Πηγή: https://unsplash.com/
Πώς η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού και η Ψυχολογία διαμορφώνουν το περιβάλλον όπου οι άνθρωποι και οι αξίες ανθίζουν;
Στον σύγχρονο κόσμο των οργανισμών, όπου η αλλαγή είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση, η ανθρώπινη διάσταση αναδεικνύεται ως ο καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας.
Η τεχνολογία, οι δομές και οι στρατηγικές προσφέρουν τα μέσα· όμως χωρίς ανθρώπους που αισθάνονται δέσμευση, εμπιστοσύνη και σκοπό, καμία επιχείρηση δεν μπορεί να εξελιχθεί ουσιαστικά.
Η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού (Human Resource Management – HRM) έχει πάψει να είναι μια απλή λειτουργία διαχείρισης προσωπικού. Σήμερα αποτελεί στρατηγικό πυρήνα που ενώνει την επιχειρησιακή στόχευση με τις ανθρώπινες αξίες, καλλιεργώντας περιβάλλοντα όπου η απόδοση και η ευημερία συνυπάρχουν.
Στο επίκεντρο αυτής της λειτουργίας βρίσκεται η εργασιακή κουλτούρα, η αόρατη δύναμη που διαμορφώνει “τον τρόπο που γίνονται τα πράγματα σ’ έναν οργανισμό”. Είναι η εσωτερική ενέργεια που καθορίζει πώς οι άνθρωποι συνεργάζονται, πώς αντιλαμβάνονται την επιτυχία και πώς σχετίζονται μεταξύ τους. Και ακριβώς εκεί συναντώνται η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού και η Ψυχολογία: στη δημιουργία ενός εργασιακού περιβάλλοντος όπου οι άνθρωποι και οι αξίες ανθίζουν μαζί.
Τι είναι το CIPD και πώς ορίζει τη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού;
Το CIPD (Chartered Institute of Personnel and Development) είναι ο επαγγελματικός οργανισμός για τη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού και την Ανάπτυξη Ανθρώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Αποτελεί διεθνώς αναγνωρισμένο φορέα που προωθεί δεοντολογία, έρευνα και επαγγελματικά πρότυπα στον χώρο του HR.
Σύμφωνα με τον ορισμό του CIPD:
«Η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού είναι η στρατηγική, συνεπής και ολοκληρωμένη προσέγγιση στη διαχείριση των ανθρώπων ενός οργανισμού, με στόχο τη συμβολή τους στη μακροπρόθεσμη επιτυχία του.»
Με άλλα λόγια, η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού δεν περιορίζεται στις διαδικασίες πρόσληψης ή αξιολόγησης· στοχεύει στο να δημιουργεί τις συνθήκες ώστε οι άνθρωποι να αναπτύσσονται, συνεργάζονται και καινοτομούν. Η φιλοσοφία του CIPD είναι ξεκάθαρα ανθρωποκεντρική: οι εργαζόμενοι δεν είναι πόροι προς εκμετάλλευση, αλλά δυνατότητες προς καλλιέργεια.
Ο ρόλος της Ψυχολογίας στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού
Η Ψυχολογία αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της σύγχρονης Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού, καθώς προσφέρει τα εργαλεία για να κατανοήσουμε τι κινητοποιεί, πώς συμπεριφέρεται και πώς εξελίσσεται ο άνθρωπος μέσα στον οργανισμό.
Όπως αναφέρει η Talibova Shelale Rasim στο άρθρο “The Role of Psychology in Human Resources Management”, η ψυχολογία είναι ο παράγοντας που διαχωρίζει τη σύγχρονη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού από την παραδοσιακή. Η ψυχολογία της διοίκησης εστιάζει στη σχέση του νου με την εργασία, πώς η σκέψη, τα συναισθήματα και οι αντιλήψεις του εργαζομένου επηρεάζουν την απόδοση, τη συνεργασία και την ικανοποίησή του.
