Υπάρχει κώδικας συμπεριφοράς αποκλειστικά για βιβλιοφάγους;
Στην έντονη, εξαντλητική και χαοτική πραγματικότητα του σήμερα, ο άνθρωπος επιζητά διαφυγές και τρόπους χαλάρωσης και ηρεμίας. Σε αυτή την πραγματικότητα, μια μεγάλη μερίδα κόσμου βρήκε στο βιβλίο την διέξοδό του. Μπαίνοντας στο κοινωνικό περιβάλλον των ανθρώπων που επιζητούν να διαβάζουν επειδή θέλουν και όχι επειδή το βιβλίο είναι η εργασιακή καθημερινότητά του, συναντάμε πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους και προσωπικότητες. Σπάνιες μορφές, ιδιαίτερα λογοτεχνικά γούστα, άνθρωποι που εντρυφούν και άνθρωποι που διαβάζουν επιλεκτικά. Μια μεγάλη ποικιλία βιβλίων, ρευμάτων, ιδεών, εμπνεύσεων οδηγεί του βιβλιοφάγους σε μια ασταμάτητη πορεία αναζήτησης και κριτικής. Αυτοκριτικής και περισυλλογής για κάθε λογοτεχνικό ανάγνωσμα που επέλεξαν να διαβάσουν, που αγάπησαν ή μίσησαν.
Σε αυτό τον λογοτεχνικό στρόβιλο απόψεων, συμβαίνει μερικοί φίλοι αναγνώστες να παίρνουν το βήμα είτε στα social, είτε στην καθημερινή συνδιάλεξη, είτε σε κάποιο περιοδικό ή εφημερίδα και να εκφράζουν την γνώμη τους. Από την άλλη ειδικευμένοι υπάλληλοι σε καταστήματα πώλησης προσφέρονται να μας εξυπηρετήσουν και να μας καθοδηγήσουν μέσα από την πληθώρα εκδοτική άνθιση των τελευταίων ετών, στο επόμενο λογοτεχνικό μας ανάγνωσμα. Πάντα και παντού βρίσκουμε από μια άποψη για το βιβλίο, τη μετάφραση, τον συγγραφέα, το βάθος και την αξία του εκάστοτε βιβλίου.
Ο κώδικας συμπεριφοράς
Θα λέγαμε πως η ανάγνωση βιβλίων δεν δέχεται κώδικες συμπεριφοράς. Ο ίδιος ο αναγνώστης όμως μπορεί να εναρμονιστεί με στοιχειώδης κανόνες ευγενείας, σε έναν ευρύτερο κώδικα δεοντολογίας και συμπεριφοράς σχετικό με τα βιβλία. Εκτός λοιπόν από την συμπεριφορά μας προς το ίδιο το βιβλίο που έχουμε στα χέρια μας, ως υλικό, υπάρχουν και κώδικες καλής συμπεριφοράς στην αναμετάδοση των αναγνωσμάτων, στην στάση μας απέναντι στους άλλους αναγνώστες και στη λεκτική επιλογή και τους χαρακτηρισμούς που προσδίδουμε στους συγγραφείς ή και στους άλλους βιβλιοφάγους.
