Λογοτεχνία και κινηματογράφος
Πόσες φορές έχετε βρεθεί σε συζητήσεις, που επικεντρώνονται στην μεταφορά, επιτυχημένη ή μη, κάποιου λογοτεχνικού βιβλίου στην κινηματογραφική οθόνη. Η διάρκειά τους μπορεί να υπερβεί τα λογικά πλαίσια και να καλύψει χρονικά μία ολόκληρη βραδιά ή και πολύ παραπάνω. Οι απόψεις ποικίλουν, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ταινία είναι καλύτερη από το βιβλίο και κάποιοι ότι η ανάγνωση του βιβλίου παρουσιάζει την ιστορία με πιο αποτελεσματικό τρόπο από την αντίστοιχη ταινία. Η βασική διχογνωμία όμως που υπάρχει μεταξύ κινούμενης εικόνας και γραπτού λόγου εντοπίζεται στο ιδεολογικό κομμάτι της αφήγησης. Ο κινηματογραφικός σκηνοθέτης διαθέτει το δικό του όραμα και επιδίδεται σε μία προσωπική ανάγνωση του κειμένου. Όπως αναφέρει και ο Roland Barthes στο πασίγνωστο άρθρο του “Ο θάνατος του συγγραφέα” τα βιβλία έχουν άπειρες προσεγγίσεις. H ερμηνεία πραγματοποιείται με διαφορετικό τρόπο από κάθε αναγνώστη είτε αυτός ανήκει στους καθημερινούς λάτρεις της ανάγνωσης είτε τοποθετείται τον χώρο της λογοτεχνικής έρευνας.
Φυσικά, σε κάθε κανόνα υπάρχουν και εξαιρέσεις και μία από αυτές, κατά την ταπεινή μου γνώμη, είναι η σεναριακή διασκευή του βιβλίου “Hunger games” της Αμερικανίδας συγγραφέως Suzanne Collins. Όπως όλοι γνωρίζουμε η εξέλιξη του έργου συμβαίνει σε ένα ουτοπικό περιβάλλον όπου ο κόσμος είναι χωρισμένος σε δύο μέρη, την πλούσια-άρχουσα τάξη και τους πληβείους που ουσιαστικά επιβιώνουν στις παρυφές αυτού του φανταστικού κόσμου. Οι κατώτερες κοινωνικές ομάδες είναι χωρισμένες σε τομείς. Με αυτόν τον τρόπο είναι πιο εύκολο για το κράτος να τους ελέγχει. Από αυτές τις ομάδες κάθε χρόνο επιλέγονται από την καθεμία δύο άτομα, ένας άντρας και μία γυναίκα. Η επιλογή γίνεται για να μονομαχήσουν μέχρι θανάτου μεταξύ τους. Ο νικητής κερδίζει πλούσια έπαθλα, ανέσεις και τη συμπάθεια της αριστοκρατίας ενώ οι χαμένοι σκοτώνονται στο πεδίο της μάχης. Η κατάληξη του “Hunger games” είναι θριαμβευτική με την κεντρική ηρωίδα να επαναστατεί και να καταρρίπτει το κυριαρχικό καθεστώς που καταδυνάστευε τους αδύναμους πολίτες.
Η ιδεολογία που πρεσβεύει η ταινία επικεντρώνεται στην καταπίεση που δέχεται ο μεγάλος όγκος του πληθυσμού κάθε κράτους από τους ιθύνοντες της εκάστοτε ηγεσίας. Δεν είναι τυχαίο ότι το παιχνίδι ζωής και θανάτου που αποτελεί το κεντρικό θέμα της ταινίας διοργανώνεται από την κυβέρνηση της φανταστικής χώρας και παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τις μονομαχίες στο Κολοσσαίο της Ρώμης. Η διασκέδαση των ευγενών είναι η εξαθλίωση και η θανάτωση του απλού λαού. Η ταινία παρουσιάζει με χαρακτηριστικό τρόπο αυτή την κατάσταση με μία φουτουριστική διάθεση. Τα ρούχα των απλών πολιτών είναι ξεσκισμένα και φθαρμένα ενώ οι ευγενείς διαθέτουν τα τελευταία μοδιστικά σύνολα. Η Eberdeen ή mocking jay κυνηγάει για να φέρει φαγητό στην οικογένειά της και στην κλήρωση προσφέρεται στη θέση της αδερφής της που τυχαίνει να γίνει μονομάχος.
Μία μοντέρνα επαναστάτρια, δεν είναι τυχαίο που επιλέγεται μία κοπέλα στο ρόλο του κεντρικού χαρακτήρα που θα μεταβάλλει την ισχύουσα κατάσταση. Είναι η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, το τόξο είναι το όπλο της, το ίδιο με του Ρομπέν των Δασών, του προστάτη των φτωχών. Η πρωτεύουσα της χώρας ονομάζεται CAPITOL δηλαδή κεφάλαιο στα αγγλικά και δεν είναι επίσης τυχαία η επιλογή ου ονόματος. Τα χρήματα συμβολίζουν την εξουσία και την επιρροή απέναντι στους φτωχούς απλούς πολίτες. Είναι αυτό που τους διαχωρίζει από τους πρωτευουσιάνους. Ο τρόπος που παρουσιάζεται αυτή η μοντέρνα πολιτεία και η αισθητική της ταινίας παραπέμπει σε μία cyber-punk προσέγγιση. Δηλώνει ξεκάθαρα την αγανάκτηση που προέρχεται από την αδικία που επικρατεί στον σύγχρονο κόσμο. Είναι διάχυτη η επιθυμία για αλλαγή και αν δεν πραγματοποιηθούν θυσίες δεν θα επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Η τεχνολογία είναι σύμμαχος και εχθρός των επαναστατών.
Τέλος η πλοκή, η τοποθέτηση των γεγονότων δηλαδή στην ταινία, οδηγεί τον θεατή σε ποικίλα συμπεράσματα. Παράλληλα, τον εμπλέκει συναισθηματικά ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την ανθρωπιστική ιδεολογία που πρεσβεύει το βιβλίο. Επίσης, η ισότητα μεταξύ των ανθρώπων και το δικαίωμα στη ζωή είναι δύο αξίες που παρουσιάζονται σε όλη την έκταση της ταινίας.
Μερικές φορές μπορεί η μεταφορά ενός λογοτεχνήματος στη μεγάλη οθόνη να είναι πετυχημένη. Βέβαια στις περισσότερες περιπτώσεις δεν παρατηρούμε κάτι τέτοιο και η προτίμηση μας βρίσκεται στην ανάγνωση της ιστορίας. Εξάλλου αυτή είναι η πρωταρχική πηγή το κείμενο, το γραπτό.