Αν και η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού δεν αποτελεί κλάδο της ψυχολογίας, συνδέεται στενά με επιστημονικές κατευθύνσεις όπως η Οργανωσιακή και η Εργασιακή Ψυχολογία. Η πρώτη εξετάζει πώς το περιβάλλον, οι ηγετικοί ρόλοι και οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις επηρεάζουν τη συμπεριφορά, ενώ η δεύτερη εστιάζει στις συνθήκες εργασίας, την παρακίνηση και την ευημερία.
Οι τέσσερις βασικές ψυχολογικές διαστάσεις που βρίσκονται στον πυρήνα της Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού:
- Παρακίνηση (Motivation): η κινητήριος δύναμη πίσω από κάθε ανθρώπινη ενέργεια.
- Ηγεσία (Leadership): η ικανότητα να εμπνέεις και να καθοδηγείς.
- Διαπροσωπικές σχέσεις (Interpersonal relations): η ανάγκη για επικοινωνία, συνεργασία και εμπιστοσύνη.
- Επιλογή προσωπικού (Personnel selection): η εφαρμογή ψυχομετρικών και ψυχοκοινωνικών μεθόδων για την ανεύρεση του κατάλληλου ανθρώπου στην κατάλληλη θέση.
Η ψυχολογία, λοιπόν, βοηθά τη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού να βλέπει τον άνθρωπο όχι ως εκτελεστή εργασιών, αλλά ως πολύπλευρο ον με ανάγκες, συναισθήματα και δυναμικό. Μέσω αυτής της σύνδεσης, η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού διαμορφώνει πολιτικές που προάγουν την εμπιστοσύνη, τη δέσμευση και την ψυχολογική ευημερία, θεμέλια μιας υγειούς εργασιακής κουλτούρας.
Η Εργασιακή Κουλτούρα στο Επίκεντρο
Η εργασιακή κουλτούρα είναι κάτι πολύ περισσότερο από κανόνες ή διαδικασίες· είναι το ζωντανό περιβάλλον αξιών, συμπεριφορών και στάσεων που αναδύεται από τις καθημερινές αλληλεπιδράσεις των ανθρώπων. Δεν γράφεται σε εγχειρίδια. Είναι το “άγραφο” σύστημα που καθορίζει πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις, πώς αντιμετωπίζονται τα λάθη και πώς επιβραβεύεται η επιτυχία.
Ο Perry Timms, στο σεμινάριό του “Understanding Organizations and the Role of HR”, τονίζει ότι η κουλτούρα αποτελεί έναν από τους πιο ισχυρούς αλλά και πιο δύσκολους να καθοριστούν παράγοντες της οργανωσιακής ζωής. Παρότι δεν αποτυπώνεται σε πολιτικές, καθορίζει αν οι άνθρωποι θα παραμείνουν, θα αποδώσουν ή θα αποχωρήσουν.
Γιατί η εργασιακή κουλτούρα είναι τόσο σημαντική;
Η κουλτούρα είναι το συλλογικό DNA ενός οργανισμού, ο τρόπος που οι άνθρωποι σκέφτονται, συνεργάζονται και δημιουργούν μαζί.
Η σημασία της είναι πολυδιάστατη:
- Δημιουργεί ταυτότητα και σκοπό.
Όταν οι αξίες του οργανισμού συνδέονται με τα προσωπικά ιδανικά των ανθρώπων, εκείνοι νιώθουν ότι συμβάλλουν σε κάτι ουσιαστικό. - Ενισχύει την απόδοση και την καινοτομία.
Έρευνες (Gallup, 2022) δείχνουν ότι οι οργανισμοί με ισχυρή κουλτούρα έχουν έως και 20% υψηλότερη παραγωγικότητα και μικρότερη αποχώρηση προσωπικού. - Προσελκύει και διατηρεί ταλέντα.
Η κουλτούρα είναι ο καθοριστικός παράγοντας επιλογής εργοδότη στην εποχή του employer branding. - Προάγει ψυχολογική ασφάλεια και ευημερία.
Οι άνθρωποι αποδίδουν καλύτερα όταν μπορούν να εκφράζονται χωρίς φόβο τιμωρίας ή απόρριψης. - Ενισχύει την ανθεκτικότητα.