Πρώτα από όλα, χωρίς να κάνουμε εκ βαθέων ανάλυση, θα λέγαμε πως ο βασικός κανόνας και κώδικας συμπεριφοράς προς το υλικό αγαθό, το βιβλίο, έχει να κάνει με την κακομεταχείρισή του. Με την προσεκτική χρήση και την αγάπη που δείχνουμε απέναντι στο βιβλίο, φανερώνουμε μια γενική αξιοπρεπή στάση και σεβασμό προς τους ανθρώπους που εργάστηκαν για την παραγωγή του αλλά και στα ίδια μας τα χρήματα που επενδύσαμε για την αγορά αυτού του βιβλίου. Χωρίς ιδιαίτερα πρέπει και μη ως προς την προσωπική χρήση του βιβλίου, είναι θεμιτό να μην κατακρεουργούμε τις σελίδες και τα εξώφυλλα, και επ’ ουδενί να μην κάνουμε προσάναμμα για το τζάκι ένα βιβλίο που δε μας άρεσε. Μπορούμε να χαρίσουμε τα βιβλία που δεν μας άρεσαν σε φίλους, σε συγγενείς, σε βιβλιοθήκες ή σε μη κερδοσκοπικές οργανώσεις.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ο κώδικας συμπεριφοράς προς το περιεχόμενο και την στάση μας προς τους άλλους βιβλιοφάγους. Οι περισσότεροι από εμάς θα είμαστε μέλη κάποιας βιβλιο- ομάδας, ίσως έχουμε κάποιο λογαριασμό με κριτικές βιβλίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή μας δίνετε το βήμα να μιλήσουμε για ένα βιβλίο σε κάποιο περιοδικό, όπως στο MaxMag. Eπιπρόσθετα μπορεί να είμαστε fans μιας ομάδας, ενός συγγραφέα ή να αγαπάμε να μιλάμε με φίλους για καινούργια αναγνωστικά ταξίδια. Σε όλους αυτούς τους τρόπους που έχουμε την ευκαιρία να πούμε την γνώμη μας για ένα βιβλίο, συναντάμε πάντα ανθρώπους κυνικούς, αθυρόστομος, έντονα επικριτικούς, μονοδιάστατους και επίμονους. Δυστυχώς, είναι κοινωνικό φαινόμενο οι άνθρωποι κάθε ηλικίας και μόρφωσης να αναζητούν ως τρόπο εκτόνωσης την λεκτική επίθεση , μέσα από την ασφάλεια της οθόνης. Εδώ ερχόμαστε να επισημάνουμε την σημαντικότητα του κώδικα συμπεριφοράς στον κόσμο των βιβλίων.
Σαφώς και δεν έχουμε όλοι την ίδια άποψη για ένα βιβλίο, μα αυτή είναι η μαγεία. Επίσης τα αναγνωστικά ενδιαφέροντα διαφέρουν, όχι γιατί μερικοί είναι πιο έξυπνοι ή ικανοί να διαβάσουν κλασσική λογοτεχνία ή ψυχολογικά δοκίμια ενώ άλλοι δεν έχουν επίπεδο ή μόρφωση, αλλά γιατί η πορεία ή η στιγμή δεν είναι κατάλληλη για να θες να διαβάσεις κάποιο βιβλίο.
Έχετε σκεφτεί πως μερικές φορές πιεζόμαστε να διαβάσουμε κάτι μόνο και μόνο για να γίνουμε αρεστοί; Όσο και παράλογο να μας φαίνεται αυτό, αναλογιστείτε εκείνους τους γνώστες των πάντων που επικροτούν και κατακρίνουν κάθε αναγνώστη. Ο κώδικας συμπεριφοράς δεν αποδέχεται να μιλούμε άσχημα για άλλον αναγνώστη, να βρίζουμε και να υποτιμούμε έναν άλλον άνθρωπο λόγω φύλου ή ηλικίας, να απλοποιούμε μια άποψη γιατί δεν ταιριάζει με την δική μας, να αναπαράγουμε στερεότυπα και να εκφράζουμε την γνώμη μας ως πανάκεια. Επιπρόσθετα, επ΄ουδενί δεν έχουμε το δικαίωμα να επιβάλλουμε την άποψή σας, να ρυθμίζουμε τις αναγνωστικές προτιμήσεις κάποιου μόνο και μόνο επειδή είναι μια τάσης της εποχής, να προσβάλλουμε έναν άνθρωπο που δεν ξέρουμε απλά γιατί η άποψή του δεν μας ταιριάζει.
Ο κώδικας συμπεριφοράς στηρίζει από την άλλη πλευρά την εποικοδομητική συζήτηση, είτε διαφωνούμε είτε συμφωνούμε. Την συζήτηση που έχει επιχειρήματα, διάλογο και ενεργοποιεί το μυαλό.
Συνοπτικά
Ο κώδικας δεοντολογίας για βιβλιοφάγους δεν ορίζει τίποτα, δεν οριοθετεί τον αναγνώστη, δεν φανερώνει πρέπει. Μιλά μόνο για ένα μη. Μιλά για την ευγένεια και την σωστή συμπεριφορά που οφείλει να έχει ένας άνθρωπος απέναντι σε έναν άλλον, χωρίς μίσος. Τα βιβλία είναι εδώ για να μας δέσουν και να μας εμπνεύσουν, δεν μπορούμε να ευτελίζουμε έτσι απλά το νόημα της ανάγνωσης και να επιδιδόμαστε σε γελοίους τσακωμούς και λεκτικές επιθέσεις ή προσβολές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γιατί απλά δεν συμφωνούμε.
