Ο Ήρεμος Ντον του Mikhail Sholokhov: μια ιστορία έρωτα, πολέμου, επανάστασης και εμφύλιου σπαραγμού

Ο ήρεμος Ντον
Πηγή εικόνας: katiousa.gr, Ο ήρεμος Ντον του Mikhail Sholokov 

Ένα από τα αγαπημένα μου μυθιστορήματα στάθηκε ο Ήρεμος Ντον του Μιχαήλ Σόλοχοφ, (Mikhail Sholokov) ένα αριστοτεχνικό λογοτεχνικό δημιούργημα μέσα από το οποίο ζωντανεύουν και αποτυπώνονται με τον πιο όμορφο τρόπο τα ταραγμένα χρόνια της Ρωσικής Επανάστασης και του αδυσώπητου εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε αυτήν. Η ιστορία εκτυλίσσεται στη νότια Ρωσία, στην περιοχή του ποταμού Ντον, ακολουθώντας τις ζωές των Κοζάκων που πρόκειται να βρεθούν στη μέση αυτής της μεγάλης σύγκρουσης. Σε αυτό το βιβλίο θα βρει κανείς πολύ μεγάλο ενδιαφέρον καθώς τα ιστορικά γεγονότα στα οποία αναφέρεται πρόκειται να περιγραφούν μέσα από την οπτική απλών καθημερινών ανθρώπων. Για την ακρίβεια ακολουθείται με τον πλέον ρεαλιστικό τρόπο η ζωή μιας οικογένειας και της κοινότητας μέσα στην οποία αυτή ζει, ξεκινώντας από τα χρόνια της τσαρικής Ρωσίας, περνώντας έπειτα στα χρόνια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, τον οποίο έρχεται να διαδεχθεί η επανάσταση και εν τέλει ο εμφύλιος πόλεμος. Όλα αυτά τα ισχυρά και κοσμοϊστορικά περιστατικά πρόκειται φυσικά να αναταράξουν τη ζωή αυτών των ανθρώπων, να επηρεάσουν πολλαπλές φορές τις απόψεις και τα πιστεύω τους για τη ζωή, καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις.

Η γραφή του σοβιετικού συγγραφέα είναι αξιοθαύμαστη, επιβλητική και ολοζώντανη, καθώς καταφέρνει επάξια να ζωγραφίσει ένα πλούσιο και άκρως λεπτομερές πορτρέτο του τόπου και του πολιτισμού της περιοχής αυτής, από την οποία άλλωστε καταγόταν και ο ίδιος. Οι χαρακτήρες που πλάθει είναι ρεαλιστικοί, αποτελούμενοι από στοιχεία περίπλοκα και πολύπλευρα, με πάθη, έρωτες και μίση να τους συνταράσσουν από την αρχή μέχρι το τέλος του μυθιστορήματος. Ο Ήρεμος Ντον αποτελεί ένα ιστορικό μυθιστόρημα που δεν είναι κάτι άλλο παρά ένα κράμα εξιστόρησης για την αγάπη και τον πόλεμο, για την ηρωική αυτοθυσία και την προδοσία, καθώς και για τον αγώνα των απλών ανθρώπων να διατηρήσουν την ταυτότητα τους εν μέσω ενός τυφώνα από κοσμογονικές εξωτερικές δυνάμεις που επηρεάζουν τη ζωή τους, εντελώς έξω από τον δικό τους έλεγχο. Ο Σόλοχωφ εξερευνεί επιτυχημένα όλα αυτά τα ζητήματα μέσω μιας αφήγησης με υπερβολικά διευρυμένη οπτική και βαθιά κατανόηση για την ιστορία, ταυτόχρονα όμως εντελώς προσωπική ως προς το συναισθηματικό της αντίκτυπο στις ψυχές των ανθρώπων.

Το βιβλίο εναλλάσσεται ανάμεσα σε στιγμές ήρεμης περισυλλογής και εκρήξεις έντονης δράσης, με τρόπο τέτοιο ώστε να μαγνητίζει την προσοχή του αναγνώστη από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα, χωρίς να κινδυνεύει καθόλου αυτός να παρατήσει το βιβλίο εξαιτίας κάποιας ακατανίκητης δύναμης βαρεμάρας που τον κατατρέχει.

