκης είναι καλοδουλεμένη. Ο νεαρός ηθοποιός αποδίδει με μέτρο την εφηβική ορμή του ήρωα. Ο ώριμος Πέερ – αφηγητής (Δημήτρης Λιγνάδης) προσπάθησε να μεταδώσει κάτι από τη σοφία του ήρωα λόγω ηλικίας, αλλά και από την ποιητικότητα του κειμένου. Και το πέτυχε.Σαν ένα alter ego βλέπει και σχολιάζει τα τεκταινόμενα.Εξαιρετικός παραμυθάς σε κερδίζει με τη ζεστασιά της φωνής του από το πρώτο κιόλας λεπτό. Υπέροχος ο Ιερώνυμος Καλετσάνος ως Σκυφτός κι ως Κουμποχύτης – και μόνο με το βηματισμό του καταφέρνει να αποδώσει τη σκοτεινιά του θανάτου. Άρτια εκφορά λόγου και πλαστικότητα στο σώμα αποτελούν τα κλειδιά για τις δυναντές στιγμές που μας χάρισε. Από τις γυναίκες έλαμψαν με την ανεπιτήδευτη φυσικότητά τους η Νάνσυ Μπούκλη κι η Γιούλικα Σκαφιδά. Η δεύτερη, μάλιστα, σε όποιον ρόλο της ανατέθηκε, ήταν αποτελεσματική. Όμως υπήρξαν κι ερμηνευτικές αδυναμίες- οι δύο άλλες εκδοχές του Πέερ (Πάνος Παπαδόπουλος και Δημήτρης Μοθωναίος) θέλουν παραπάνω δουλειά.

Τελειώνοντας το σκοτεινό παραμύθι του Πέερ Γκυντ, η αίσθηση που σου μένει είναι γλυκόπικρη. Γιατί στον ήρωα αυτό αναγνωρίζει κανείς κομμάτια του εαυτού του. Άλλος λιγότερα, άλλος περισσότερα, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι υπάρχουν κι είναι αυτά που μας τρομάζουν.