Το περιεχόμενο
Στο βιβλίο «Βελονιές της πρωτοπορίας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, παρουσιάζεται η ιστορία της μόδας και της εξέλιξής της σε μια περίοδο με χρονικό άνυσμα από τις αρχές έως και τα τέλη του 20ου αιώνα. Με σημείο εκκίνησης τις απαρχές του αιώνα, η διήγηση ξεκινά από μια χρονική στιγμή κατά την οποία η μόδα συνιστούσε προνόμιο μονάχα λίγων. Σε μια απόπειρα ιστορικής αναδρομής, ακολουθούν τα όσα χάραξαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στην πορεία της. Οι πρωτοπόροι σχεδιαστές και σχεδιάστριες μόδας, που άλλαξαν τα δεδομένα και ανέτρεψαν τους κανόνες της εποχής τους, οι υποκουλτούρες, τα κινήματα κι οι μόδες του δρόμου δε λείπουν από την ενδιαφέρουσα αυτή ιστορική προσέγγιση.
Οι κοινωνικές διαστάσεις της μόδας
Στο πρώτο άκουσμα του περιεχομένου του βιβλίου «Βελονιές της πρωτοπορίας», αυτό μοιάζει να απευθύνεται σε ένα συγκεκριμένο κοινό: σε αυτούς που αναζητούν μια ευρεία επισκόπηση των τάσεων της μόδας. Στην πραγματικότητα, όμως, με την ανάγνωση του αποκαλύπτεται ότι πρόκειται για ένα βιβλίο γενικού ενδιαφέροντος. Η μόδα συνδέεται με την κοινωνική εξέλιξη, την πολιτική, την τέχνη και την αυτοπεποίθηση των ανθρώπων κι από αυτήν την προοπτική εξετάζεται. Στις σελίδες του, αναλύεται πώς η μόδα και η πρωτοπορία στον τομέα του σχεδιασμού μόδας μπορούν να αλλάξουν την κοινωνία και να επηρεάσουν τις κοινωνικές αξίες και τις πρακτικές, λειτουργώντας ως μέσο πολιτισμικής αλλαγής.
Η αντίληψη αυτή δεν είναι ξένη στην κοινωνιολογία της μόδας. Ο γάλλος κοινωνιολόγος Pierre Bourdieu, διερευνώντας, εντός του 20ου αιώνα, το πεδίο της μόδας, ως μέρος του ευρύτερου πολιτισμικού πεδίου, είχε αποκαλύψει τις κοινωνικές της διαστάσεις. Συμφώνα με τον ίδιο, η μόδα συνιστά ένα κοινωνικό φαινόμενο που αντικατοπτρίζει και επηρεάζει την κοινωνική δομή και τις ηγεμονικές σχέσεις. Υπό το πρίσμα αυτής της θεώρησης, ακόμα και ζητήματα ανισοτήτων μπορούν να αναλυθούν με άξονα τα καταναλωτικά πρότυπα, που υποδεικνύονται, μεταξύ άλλων, κι από τις ενδυματολογικές επιλογές. Η μόδα δρα, δηλαδή, αφενός ως μέρος της συμβολικής παραγωγής του πολιτισμού κι αφετέρου ως μέρος της κουλτούρας. Αυτό δε μπορεί παρά να σημαίνει ότι η μελέτη της ιστορίας της μόδας αποκαλύπτει τους τρόπους με τους οποίους η κυρίαρχη κουλτούρα, που ταυτίζεται με την κουλτούρα της κυρίαρχης τάξης, το συμφέρον της οποίας είναι να διατηρήσει αυτή την κυριαρχία, πασχίζει τόσο για την καθιέρωση των δικών της τάσεων όσο και για την παρουσίαση του γούστου της ως καλού γούστου.
Το περιβαλλοντικό διακύβευμα της μόδας
Αν οι κοινωνικές διαστάσεις της ενδυματολογικής αισθητικής δεν εγείρουν το ενδιαφέρον για την ανάγνωση του βιβλίου «Βελονιές της πρωτοπορίας», τότε, ίσως, το αφυπνιστικό τέλος του θα σας μεταπείσει. Η ανασκόπηση της ιστορίας της μόδας του 20ου αιώνα ολοκληρώνεται με τη διαπίστωση πως «η μόδα σήμερα είναι η δεύτερη πιο ρυπογόνα βιομηχανία του πλανήτη». Πράγματι, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της μόδας του 20ου αιώνα υπήρξε τεράστιο. Εντός αυτής της περιόδου, η μόδα υπέστη αλλαγές που επηρέασαν το περιβάλλον, με κυριότερες τη χρήση χημικών ουσιών στην παραγωγή ρούχων, την υπερκατανάλωση και τη ρίψη αποβλήτων.
Η συγγραφέας του βιβλίου επισημαίνει το πρόβλημα. Όπως αποδεικνύεται από την εμφάνιση των μοντέλων αειφορίας και των eco-fashion brands, υφίστανται λύσεις. Το ερώτημα που τίθεται είναι: πόσο πρόθυμοι είμαστε να τις αναζητήσουμε;
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η Ζέφη Κόλια γεννήθηκε στον Πειραιά και μεγάλωσε στη Νίκαια. Το πρώτο της μυθιστόρημα κυκλοφόρησε το 2000 και έκτοτε έχει εκδώσει τέσσερα μυθιστορήματα και ένα βιβλίο για παιδιά. Διηγήματά της έχουν φιλοξενηθεί σε λογοτεχνικές συλλογές, εφημερίδες, περιοδικά και ιστότοπους. Αρθρογραφία της έχει δημοσιευθεί στα περιοδικά Νέα Οικολογία, Αντί, Εποχή, Λιμάνι, Lobby, Διαβάζω, Index, Literature, Greek Report, Athens Voice. Υπήρξε ενεργό μέλος του οικολογικού κινήματος στην Ελλάδα και εκ των ιδρυτικών μελών της Pen Greece. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Πηγές:
• Bourdieu, P. (1995) Sociology in Question. London: Sage.
• Bourdieu, P. (1993) The Field of Cultural Production. Cambridge: Polity.
• Bourdieu, P. (1996) Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. London: Routledge.