Σε περιόδους κρίσης, η κοινή κουλτούρα λειτουργεί ως συνεκτική δύναμη που διατηρεί την ενότητα και την πίστη στον κοινό σκοπό.
Παράδειγμα: Η ολλανδική εταιρεία Buurtzorg, με κουλτούρα εμπιστοσύνης και αυτοδιαχείρισης, δείχνει πώς η ελευθερία και η υπευθυνότητα μπορούν να συνυπάρξουν, δημιουργώντας οργανισμούς με υψηλή δέσμευση και ποιότητα.
Ο ρόλος της Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού στην καλλιέργεια εργασιακής κουλτούρας
Η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού είναι ο αρχιτέκτονας και θεματοφύλακας της κουλτούρας. Με στρατηγικές που προάγουν τη συμμετοχή, τη δικαιοσύνη και τη μάθηση, δημιουργεί το πλαίσιο στο οποίο οι άνθρωποι συνδέονται με το όραμα του οργανισμού. Η κουλτούρα δεν προκύπτει τυχαία· είναι αποτέλεσμα συνειδητής διαχείρισης συμπεριφοράς, επικοινωνίας και ηγεσίας.
Από ψυχολογική σκοπιά, η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στη στρατηγική διοίκηση και τις ανάγκες των εργαζομένων. Η ψυχολογία παρέχει τα εργαλεία για να κατανοήσουμε πώς τα κίνητρα, τα συναισθήματα και οι σχέσεις επηρεάζουν τη συμπεριφορά στον χώρο εργασίας.
Η αποτελεσματική Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού στηρίζεται σε τέσσερις αρχές:
- Κατανόηση κινήτρων και αναγκών.
- Προώθηση ψυχολογικής ασφάλειας.
- Συμμετοχή στη διαμόρφωση κουλτούρας.
- Ευθυγράμμιση ηγεσίας και αξιών.
Μέσα από αυτές, η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού αναδεικνύεται σε πολιτισμικό καταλύτη: συνδέει τη στρατηγική με την ψυχολογία, μεταφράζοντας τις αξίες σε καθημερινές πράξεις.
Η Εργασιακή Κουλτούρα ως θεμέλιο επιτυχίας
Η εργασιακή κουλτούρα δεν είναι απλώς το «κλίμα» που επικρατεί σε έναν χώρο εργασίας· είναι ο καθρέφτης της ψυχολογίας, της ηγεσίας και των αξιών ενός οργανισμού. Αποτυπώνει το πώς οι άνθρωποι σκέφτονται, επικοινωνούν και συνεργάζονται, και τελικά καθορίζει αν νιώθουν ότι ανήκουν κάπου με νόημα. Η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού, με τη βοήθεια της Ψυχολογίας και μέσα από μία ανθρωποκεντρική φιλοσοφία, μπορεί να μετατρέψει αυτή την κουλτούρα σε πηγή δέσμευσης, δημιουργικότητας και εμπιστοσύνης. Όταν οι οργανισμοί επενδύουν στους ανθρώπους τους ως οντότητες με αξίες, συναισθήματα και όραμα, τότε η εργασιακή κουλτούρα παύει να είναι αφηρημένη έννοια και γίνεται ζωντανό σύστημα ψυχολογικής και οργανωσιακής ανάπτυξης, όπου οι άνθρωποι και οι αξίες συνδιαμορφώνουν το μέλλον.
Βιβλιογραφία:
Chartered Institute of Personnel and Development (CIPD). (2023). Definition of Human Resource Management. Retrieved from https://www.cipd.org
Gallup. (2022). State of the Global Workplace: 2022 Report. Gallup, Inc.
Talibova, S. R. (2013). The Role of Psychology in Human Resources Management. Europe’s Journal of Psychology, 9(1), 93–107.
Retrieved from https://ejop.psychopen.eu/index.php/ejop/article/view/438/438.html
Timms, P. (n.d.). Understanding Organizations and the Role of HR. CIPD Learning Programme.