Σε αυτή την έντονα πατριαρχική κοινωνία των Κοζάκων, τα ήθη και τα έθιμα διατηρούνται με αυστηρή τελετουργική επισημότητα. Οι ενήλικοι γιοι παραμένουν στο σπίτι, φέρνοντας τις γυναίκες που θα παντρευτούν να ενταχθούν στην οικογένεια τους, ενώ οι ενήλικες κόρες φεύγουν από την οικογένεια για να ζήσουν στο σπίτι του συζύγου τους. Όλα τα μέλη της οικογένειας, άντρες και γυναίκες, ζούνε δουλεύοντας ως αγρότες στον καιρό της ειρήνης, μα σε περίπτωση πολέμου, οι άντρες Κοζάκοι εντάσσονται παραδοσιακά στο στρατό ως επίλεκτοι μαχητές. Ο κεντρικός πρωταγωνιστής είναι ο Γκρίσα Μελέχοφ, ένας νεαρός Κοζάκος που έχει μόλις ενηλικιωθεί. Στο βιβλίο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις ζωές των νέων ανθρώπων αυτής της κοινότητας, περιγράφοντας ρεαλιστικά τις στιγμές που ζούνε, οι οποίες κυμαίνονται ανάμεσα σε καταστάσεις αληθινής ευδαιμονίας και ευτυχίας και σε αυτές ενός τραγικού δράματος. Ο Γκρίσα δεν αποτελεί εξαίρεση καθώς, εργαζόμενος στα χωράφια γνωρίζει έναν ακατανίκητο και ισχυρό έρωτα στο πρόσωπο της πανέμορφης και λίγο μεγαλύτερης του ηλικιακά Αξίνια. Η Αξίνια που είναι παντρεμένη δε δίνει αρχικά και πολλές ελπίδες στο νέο, μα με το καιρό αυτό αλλάζει και σχηματίζεται μεταξύ τους ένα έντονο πάθος. Στο γεγονός αυτό βοηθάει και η απουσία του άντρα της, ο οποίος βρίσκεται στο στρατό μαζί με τον μεγάλο αδερφό του Γκρίσα. Τις στιγμές όμως του μαγευτικού έρωτα που τους έχει πάρει τα μυαλά, θα έρθουν να αντικαταστήσουν άλλες στιγμές, αυτή το φορά δράματος και τραγωδίας.

Διαβάστε επίσης  Οι πιο γνωστές λέσχες ανάγνωσης βιβλίων φτιαγμένες από διάσημες γυναίκες
Advertising

Advertisements
Ad 14

Ο άντρας της Αξίνια δεν αργεί να επιστρέψει και μαζί με αυτόν έρχονται όπως καταλαβαίνει κανείς και δεκάδες προβλήματα. Καθώς έχει βουίξει ο τόπος από τα κουτσομπολιά ο εξαγριωμένος σύζυγος χτυπάει ανελέητα τη γυναίκα του και τη διώχνει από το σπίτι. Σε συνέχεια επιτίθεται στο Γκρίσα επιχειρώντας να τον σκοτώσει, με τον τελευταίο να σώζεται τη τελευταία στιγμή από την παρέμβαση του αδερφού του. Η συνέχεια είναι δύσκολη για όλους μα κυρίως για την Αξίνια, η οποία έχοντας και όλας μείνει έγκυος καταδικάζεται να μεγαλώσει μόνη το παιδί της, μέσα σε μια κοινωνία εχθρική προς το πρόσωπο της. Ευτυχώς καταφέρνει να βρει μια θέση σε ένα σπίτι δουλεύοντας και να σώσει το παιδί της από βέβαιη καταστροφή. Όσο για τον Γκρίσα, παραμένει και αυτός στιγματισμένος στα μάτια της κοινότητας, ενώ η οικογένεια του προσπαθεί να τον παντρέψει με μια άλλη γυναίκα την οποία ο ίδιος δεν θέλει, απλώς και μόνο για να “σβήσει τη ντροπή”.

Όλα αυτά όμως δεν έχουν και πολύ μεγάλη σημασία καθώς τότε ξεκινάει ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και οι προβληματικές και δύσκολες καταστάσεις της ειρήνης μοιάζουν σαν παιχνιδάκι μπροστά στα νέα εμπόδια που έρχονται. Ο Γκρίσα φεύγει για το στρατό, όπου αρχικά φιλοδοξεί να διακριθεί και να τιμήσει την κοζάκικη καταγωγή του. Δεν αργεί όμως να συνειδητοποιήσει πέρα για πέρα τη φρίκη και την ασχήμια του πολέμου και να σιχαθεί πολλούς από τους συναδέλφους του, με τις ιδέες και τις αξίες που είχε γαλουχηθεί από μικρός να δοκιμάζονται συχνά και να υποβάλλονται από μέρους του σε έντονη κριτική. Με τον καιρό όμως, θέλοντας και μη, συνηθίζει σε αυτή την πραγματικότητα και καταφέρνει μάλιστα να τιμηθεί με παράσημο για την πολεμική του δράση, ένα παράσημο το οποίο τον αποκαθιστά στα μάτια των υπολοίπων, μα δεν έχει την παραμικρή αξία για τον ίδιο.

Διαβάστε επίσης  Η «Κίρκη» της Madeline Miller ήρθε για να μας μαγέψει

Στη συνέχεια έρχεται η επανάσταση. Με την πλειοψηφία του λαού αγανακτισμένη και ένα μεγάλο μέρος των στρατιωτών αηδιασμένων από τη συνεχή και ασταμάτητη λειτουργία της κρεατομηχανής του πολέμου, οι συνθήκες φαίνονται να είναι επιτέλους ευνοϊκές για το ξέσπασμα της μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης που έρχεται να σαρώσει τον τόπο σαν θύελλα από άκρη σε άκρη. Τόσο ο Γκρίσα όσο και πολλοί άλλοι από τους συμπολεμιστές του παίρνουν δίχως δεύτερη σκέψη το πλευρό των Μπολσεβίκων, καθώς η συγκεκριμένη πολιτική δύναμη είναι η μόνη που ανταποκρίνεται στην επιθυμία τους για επίτευξη ειρήνης. Με τα λίγα και τα πολλά ο πόλεμος λήγει και οι περισσότεροι από αυτούς του στρατιώτες επιστρέφουν στα χωριά τους, θέλοντας να ζήσουν ξανά μια φυσιολογική ζωή. Στα μάτια ορισμένων εκ των πατεράδων τους η επιλογή αυτή δεν βγάζει νόημα, μα εκείνοι είχαν ζήσει μικρότερους πολέμους στα νιάτα τους και δεν βίωσαν την τερατώδη φρίκη ενός παγκόσμιου πολέμου για να μπορέσουν να καταλάβουν τα συναισθήματα των γιων τους. Ο Γκρίσα επιστρέφει και αυτός, μα είναι ένας Γκρίσα που έχει επιτέλους ενηλικιωθεί, με απόψεις και αντιλήψεις εντελώς διαφορετικές από την ημέρα που έφυγε από το σπίτι του, κυριολεκτικά μεταμορφωμένος σε ένα νέο άνθρωπο που η οικογένεια του δυσκολεύεται να κατανοήσει.

Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου περιγράφεται ο εμφύλιος πόλεμος. Η μικρή ανάπαυλα ειρηνικής ζωής που κέρδισαν οι άνθρωποι αυτοί αποδεικνύεται πραγματικά ελάχιστη, καθώς τα γεγονότα έρχονται για άλλη μια φορά να τους αναταράξουν, σαν φουρτουνιασμένη θάλασσα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε αυτή την ιστορική περίοδο έχει η στάση των Κοζάκων απέναντι στην ιστορική αυτή συγκυρία. Αυτό συμβαίνει γιατί ο συγκεκριμένος λαός βρέθηκε υπερβολικά διχασμένος απέναντι στις πολιτικές αλλαγές που συντάραξαν τη Ρωσία εκείνη την εποχή. Ως υπέρμαχοι της παράδοσης και επίλεκτοι μαχητές του τσάρου, οι Κοζάκοι έπαιζαν κατά βάση ρόλο συντηρητικό και δεν ήταν πρόθυμοι να αποδεχθούν τις νέες αλλαγές που έρχονταν. Παρόλαυτα, τα βιώματα των νεαρών Κοζάκων από τον πόλεμο και η συναναστροφή τους με τους επαναστάτες, έπεισαν πολλούς από αυτούς να αναθεωρήσουν τις παραδοσιακές αρχές τους και να ακολουθήσουν το αυξανόμενο ρεύμα της επανάστασης που σαν χείμαρρος τους κυρίευε και τους μετέτρεπε σε αφοσιωμένους υπέρμαχους της.

Διαβάστε επίσης  «ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΞΟΔΟΣ» : Federico Axat
Advertising

Ταυτόχρονα, διάφοροι στρατηγοί της Λευκής Φρουράς, στρατηγοί που ήταν απολύτως ταγμένοι υπέρ της μοναρχίας, επιλέγουν ακριβώς την περιοχή των Κοζάκων για να ανασυνταχθούν και να στρατολογήσουν νέους πολεμιστές για τα στρατεύματα τους. Μερικά ατυχή περιστατικά σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές και συντηρητικές αξίες που κατά βάση υπερίσχυαν στα χωριά αυτά, σπρώχνουν τους περισσότερους από τους ενήλικους Κοζάκους να ενταχθούν τελικά στις γραμμές της αντεπανάστασης, ακολουθώντας τους τσαρικούς στρατηγούς, ασχέτως από το αν προηγουμένως είχαν υποστηρίξει για ένα διάστημα τους Μπολσεβίκους. Φυσικά, αρκετοί άλλοι διαλέγουν το στρατόπεδο του Κόκκινου Στρατού, είτε εκ πεποιθήσεως, είτε επειδή απλώς αντιλαμβάνονται πως η πλάστιγγα της ιστορίας έχει γύρει πια υπέρ της επανάστασης και πως τίποτα δεν πρόκειται να το αντιστρέψει αυτό. Με λίγα λόγια το τελευταίο μέρος του δράματος ζωγραφίζει με τραγική πειστικότητα τη μάχη μέχρι θανάτου που εκτυλίσσεται ανάμεσα σε ανθρώπους με κοινή καταγωγή και κοινές ρίζες, ανάμεσα σε ανθρώπους που είτε συνδέονται μεταξύ τους με συγγένεια αίματος, είτε δένονται με τους ακόμα πιο ισχυρούς πολλές φορές δεσμούς των πολεμιστών που πάλεψαν με τον εχθρό ως σύντροφοι κατά τη διάρκεια του παγκοσμίου πολέμου, μα που παρόλαυτα τώρα χωρίς να μπορούν να κατανοήσουν το γιατί, βρίσκονται ο ένας απέναντι από τον άλλον στην εντελώς δυσάρεστη θέση να σκοτώνουν και να πεθαίνουν ο ένας από το όπλο του άλλου, μια κατάσταση που άσχετα από την τοποθεσία και το χρόνο που συμβαίνει, αποτελεί κλασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα κάθε εμφύλιας σύρραξης.

Συνοψίζοντας, το βιβλίο αποτελεί απαραίτητο ανάγνωσμα για όποιον ενδιαφέρεται για τη Ρωσική λογοτεχνία και πιο συγκεκριμένα για έργα που σχετίζονται με την Οκτωβριανή επανάσταση και τον Ρωσικό εμφύλιο πόλεμο. Είναι ένα ανάγνωσμα που πρόκειται να συγκινήσει τον αναγνώστη και να μείνει χαραγμένο στη μνήμη του για αρκετό καιρό από τη στιγμή που αυτός θα το τελειώσει.

Ο Ήρεμος Ντον
imdb.com

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Η θεά της ομορφιάς Αφροδίτη και η απεικόνιση της στην τέχνη

Η θεά της ομορφιάς Αφροδίτη και η απεικόνιση της στην

Βραβευμένα ντοκιμαντέρ να απολαύσεις!

Δεν είναι λίγες οι φορές που αποφεύγουμε να παρακολουθήσουμε ένα